TLAMACHTILI 30
UIKATL 36 Ma tijpiakaj kuali toyolo
¿Tlake techmachtia tlen kichijkej tlanauatianij tlen Israel?
“Inmojuantij sampa inkiitasej kenke se akajya katli xitlauak monejnemiltia amo eli sanse ika se katli kichiua tlen amo kuali, katli kitekipanoua Dios uan katli amo kitekipanoua” (MAL. 3:18, TNM).
TLEN MOIXTOMAS
Kema timomachtisej kenijkatsa Jehová kintlajtolsenkajki tlanauatianij tlen Israel, techpaleuis ma tijkuamachilikaj tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij tijyolpakiltisej Jehová.
1, 2. ¿Tlake kiijtoua Biblia kichijkej se keskij tlanauatianij tlen Israel?
BIBLIA kiijtoua ipan Israel tlanauatijkej kipano 40 tlakamej. Uan xitlauak kiijtoua tlake kichijkej se keskij tlen inijuantij. a Nojkia kiijtoua maske se keskij kuali tlanauatiyayaj, kichijkej tlen amo kuali. Ma tikitakaj tlen kichijki David, ya elki se kuali tlanauatijketl, yeka Jehová kiijtok: “Nechtokilik ika nochi iyolo uan kichijki tlen xitlauak noixpa” (1 Rey. 14:8). Maske David kuali tlanauatiyaya, motejki iuaya se siuatl katli ya kipixtoya iueue uan kitemolik kenijkatsa ueliskia kimiktisej iueue, kema itlateuijkauaj yaskiaj tlateuitij (2 Sam. 11:4, 14, 15).
2 Pero nojkia itstoyaj tlanauatiyayaj katli amo kitekipanojkej uan kichijkej tlen kuali. Ma timoiljuikaj ipan Roboam (o Rehoboam), Jehová amo kuali kiitak pampa kichijki tlen amo kuali (2 Crón. 12:14). Pero kema Jehová kiiljuik amo ma kinteui nopa matlaktli tribus tlen Israel uan ma kinkaua ma kitlapejpenikaj inintlanauatijka, Roboam kineltokak. Nojkia kinkualchijchijki miak altepemej, kiampa ueliskiaj momanauisej kema ininkualankaitakauaj kinekiskiaj kinteuisej (1 Rey. 12:21-24; 2 Crón. 11:5-12).
3. ¿Tlake uelis timotlatsintokisej, uan tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?
3 Uajka, tlaj nochi tlanauatianij kichijkej tlen kuali uan tlen amo kuali, ¿kenke Jehová kiijtok sekij amo kitlauelkajkej uan sekij kena? ¿Kenke amo sanse kinitak? Kema tijmatisej kenijkatsa monankilia ni tlajtlanili, techpaleuis ma tijmatikaj tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij tijyolpakiltisej Jehová. Ipan ni tlamachtili tikitasej eyi tlamantli tlen Jehová kiitayaya kema kintlajtolsenkauayaya tlanauatianij. Se, tlaj kiikneliyayaj ika nochi ininyolo. Ome, tlaj moyolkuepayayaj kema tlajtlakolchiuayayaj. Uan eyi, tlaj nojua kiueyichiuayayaj kej kinamiki.
XIJTEKIPANO JEHOVÁ IKA NOCHI MOYOLO
4. ¿Kenke Jehová amo sanse kinitak se keskij tlanauatianij?
4 Jehová kuali kinitak nopa tlanauatianij katli kiikneliyayaj ika nochi ininyolo. b Ma timoiljuikaj ipan tlanauatijketl Josafat, ya “ika nochi iyolo motemachik ipan TOTEKO” (2 Crón. 22:9). Nojkia ma timoiljuikaj ipan Josías, Biblia kiijtoua: “Axkema onkatoya seyok tlanauatijketl keja Josías tlen moyolkuepki, uan kitokilik TOTEKO ika nochi iyolo” (2 Rey. 23:25). Uan kema Salomón ya ueuejtixtoya, kichijki tlen amo kuali uan “ayok motemachik san ipan TOTEKO Dios” (1 Rey. 11:4). Abíam (o Abiyam) elki seyok tlanauatijketl katli nojkia kitlauelkajki Jehová, yeka Biblia kiijtoua: “Axkipixki iyolo xitlauak iixpa TOTEKO Dios” (1 Rey. 15:3).
