ကမ္ဘာ့ဖြစ်ရပ်အကဲခတ်

အမျိုးသမီးခုနစ်ဆယ့်ကိုးသန်း “ပျောက်ဆုံးနေ”

“အိန္ဒိယ၊ ပါကစ္စတန်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ နီပေါ၊ သီရိလင်္ကာ၊ ဘူတန်၊ မော်လ်ဒိုက်” တို့နှင့်ပတ်သက်၍ ယူအဲန်ပြုစုထားသော စစ်တမ်းတစ်ခု၏အဆိုအရ “အမျိုးသမီးများကို မမွေးဖွားမီနှင့် မွေးဖွားပြီးနောက်တွင် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကြောင့် အမျိုးသမီး ၇၉ သန်းခန့် ‘တောင်အာရှတွင်ပျောက်ဆုံးနေ’ သည်ဟု ရွိုင်တာသတင်းက ဖော်ပြသည်။ အမျိုးသမီးများ “ပျောက်ဆုံးနေ” ခြင်းမှာ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခြင်းကြောင့်သာမက “အစားအစာဖြန့်ဝေသည့်အခါ ထိုဒေသရှိနို့စို့ကလေးငယ်များကိုသတ်ဖြတ်မှု၊ ယောက်ျားကလေးများကို ဦးစားပေးမှု” တို့ကြောင့်ဖြစ်သည်။ လူကြီးအဖြစ် ဆက်ကြီးထွားလာရန် ထိုသို့ဦးစားပေးရခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြကာ ယင်းက အမျိုးသမီးများအတွက် ဆိုးရွားသောအာဟာရချို့တဲ့မှုများ ဖြစ်စေသည်။ “ကလေးမွေးဖွားစဉ်နှစ်များတွင် အမျိုးသမီးငယ်များနှင့် အမျိုးသမီးကြီးများ အသေအပျောက်နှုန်းများလာ” သည်ဟု မှတ်တမ်းကဆိုသည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် အမျိုးသားနှင့် အမျိုးသမီးအချိုးမှာ ၁၀၀ အချိုး ၁၀၆ ရှိသော်လည်း ထိုဒေသ၌မူ ၁၀၀ အချိုး ၉၄ သာရှိသည်ဟူသောအချက်ပေါ်အခြေပြု၍ ၇၉ သန်းကို တွက်ချက်ထားခြင်းဖြစ်သည်။

အရှည်ဆုံးဥမင်လိုဏ်ခေါင်းလမ်း ဖွင့်လှစ်

ကမ္ဘာ့အရှည်ဆုံး ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းလမ်းကို နော်ဝေးနိုင်ငံတွင်ဖွင့်လှစ်လိုက်ပြီဟု ဖရန့်ခ်ဖာတာအာလ်ဂဲမိုင်းနား စိုင်တူးန် သတင်းစာကဖော်ပြသည်။ လာဒါးလ်ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းသည် ၁၅.၂ မိုင်ရှည်ပြီး နော်ဝေးနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးမြို့နှစ်မြို့ဖြစ်သည့် အော့စလိုနှင့် ဘားဂဲန် မြို့တို့ကို ဆက်သွယ်ထားသည်။ ၎င်းမတိုင်မီက ယာဉ်မောင်းများသည် အကွေ့အကောက်များသော တောင်ပေါ်လမ်းနှင့် ဖီးယော့ဒ်မြစ်စွယ်ကို ကူးတို့ဖြင့်ဖြတ်ကူးရသည့်ခရီး တစ်ခုခုကို ရွေးချယ်ခဲ့ရသည်။ ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းအသစ်တွင် လုံခြုံရေးကို အဓိကဦးစားထားသည်။ ၎င်းတွင် သုံးဖာလုံနီးပါးစီခြား၍ ကားကွေ့နိုင်သောနေရာတစ်နေရာ၊ လေဝင်လေထွက်ပေါက်မှတစ်ဆင့် မီးခိုးနှင့် အဆိပ်ငွေ့များကို ထုတ်နိုင်သည့် မီးခံပန်ကာကြီးများနှင့် အဆင့်အမြင့်ဆုံး အရေးပေါ်စနစ်များရှိသည်။ လူအများစုသည် ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းရှည်များကို ကြောက်ကြသောကြောင့် ကွက်လပ်ကြီးများက လာဒါးလ်ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းကို လေးပိုင်းခြားထားသည်။ နေရောင်ခြည်နှင့် လေကောင်းလေသန့်ဟု ထင်မှတ်စေရန် ၎င်းကွက်လပ်ကြီးများ၏နံရံများကို အပြာရောင်အလင်းများဖြင့် မီးမောင်းထိုးပေးထားသည်။ သို့တိုင် နော်ဝေးနိုင်ငံသား ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် မတော်တဆထိခိုက်မည် သို့မဟုတ် မီးလောင်မည်ကို ကြောက်ကြသောကြောင့် ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းကိုရှောင်ကြမည်ဟု လေ့လာချက်တစ်ခုကဖော်ပြသည်။

