BL-​ART tal-​Greċja mifruxa fit-​tramuntana u fil-​punent, bil-​gżira taʼ Kreta fin-​nofsinhar, u bit-​Turkija fil-​lvant, il-​Baħar Eġew ikopri parti kbira ferm mill-​Mediterran tal-​lvant. Peress li kien il-​benniena fejn żviluppaw xi wħud mill-​iktar ċivilizzazzjonijiet kbar u bikrin, il-​Baħar Eġew huwa mimli gżejjer kbar u żgħar. Ix-​xtut blatin tal-​gżejjer, bid-​djar żgħar u bojod tagħhom imferrxin ’l hawn u ’l hemm u jleqqu fid-​dawl tax-​xemx, ispiraw lil wieħed poeta biex ixebbahhom maʼ “żwiemel tal-​ġebel bix-​xagħar taʼ fuq għonqhom imħabbel.”

Mhux taʼ b’xejn li dawn il-​gżejjer saru waħda mill-​iktar attrazzjonijiet turistiċi popolari fid-​dinja! Is-​sbuħija fiżika tagħhom hija mogħnija bil-​kwalitajiet mill-​aqwa taʼ l-​irġiel u n-​nisa li jgħixu u jaħdmu hemmhekk. Dawn in-​nies, li huma prattiċi u ospitabbli, iżda fl-​istess ħin indipendenti, jagħtu karatteristika speċjali lil din iż-​żona unika.

Ħafna min-​nies tal-​gżejjer jiksbu l-​għajxien tagħhom billi jistadu fl-​ilmijiet tal-​Baħar Eġew. Madankollu, hemm tip ieħor taʼ “sajd” importanti li qed jagħti ħafna frott f’dawk l-​inħawi. Is-​“sajjieda tal-​bnedmin,” evanġelizzaturi taʼ l-​aħbar tajba tas-​Saltna t’Alla, imorru minn gżira għal oħra fl-​Eġew, u jagħmlu dixxipli Kristjani.—Mattew 4:​18, 19; Luqa 5:10.

Xi 19-il seklu ilu, evanġelizzaturi Kristjani żaru l-​gżejjer taʼ l-​Eġew. Madwar is-​sena 56 E.K., l-​appostlu Pawlu, waqt li kien ġej lura mit-​tielet vjaġġ missjunarju tiegħu, waqaf għal ftit żmien fil-​gżejjer taʼ Lésvos, Kijos, Samos, Kos, u Rodi. Billi dejjem kien predikatur żeluż, Pawlu żgur li ppriedka lil xi wħud min-​nies taʼ dawn il-​gżejjer. (Atti 20:​14, 15, 24; 21:​1, 2) Wara s-​sentejn ħabs li qattaʼ f’Ruma, x’aktarx li żar Kreta u ħa sehem fl-​attività Kristjana t’hemmhekk. Lejn it-​tmiem taʼ l-​ewwel seklu, l-​appostlu Ġwanni kien eżiljat fil-​gżira taʼ Patmos, “minħabba l-​Kelma taʼ Alla u x-​xhieda taʼ Ġesù.” (Apokalissi 1:9) Kif inhuma sejrin il-​proklamaturi taʼ l-​aħbar tajba llum f’dawn il-​gżejjer?

Kampanji Premjanti taʼ Ppridkar

L-​ippridkar f’dawn il-​gruppi taʼ gżejjer huwa diffiċli u jitlob ħafna ħin u enerġija. Jirrikjedi sforz kbir u sagrifiċċji persunali. Xi wħud mill-​gżejjer huma mbegħdin ħafna minn xulxin. M’hemm l-​ebda sistema organizzata taʼ trasport bil-​baħar jew bl-​ajru lejn xi wħud minn dawn il-​gżejjer, waqt li lejn xi gżejjer oħrajn it-​trasport lanqas biss jeżisti, speċjalment fix-​xitwa. Il-​baħar jistaʼ jkun qawwi, speċjalment meta jonfħu l-​meltemia—l-​irjiħat taʼ l-​istaġun li jiġu mit-​tramuntana. Iktar minn hekk, f’ħafna mill-​gżejjer, l-​irħula huma iżolati u diffiċli ferm biex tasal għalihom għax it-​toroq huma maqlugħin, mimlijin trab u taʼ spiss bilkemm tkun tistaʼ tgħaddi minnhom. Xi wħud mill-​irħula jistgħu jintlaħqu biss permezz taʼ dgħajjes żgħar.