5. ¿Tlake kiijtosneki tijtekipanosej Jehová ika nochi toyolo?
5 Tijtekipanosej Jehová ika nochi toyolo kineki kiijtos san ya tijueyichiuaj pampa tlauel tikikneliaj uan tijtlepanitaj, uan amo san pampa timochiualtiaj o pampa timoiljuiaj kiampa moneki tijchiuasej. Nojkia moneki nochipa tikiknelijtosej Jehová.
6. ¿Kenijkatsa uelis tikiknelisej Jehová ika nochi toyolo? (Proverbios 4:23; Mateo 5:29, 30).
6 ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej kej nopa tlanauatianij katli amo kitlauelkajkej Jehová uan tikiknelisej ika nochi toyolo? Moneki amo tijkauasej yon se tlamantli ma techuejkatlali tlen Jehová yon kichiuas ayokmo ma tikiknelikaj, kej tlen ika timoyolpakiltiaj, tijnekisej titlapijpiasej o timouikasej ininuaya katli amo kitekipanouaj Jehová. Tlaj tikitaj peua kiampa techpano, moneki nima tijpatlasej tlen timoiljuiaj uan tlen tijnekij tijchiuasej (xijpoua Proverbios 4:23; Mateo 5:29, 30).
7. ¿Kenke moneki timomokuitlauisej uan kiampa amo tijchiuasej tlen amo kuali?
7 Amo ma tijkauakaj yon se tlamantli ma kixelo toyolo. Tlaj amo timomokuitlauiaj, uelis timoiljuisej kuali tijtekipanouaj Jehová uan amo tleno uelis techuejkatlalis tlen ya. Ximoiljui se tonali tinemi kalteno uan tlauel tlaajaka uan tlaseseya, kema tiasi mochaj timotlalilia mosuéter o mochamarra. Pero amo tijkauaskia tlapojtok mopuerta pampa tlaj kiampa tijchiuaskia, tlauel tisesekuiskia pampa kalakiskia ajakatl. Nopa techmachtia tlaj tijnekij kuali timouampojchijtosej iuaya Jehová, amo san moneki tijpouasej Biblia, tiasej tlanechikoli o titlajtolmoyauasej. Nojkia moneki amo tijkauasej yon se tlamantli tlen amo kuali ma kalaki ipan toyolo uan ma kixelo (Efes. 2:2).
MONEKI TIMOYOLKUEPASEJ
8, 9. ¿Tlake kichijkej David uan Ezequías kema kintlajtolmakakej? (Xikita tlaixkopinkayotl).
8 Kej tikitakej, David kichijki se ueyi tlajtlakoli. Pero kema Natán kitlajtolmakak, David amo moueyimatki uan moyolkuepki (2 Sam. 12:13). Ika tlen kiijkuilok ipan Salmo 51, kinextik ya nelia moyolkuepki. David amo san tlachijki moyolkueptoya san pampa kinekiyaya Natán kuali ma kiita o pampa amo kinekiyaya ma kitlatsakuiltikaj (Sal. 51:3, 4, 17, tlen kiijtoua kampa peua).
9 Tlanauatijketl Ezequías nojkia kiixpanok Jehová. Biblia kiijtoua “tlauel moueyimatki ipan iyolo. Uajka Toteko nelia kualanki iuaya Ezequías uan ika nochi tlen euanij ipan Judá uan ipan Jerusalén” (2 Crón. 32:25). ¿Kenke pejki moueyimati? Uelis pampa Jehová kimakatoya miak tlamantli, kipaleuijtoya ma kintlani asiriaeuanij o pampa kichikajtoya tlen se kokolistli tlen ueliskia kimiktis. Uelis kinnextilik babiloniaeuanij nochi tlen kipixtoya pampa tlauel moueyimatiyaya. Yeka, teokamanalojketl Isaías monejki kiiljuis Ezequías Jehová tlauel kualantoya iuaya (2 Rey. 20:12-18). Sanse kej David, Ezequías amo moueyimatki uan moyolkuepki (2 Crón. 32:26). Yeka, kema Jehová kiitak nochi tlen kichijtoya ipan inemilis, kiitak kej se kuali tlanauatijketl. Biblia kiijtoua Ezequías “kichijki tlen kuali iixtla TOTEKO” (2 Crón. 25:14-16).