အန္တရာယ်ကြုံနေသောတိရစ္ဆာန်များ အစ္စရေးသို့ပြန်လာ

အစ္စရေးမှပျောက်ကွယ်သွားသော တိရစ္ဆာန်များစွာ ပြန်ပေါ်လာသည်ဟု အစ္စရေးသတင်းစာ ဟာအာရက်တ်စ် ပါ ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကဖော်ပြခဲ့သည်။ ခွေးအ,များနှင့် ဝံပုလွေအုပ်များသည် နဲဂက်ဗ်သဲကန္တာရနှင့် ဂိုးလန်းဟိုက်ကုန်းမြင့်ဒေသတွင် ပြန်ရောက်နေကြသည်။ နောက်ဆုံးတွက်ချက်မှုအရ အစ္စရေးမြောက်ပိုင်းတွင် လင်းယုန်ငှက်ကောင်ရေ ၄၅၀ အထိတိုးလာခဲ့သည်။ ဂါလိလဲနယ်တွင် ကျားသစ်တစ်ကောင်ကိုပင် တွေ့ရသည်။ ဤဒေသတွင် ကျားသစ်များ မျိုးသုဉ်းတော့မည်ဟု ယူဆခဲ့ကြသည်။ ဝံပုလွေများလည်း မျိုးသုဉ်းတော့မည့်ကိန်းဆိုက်နေခဲ့သည်။ သို့သော် ယခုအခါ ဤသားရဲတိရစ္ဆာန်များသည် ၎င်းတို့၏သားကောင်များဖြစ်ကြသည့် တောဆိတ်၊ တောင်ဆိတ်နှင့် သမင် တို့ကဲ့သို့ပင် ပြန်လာကြသည်။ တိရစ္ဆာန်အချို့သည် ၎င်းတို့ဘာသာ ပြန်လာကြသော်လည်း အချို့မှာမူ ၎င်းတို့၏ ယခင်ကျက်စားနေထိုင်ခဲ့ရာဒေသတွင် ပြန်လည်နေရာချထားခြင်းခံရသည်။ ၎င်းတို့တွင် မြည်းရိုင်းများပါဝင်သည်; နဲဂက်ဗ်သဲကန္တာရတွင် မြည်းရိုင်းကောင်ရေ ၁၀၀ ထက်မက ပြန်လည်ကျက်စားနေကြသည်။

မိခင်နို့ရည်တိုက်ကျွေးခြင်း၏ ထပ်ဆင့်အကျိုးကျေးဇူးများ

“သင့်ကလေး၏ဉာဏ်ရည်ကို တိုးမြှင့်လိုပါသလော” ဟူ၍ ဆိုက်ကော်လော်ဂျီတူဒေး မဂ္ဂဇင်းကမေး၏။ “အာဟာရနို့မှုန့်အစား မိခင်နို့ရည်ရွေးချယ်တိုက်ကျွေးခြင်းတမျှ လွယ်ကူပေမည်။” မိခင်နို့ရည်တွင် သဘာဝအလျောက်ပါရှိသည့် အဆီအက်ဆစ်နှစ်မျိုး—⁠ဒိုကိုစာဟက်ဇ်အင်အိုအစ် အက်ဆစ် (DHA) နှင့် အရာခီဒိုနစ်အက်ဆစ် (AA)—⁠တို့သည် နဗ်ကြောဖွံ့ဖြိုးမှုကို ထူးခြားစေပုံရသည်။ “DHA နှင့် AA နှစ်ခုစလုံးကို မှီဝဲသောကလေးများသည် မှတ်ဉာဏ်၊ ပြဿနာဖြေရှင်းမှုနှင့် ဘာသာစကားဖွံ့ဖြိုးမှုစွမ်းရည်တို့တွင် အခြားကလေးများထက်သာသည်” ဟုစမ်းသပ်မှုများကဖော်ပြကြောင်း မဂ္ဂဇင်းကဆိုကာ မိခင်၏သဘာဝနို့ရည်သည် အကောင်းဆုံးဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားစေသည်။