Per eżempju, ħu l-​gżira taʼ l-​Icaria. Il-​11-il pubblikatur taʼ l-​aħbar tajba tas-​Saltna fil-​kongregazzjoni żgħira t’hemmhekk ma jistgħux ikopru l-​irħula kollha fuq dik il-​gżira u l-​gżejjer  żgħar l-​oħrajn tal-​viċin. Għalhekk, aħwa Kristjani minn Samos jiġu biex jgħinu fl-​ippridkar lin-​nies taʼ l-​Icaria, kif ukoll lil dawk fil-​gżejjer taʼ Phournoi, Patmos, u Lipsos. Reċentement, matul waħda minn dawn il-​kampanji taʼ jumejn, ix-​Xhieda rnexxielhom iħallu 650 rivista, 99 browxer, u 25 ktieb fuq suġġetti Bibliċi! Huma baqgħu mistagħġbin meta ltaqgħu maʼ nies li ma kellhom l-​ebda idea dwar min hu Jehovah, nies li talbuhom jibqgħu biex jgħallmuhom iktar mill-​Bibbja. Waħda mara qalet lil waħda Xhud: “Sewwa, issa int sejra. Imma jien għad baqagħli ħafna mistoqsijiet fuq il-​Bibbja. Min se jgħinni?” L-​oħt Kristjana wegħditha li kienet se żżomm kuntatt magħha bit-​telefon, u fil-​fatt hi bdiet studju tal-​Bibbja b’dan il-​mod.

Meta indokratur li jivvjaġġa żar l-​Icaria, hu għamel arranġament biex il-​gżira tinħadem kollha kemm hi f’Sibt u Ħadd wieħed. Għal dan hu kiseb l-​għajnuna taʼ madwar 30 pubblikatur tas-​Saltna minn Samos. Dawn l-​aħwa kellhom iħallsu minn buthom biex joqogħdu żewġt iljieli f’lukanda u biex jikru l-​karozzi u vetturi li jingranaw fuq erbaʼ roti. Dik il-​ġimgħa kien hemm jumejn taʼ xita bil-​qliel, u ma tbassar l-​ebda titjib fit-​temp għal matul tmiem il-​ġimgħa. Imma l-​aħwa ma ħallewx dan jaqtagħlhom qalbhom, billi ftakru fil-​kliem taʼ Koħèlet 11:4: “Min jgħarrex għar-​riħ ma jiżraʼ qatt, u min jagħti kas tas-​sħab ma jaħsadx.” Eventwalment, it-​temp żamm xi ftit, u wara li kienu koprew il-​gżira kollha bil-​messaġġ importanti tagħhom, l-​aħwa marru lura d-​dar ferħanin u sodisfatti.

Is-16-il pubblikatur li jgħixu fuq il-​gżira taʼ Andros jagħmlu sforz kbir biex ikopru l-​gżira kollha. Meta żewġt aħwa rġiel waslu f’raħal iżolat, huma kienu determinati li jippridkaw lill-​abitanti kollha. Huma kellmu lin-​nies fi djarhom, fit-​toroq, u fl-​għelieqi. Żaru wkoll l-​għassa tal-​pulizija u ħallew xi letteratura hemmhekk. Billi kienu fiduċjużi li kienu kellmu lir-​raħħala kollha, kienu se jitilqu. Imma hekk kif kienu ħerġin mill-​pjazza tar-​raħal, raw il-​qassis Ortodoss Grieg ġej. Huma rrealizzaw illi hu kien għadu ma ngħatax xiehda, u għalhekk offrewlu fuljett li aċċettah bil-​ferħa. Issa kienu ċerti li ma kienu ħallew lil ħadd barra fl-​isforz tagħhom biex jilħqu lil kulħadd bl-​aħbar tajba!

Gavdos (jew Kawda)—gżira żgħira taħt Kreta li għandha biss 38 abitant—hi meqjusa bħala l-​iktar gżira li qegħda ’l isfel fl-​Ewropa. (Atti 27:16) Wieħed indokratur li jivvjaġġa u martu, flimkien maʼ koppja miżżewġa oħra, qattgħu tlett ijiem jippridkaw hemmhekk. Biex jiffrankaw ftit flus, huma raqdu f’tinda. L-​abitanti kollha ntlaħqu bl-​aħbar tajba, u l-​aħwa kienu ferħanin li n-​nies t’hemmhekk ma kinux preġudikati. Dawn ma kienu semgħu xejn—tajjeb jew ħażin—dwar ix-​Xhieda taʼ Jehovah. In-​nies taʼ dak il-​post, inkluż il-​qassis, aċċettaw 19-il ktieb u 13-il browxer. Hekk kif ix-​Xhieda kienu sejrin lura lejn Kreta fuq dgħajsa żgħira, il-​baħar tant tqawwa li ħajjithom kienet fil-​periklu. “Aħna rringrazzjajna lil Jehovah li wasalna d-​dar qawwijin u sħaħ, imma gglorifikajnieh ukoll talli ħalliena nonoraw lil ismu f’din il-​gżira li qegħda l-​iktar waħda ’l isfel fl-​Ewropa,” qalu huma.

Patmos hija l-​gżira fejn l-​appostlu Ġwanni kiteb l-​aħħar ktieb tal-​Bibbja, l-​Apokalissi. Sa ftit żmien ilu ma kien hemm l-​ebda Xhud taʼ Jehovah f’Patmos. L-​aħwa minn Samos organizzaw kampanja taʼ ppridkar f’din il-​gżira. Huma kienu jafu li setgħu jiltaqgħu m’oppożizzjoni ħarxa minħabba li l-​gżira hija fortizza tal-​Knisja Griega Ortodossa. Waħda mara stiednet f’darha liż-​żewġt aħwa  nisa li kienu qegħdin jagħtuha l-​aħbar tajba. Ir-​raġel taʼ din il-​mara baqaʼ jistaqsi min kien bagħat lill-​aħwa għandhom. Meta spjegaw li kienu qed iżuru kull dar, hu reġaʼ staqsa: “Żgur li ma bagħatkomx xi ħadd mill-​ġirien?” Iktar tard il-​mara, li kienet saret taf bix-​Xhieda taʼ Jehovah meta kienet fiz-​Zaire, spjegat lill-​aħwa x’kien ġara dak in-​nhar stess fil-​għodu, billi qalet: “Kont qed nitlob lil Jehovah, bħalma għamilt fi ġranet oħrajn, biex jibgħat lil xi Xhieda fil-​gżira. Żewġi qagħad jidħaq bija. Meta rajtkom fil-​bieb, bqajt mistagħġba u anki hu. Għalhekk baqaʼ jistaqsikom min bagħatkom id-​dar tagħna.” Minnufih inbeda studju tal-​Bibbja mal-​mara. L-​istudju sar fuq it-​telefon għal għaxar xhur, għalkemm dan sewa kemxa ġmielha kemm lill-​oħt kif ukoll lill-​mara li wriet interess. Din tgħammdet u llum hija l-​unika Xhud f’dik il-​gżira fejn l-​appostlu Ġwanni ġie iżolat 1,900 sena ilu.

“Nistadu” fil-​Portijiet

Kull sajf, il-​cruise liners jieqfu f’ħafna portijiet Eġej, u jġibu magħhom għadd kbir taʼ turisti. B’hekk, ix-​Xhieda taʼ Jehovah għandhom opportunità unika li jilħqu nies minn diversi nazzjonalitajiet u taʼ lingwi differenti. Il-​kongregazzjonijiet iżommu provvista taʼ letteratura Biblika f’ħafna lingwi differenti, u l-​pubblikaturi jħallu eluf taʼ rivisti mat-​turisti. Xi cruise liners iżuru l-​istess portijiet kull ġimgħa, u dan iforni lill-​aħwa b’opportunitajiet eċċellenti biex jagħmlu ż-​żjajjar lura u saħansitra jikkonduċu studji tal-​Bibbja maʼ xi wħud mill-​membri taʼ l-​ekwipaġġ tal-​vapuri.