“သုတေသနပြုမှုကလည်း လူတို့သည် မိမိတို့၏ရိုးရာအစားအစာများကို အဘယ်ကြောင့် ခုံမင်လွန်းနေကြကြောင်း ဖော်ပြသည်” ဟု သိပ္ပံ မဂ္ဂဇင်းကဆို၏။ “ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန် သို့မဟုတ် နို့ရည်ထွက်ချိန်တွင် မုန်လာဥဝါအရည်သောက်သုံးသော အမျိုးသမီးများသည် ၎င်းတို့မွေးလာမည့်ကလေးများအား မုန်လာဥဝါအရသာကို ခံစားတတ်စေသည်။ . . . မိခင်နို့ရည်တိုက်ကျွေးခြင်းသည် ကလေးများ၌ အစာသစ်များကို ပို၍လက်ခံလိုစိတ် ရှိစေသောကြောင့် အာဟာရနို့ဘူးထက် သာ၍ကောင်းသည်ဟု အဆိုပါသုတေသနပြုမှုက ဖော်ပြကြောင်း” နှင့် “မည်သည့်အစားအစာများသည် အန္တရာယ်ကင်းကြောင်း—⁠ကိုယ်ဝန်ဆောင်၍ နို့တိုက်သောမိခင်များအတွက် ကျန်းမာရေးနှင့်ညီညွတ်သော အစားအစာ၏အရေးကြီးမှုကို ပေါ်လွင်စေကြောင်း” သင်ပေးသည်။

သင့်တင့်သောအလုပ်ကို တောင့်တနေကြဆဲ

ဟန်နိုးဗာမြို့ရှိ EXPO 2000 ကမ္ဘာ့ပြပွဲတွင်ကျင်းပခဲ့သော “တစ်ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ နှီးနှောဖလှယ်ပွဲ” အကြောင်းကိုဖော်ပြသည့် ဟယ်နိုးဖာရှာ အယ်ဂမိုင်နာ စိုင်တူးန် ဟူသော  ဂျာမန်သတင်းစာပါ ခေါင်းစီးတစ်ခုက “အားလုံးအတွက် သင့်တင့်သောအလုပ်—⁠အိပ်မက်တစ်ခုဖြစ်နေဆဲ” ဟုဆို၏။ အမျိုးသားများနှင့် အမျိုးသမီးများလုပ်အားခ တန်းတူပေးရေးမူကို ၁၉၅၁ ခုနှစ်တွင် လက်ခံကျင့်သုံးပြီး ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် ကလေးများအလုပ်လုပ်ခြင်းကို တားမြစ်ခဲ့ကြသော်လည်း ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ လူသန်းပေါင်း ၁၅၀ သည်အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ကာ သန်း ၈၅၀ သည် အချိန်ပြည့်အလုပ် မရှိဘဲဖြစ်နေသည်။ ကလေးသန်းပေါင်း ၂၅၀ မှာအလုပ်လုပ်ကြရသည်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေထက်ဝက်သည် တစ်နေ့လျှင် နှစ်ဒေါ်လာပင်မပြည့်သည့်ငွေဖြင့် ရပ်တည်ကြရသည်။ အမျိုးမျိုးကြိုးပမ်းနေကြလင့်ကစား ဆင်းရဲချမ်းသာကွာဟချက်သည် ကျဉ်းမသွားဘဲ ပို၍ပင်ကျယ်လာခဲ့သည်။ ချမ်းသာကြွယ်ဝသောနိုင်ငံများနှင့် ဆင်းရဲသောနိုင်ငံများ၏ အလေးထားမှုများသည်လည်း အတော်ပင်ကွာခြား၏။ ဥရောပနိုင်ငံရေးသမားများသည် အစုရှယ်ယာရွေးချယ်ပိုင်ခွင့်စီမံကိန်းများနှင့် အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ၏ ဩဇာအကြောင်းဆွေးနွေးနေကြစဉ် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများမှ ၎င်းတို့၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များမှာမူ အားလုံးအတွက် အခြေခံပညာရေးနှင့် တက်သစ်စလူမျိုးဆက်အတွက် အလုပ်အကိုင်ဖန်တီးပေးရေး အစရှိသော ပို၍အခြေခံကျသည့်အရေးကိစ္စများကို ဂရုစိုက်နေကြရသည်။