Fis-sajf taʼ l-​1996, waħda oħt li hija pubblikatriċi full-time f’Rodi, tat xiehda lil wieħed żagħżugħ mill-​Ġamajka li kien jaħdem fuq cruise liner li kien iżur dak il-​port kull nhar taʼ Ġimgħa. Il-​Ġimgħa taʼ wara, ir-​raġel ġie mistieden biex jattendi għall-​konvenzjoni distrettwali li kienet se ssir fil-​gżira. Bil-​Bibbja bl-​Ingliż f’idha, l-​oħt pijuniera għenitu jifhem xi wħud mill-​veritajiet Bibliċi li kienu preżentati fil-​programm. Iż-​żagħżugħ baqaʼ impressjonat profondament bl-​imħabba u l-​kordjalità murijin mix-​Xhieda fil-​konvenzjoni. Imbagħad, il-​Ġimgħa taʼ wara, hu stieden żewġ pijunieri fuq il-​vapur. Dawn ħadu magħhom xi letteratura bl-​Ingliż u bl-​Ispanjol. Il-​basktijiet tagħhom żvojtaw f’inqas minn siegħa! Iż-​żagħżugħ Ġamajkan studja l-​Bibbja kull nhar  taʼ Ġimgħa, sakemm għadda s-​sajf. Imbagħad, fis-​sajf taʼ wara reġaʼ ġie, lest biex ikompli l-​istudju tiegħu. Iżda, din id-​darba hu ddeċieda li jibdel l-​impjieg tiegħu biex ikun jistaʼ jipprogressa spiritwalment. Imbagħad reġaʼ telaq. Kemm ferħu l-​aħwa f’Rodi meta saru jafu li dan iż-​żagħżugħ tgħammed kmieni fl-​1998!

Naqbdu “Ħut” li Jpassi

Il-​Baħar Eġew huwa magħruf għall-​abbundanza taʼ ħut li jpassi fih, bħas-​sardin u l-​pixxispad. Dan jaqsam ilmijietu u jispiċċa fix-​xbieki taʼ sajjieda kapaċi. B’mod simili, l-​evanġelizzaturi tas-​Saltna jsibu ħafna qlub li jwieġbu għall-​messaġġ fost il-​ħaddiema li jimmigraw lejn il-​Greċja minn ħafna pajjiżi fl-​Ewropa tal-​Lvant.

Rezi kellha biss għaxar snin meta qrat għall-​ewwel darba dwar Jehovah u l-​iskopijiet tiegħu fil-​paġni taʼ It-​Torri taʼ l-​Għassa u Stenbaħ! Dan kien fl-​Albanija. Tliet snin wara hi marret toqgħod flimkien mal-​familja tagħha fil-​gżira taʼ Rodi. Jum minnhom, Rezi talbet lil Jehovah biex jgħinha tiltaqaʼ man-​nies tiegħu fid-​dar il-​ġdida tagħha. B’ferħ kbir għal Rezi, l-​għada missierha ġie d-​dar b’dawk ir-​rivisti familjari, It-​Torri taʼ l-​Għassa u Stenbaħ! Rezi ltaqgħet maʼ l-​oħt li kienet tat ir-​rivisti lil missierha, u fi żmien qasir bdiet tistudja mill-​ktieb Għarfien Li Jwassal Għall-​Ħajja Taʼ Dejjem. Xi kultant, hi talbet biex tagħmel l-​istudju tliet darbiet fl-​istess ġurnata! Wara xahrejn hi saret pubblikatriċi mhix mgħammda, u f’Marzu taʼ l-​1998 tgħammdet fl-​età t’14-il sena. Dak in-​nhar stess, hi bdiet tagħmel ix-​xogħol taʼ pijuniera awżiljarja, u sitt xhur wara saret pijuniera regulari, jew ministru full-time.

Ħu fil-​gżira taʼ Kos kien qed jistudja maʼ xi nies mir-​Russja. Meta staqsiehom jekk kellhomx xi ħbieb li xtaqu jistudjaw il-​Bibbja, huma ħaduh għand koppja Armenjana—Leonidas u martu, Ophelia—f’raħal xi 30 kilometru ’l bogħod. L-​aħwa kellhom sorpriża tistenniehom. Il-​koppja Armenjana ħarġu basket mimli letteratura Biblika bl-​Armenjan u bir-​Russu pubblikata mill-​Watch Tower Society! Huma spjegaw li kienu studjaw il-​Bibbja max-​Xhieda taʼ Jehovah u kienu għamlu progress tant li kienu saru pubblikaturi mhux mgħammdin. Iżda minħabba taqlib politiku u diffikultajiet ekonomiċi, huma kellhom jitilqu minn art twelidhom. Hekk kif waslu f’Kos, huma bdew jistudjaw m’omm u m’oħt Leonidas, li kienu diġà joqogħdu hemmhekk. F’tebqa t’għajn, ix-​Xhud kellu tliet studji ġodda x’jikkonduċi—wieħed maʼ Ophelia, wieħed maʼ Leonidas, u l-​ieħor m’omm u m’oħt Leonidas. Dan kien jirrikjedi li jivvjaġġa bil-​mutur 30 kilometru ’l hemm u lura tliet darbiet fil-​ġimgħa. Leonidas u martu tgħammdu ftit xhur wara. Kemm ġie premjat l-​ispirtu taʼ ssagrifikar persunali taʼ dawn l-​aħwa lokali!

Jehovah Jkabbar

Il-​barka taʼ Jehovah hija evidenti fuq l-​isforzi bla waqfien li qegħdin jagħmlu l-​iktar minn 2,000 proklamatur tas-​Saltna f’dawn il-​gżejjer Eġej. Fihom issa hemm 44 kongregazzjoni u 25 grupp tax-​Xhieda taʼ Jehovah. Mill-​gruppi, 17 huma taʼ lingwi barranin, ladarba hija r-​rieda taʼ Jehovah li “l-​bnedmin kollha jsalvaw u jaslu biex jagħrfu l-​verità.” (1 Timotju 2:4) Barra minn hekk, it-​13-il pijunier speċjali qegħdin jagħmlu sforz vigoruż biex jilħqu ħafna iżjed uħud f’dawk it-​territorji iżolati.

Għal sekli sħaħ il-​Baħar Eġew kien iċ-​ċentru taʼ żvilupp kulturali u negozjar kummerċjali. F’dawn l-​aħħar għaxriet taʼ snin sar l-​iktar post popolari fejn mijiet t’eluf taʼ turisti jqattgħu l-​btajjel tagħhom. Imma iktar importanti, bħala “sajjieda tal-​bnedmin,” il-​proklamaturi tas-​Saltna sabu li f’dawn il-​gżejjer hemm ħafna nies taʼ qalb onesta li huma ħerqana li jfaħħru lil Jehovah. Flimkien, huma wieġbu b’mod grandjuż għall-​istedina profetika: “Ħa jagħtu glorja lill-​Mulej u jxandru t-​tifħir tiegħu fil-​gżejjer.”—Isaija 42:12.

[Mappa f’paġna 22]

(Għall-formazzjoni sħiħa tat-​test, ara l-​pubblikazzjoni)

Il-​Baħar Eġew

IL-​GREĊJA

Lésvos

Kijos

Samos

Icaria

Phournoi

Patmos

Kos

Rodi

Kreta

IT-​TURKIJA

[Stampa f’paġna 23]

Il-​gżira taʼ Lésvos

[Stampa f’paġna 24]

Il-​gżira taʼ Patmos

[Stampa f’paġna 24]

Il-​gżira taʼ Kreta