မစားဒါမြို့ အန္တရာယ်ကြုံနေရသလော

“မစားဒါမြို့ နောက်ထပ်မကျရှုံးရ!” ဟူသည်မှာ ခေတ်သစ်အစ္စရေးနိုင်ငံကို တည်ထောင်စဉ်က ဂျူးတို့အား လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည့် ကြွေးကြော်သံတစ်ခုဖြစ်သည်။ “သို့သော် မစားဒါမြို့သည် သဘာဝစွမ်းအားများကြောင့် နောက်ထပ်တကယ်ကျရှုံးနိုင်သည်” ဟု အဲန်ဘီစီ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်တစ်ရပ်က ဖော်ပြသည်။ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်များ အကြိုက်များသောယင်းနေရာသည် “ဤကမ္ဘာဂြိုဟ်၏ အပြောင်းအလဲမြန်သော ပြတ်ရွေ့ကြောင်းများ အများဆုံးတည်ရှိရာ ပင်လယ်သေ ရစ်(ဖ်တ်)တောင်ကြားတွင် တည်ရှိသည်။” တောင်ကမ်းပါးများသည် အစိတ်စိတ်အမြွှာမြွှာကွဲနေကာ ယင်းတို့မှအချို့မှာ မြေငလျင်ကြောင့် ပြိုကျနိုင်သည်။ အမှန်ပင် ကွန်ပျူတာစိစစ်တွေ့ရှိချက်တစ်ခုက စနိတ်ပါ့သ်အရှေ့ပိုင်းရှိ အစိတ်အပိုင်းများစွာသည် ခနော်ခနဲ့ဖြစ်နေကြောင်းဖော်ပြကာ ၎င်းတို့ကို ပေ ၆၀ ရှည်သည့် သံမဏိချောင်းများဖြင့် ထောက်ထားပြီဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် မစားဒါမြို့မြောက်ဘက်တွင် ဟေရုဒ်ဘုရင်တည်ခဲ့သည့် နန်းတော်အကြွင်းအကျန်များသည်လည်း “ခနော်ခနဲ့ဖြစ်နေ” ကာ ဒေါက်ထောက်ထားဖို့ လိုအပ်နေသည်။ ရန်ပုံငွေမရှိသောကြောင့် ယင်းအပိုင်းကို ယခုထိ မလုပ်ရသေးပေ။ ယေရုရှလင်မှ မိုင် ၆၀ ဝေးသည့် မစားဒါမြို့တွင် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၂,၀၀၀ နီးပါးက ၉၆၇ ယောက်သော ဂျူးသူပုန်အုပ်စုသည် ရောမစစ်တပ်၏ ဝန်းရံပိတ်ဆို့မှုကို နှစ်နှစ်တိုင်တိုင်ခုခံခဲ့ကြသည်။ သူတို့၏ခံတပ်များကို ရောမတို့မထိုးဖောက်မီညတွင် ဂျူးတို့သည် လက်နက်မချဘဲ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုသတ်သေရန် ရွေးချယ်ခဲ့ကြသည်ဟု အဆိုရှိခဲ့သည်။

နေရောင်ခြည်ကိုသတိပြု

လုံလောက်သောကာကွယ်မှုမရှိဘဲ နေရောင်ခြည်နှင့် ကြာကြာထိတွေ့ခြင်းသည် အရေပြားကင်ဆာဖြစ်စေနိုင်သည်ဟု မက္ကစီကိုနိုင်ငံထုတ် အဲလ်ယူနီဗာဆယ်လ် သတင်းစာပါ ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်က ဖော်ပြသည်။ အရေပြားရောဂါပါရဂူ အာဒရီအာနာ အာနီဒီးစ် ဖွန်စေကာ ၏အဆိုအရ ယေဘုယျအားဖြင့် နေရောင်ခြည်များများထိလျှင် အသက် ၅၀ နောက်ပိုင်းတွင် အန္တရာယ်ပေးနိုင်သောရောဂါ တစ်စတစ်စဖြစ်ပေါ်စေတတ်သည်။ နေပူဆာမလှုံမီ,မိနစ် ၃၀ တွင် နေပူခံလိမ်းဆေးလိမ်းရန်၊ သုံးနာရီ သို့မဟုတ် လေးနာရီခြားဖြစ်စေ၊ ရေချိုးပြီးနောက်ဖြစ်စေ၊ ချွေးများများထွက်သောအခါဖြစ်စေ ယင်းကိုပြန်လိမ်းရန် သူကအကြံပြုသည်။ အသားဖြူသူများသည် နေရောင်ခြည်ကာကွယ်နိုင်အား ၃၀ သို့မဟုတ် ၄၀ အထက်နှင့် အသားမည်းသူများသည် ၁၅ မှ ၃၀ အထိရှိသည့် နေရောင်စစ်ကိရိယာတစ်ခုလိုသည်။ သို့တိုင် နေပူခံလိမ်းဆေးသည် ရောင်ခြည်ထိခိုက်မှုကို အပြည့်အဝမကာကွယ်ကြောင်း၊ အသားညိုစေသောလိမ်းဆေးရည်များသည် အသားအရေကို ပိုလောင်စေသောကြောင့် ပိုဆိုးရွားစေနိုင်ကြောင်း သတိရ,ရမည်။ နို့စို့ကလေးများ၏ အရေပြားကာကွယ်မှုစနစ်များ အပြည့်အဝမဖွံ့ဖြိုးသေးသရွေ့ ၎င်းတို့အား နေရောင်ခြည်တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ခြင်းမရှိစေရန် အထူးဂရုစိုက်သင့်သည်။

ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးဘဝအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှုလျော့နည်းလာ

ကက်သလစ်ဘာသာဝင် မိဘများသည် “‘ငါ့သားက ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီး’ ဟူ၍ ဂုဏ်ယူပြောဆိုခြင်း မပြုကြတော့” ဟု သည်နယူးယောက်တိုင်းမ် ကဖော်ပြသည်။ “ခရစ်ယာန်သာသနာ့ဘောင်သို့ဝင်ရန် မိမိတို့၏သားသမီးများကို တလိုတလားအားပေးကြသော ကက်သလစ်ဘာသာဝင်မိဘများ ရှားပါးလာခြင်းသည် ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးများ ရှားပါးလာရခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းရင်းဖြစ်ကြောင်း ကက်သလစ်ခေါင်းဆောင်များ . . . ကောင်းစွာသိထားကြသည်။” အကြောင်းရင်းများတွင် ကက်သလစ်မိသားစုငယ်များအနေနှင့် “တစ်ဦးတည်းသောသားက အိမ်ထောင်မပြုရသည့် ခရစ်ယာန်သာသနာ့ဘောင်သို့ဝင်ခြင်းကို လက်ခံရန် ပို၍ခက်ခဲလာ” ခြင်းပါဝင်သည်ဟု ဆောင်းပါးကဖော်ပြသည်။ “ထို့အပြင် ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးများက ကလေးများအား မတော်မတရားပြုခြင်းနှင့်ပတ်သက်သည့် သတင်းမှတ်တမ်းအသီးသီးကြောင့် လွန်ခဲ့သည့်ဆယ်စုနှစ်ကာလအတွင်း ခရစ်ယာန်ဘုန်းတော်ကြီးဟူသောဂုဏ်ပုဒ်မှာ အရေးမပါတော့ကြောင်း လူတွေ့မေးမြန်းခန်းများတွင် မိဘများက ပြောခဲ့ကြသည်။” ကက်သလစ်ဘိရှော့များ အမျိုးသားညီလာခံ၏ တာဝန်ပေးချက်အရ ချာ့ခ်ျတွင် အတက်ကြွဆုံး ကက်သလစ်ဘာသာဝင်များကို လေ့လာခဲ့ရာ မိဘသုံးပုံနှစ်ပုံသည် ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီး သို့မဟုတ် သီလရှင်အဖြစ် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းရန် မိမိတို့၏သားသမီးများကို အားပေးကြမည်မဟုတ်ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ ထိုအဖွဲ့မှ ဘုန်းတော်ကြီးတစ်ဦးနှင့် ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးဖြစ်သူ အက်ဒ်ဝက် ဂျေ. ဘန်းန်စ် ၏အဆိုအရ မိသားစုပြန်လည်ပေါင်းဆုံပွဲတစ်ခုတွင် လက်မထပ်ထားသော ငယ်ရွယ်သည့်မောင်နှံတစ်စုံသည် လက်မထပ်ဘဲပေါင်းသင်းနေကြောင်း ကြေညာမည်ဆိုလျှင် မနှစ်မြို့ဖွယ်စကားများ အပြောခံရမည်မဟုတ်ပေ။ သို့သော် ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးဘဝကို စဉ်းစားနေသောလူငယ်တစ်ဦးမှာမူ မိသားစုဝင်များ၏ “မင်း ဘုန်းကြီးဖြစ်ချင်တာသေချာရဲ့လား” ဟူသည့် သတိပေးပြောဆိုခြင်းကို ခံရမည်ဖြစ်သည်။