Tlanauatianij David uan Ezequías amo moueyimatkej kema kintlajtolmakakej uan moyolkuepkej pampa tlajtlakolchijkej. (Xikita párrafo 8, 9).
10. ¿Tlake kichijki tlanauatijketl Amasías kema kitlajtolmakakej?
10 Maske tlanauatijketl Amasías kichijki tlen kuali uan kitekipanok Jehová, amo kichijki “ika nochi iyolo” (2 Crón. 25:2). ¿Tlake kichijki? Kema Jehová ya kipaleuijtoya ma kintlani edomeuanij, Amasías pejki kinueyichiua teotsitsij tlen Edom. c Teipa, kema Jehová kititlanki se teokamanalojketl ma kitlajtolmaka, amo kinejki kitlakakilis (2 Crón. 25:14-16).
11. Kej kiijtoua 2 Corintios 7:9, 11, ¿tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij Jehová ma techtlapojpoljui? (Nojkia xikita tlaixkopinkayotl).
11 Tlen kichijkej nopa tlanauatianij techmachtia moneki timoyolkuepasej tlen totlajtlakoljuaj uan tijchiuasej kampeka ayokmo sampa tijchiuasej. ¿Tlake tijchiuasej tlaj ueuejtlakamej techtlajtolmakaj maske timoiljuiaj amo kinamikiyaya? Amo kinamiki timoiljuisej Jehová ayokmo kuali techita o ueuejtlakamej techkualankaitaj. Ma tikilnamikikaj, hasta nopa kuali tlanauatianij tlen Israel nojkia monejki ma kintlajtolmakakaj uan ma kintlalnamiktikaj (Heb. 12:6). ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj techtlajtolmakaj? 1) amo ma timoueyimatikaj, 2) ma tijpatlakaj tlen moneki uan 3) ma tijtekipanokaj Jehová ika nochi toyolo. Tlaj nelia timoyolkuepaj, Jehová techtlapojpoljuis (xijpoua 2 Corintios 7:9, 11).
Tlaj techtlajtolmakaj, moneki 1) amo timoueyimatisej, 2) tijpatlasej tlen monekis uan 3) nojua tijtekipanosej Jehová ika nochi toyolo. (Xikita párrafo 11). f
MA TIJUEYICHIUAKAJ JEHOVÁ KEJ KINAMIKI
12. ¿Kenke amo eliyayaj sanse nopa tlanauatianij katli amo kitlauelkajkej Jehová uan katli kena kitlauelkajkej?
12 Tlanauatianij katli amo kitlauelkajkej Jehová, tlaueyichiuayayaj kej kinamiki uan kiniljuiyayaj sekinok nojkia kiampa ma kichiuakaj. Maske kemantika mokuapolouayayaj, san Jehová kiueyichiuayayaj uan kichiuayayaj kampeka kintsontlamiltisej nochi teteyomej. d
13. ¿Kenke Jehová kitlajtolsenkajki tlanauatijketl Acab?
13 ¿Kenke Jehová kintlajtolsenkajki se keskij tlanauatianij? Inijuantij amo san kichijkej tlen amo kuali, nojkia kichijkej se keski tlamantli tlen kuali. Ma timoiljuikaj ipan tlanauatijketl Acab, ya moyolkokok uan kinextik amo moueyimatiyaya kema kimatki kichijtoya ma kimiktikaj Nabot (1 Rey. 21:27-29). Nojkia, kichijchijki se keski altepemej uan miakpa tlatlanki kema yajkej tlateuitoj (1 Rey. 20:21, 29; 22:39). Pero Acab nojkia kichijki se tlamantli tlen tlauel amo kuali uan amo kema moyolkuepki: kichijki israeleuanij ma kinueyichiuakaj sekinok dioses pampa isiua kiampa kiiljuijtoya ma kichiua (1 Rey. 21:25, 26).
14. 1) ¿Kenke Jehová kitlajtolsenkajki tlanauatijketl Roboam? 2) ¿Tlake kichijkej nopa sekinok tlanauatianij katli kitlauelkajkej Jehová?
14 Ma timoiljuikaj ipan seyok tlanauatijketl: Roboam. Maske achtouia kichijki kuali tlamantli, teipa ayokmo kineltokak Jehová uan pejki kinueyichiua sekinok dioses (2 Crón. 12:1). Desde nopa tonali, kemantika kiueyichiuayaya Jehová uan kemantika sekinok dioses (1 Rey. 14:21-24). Roboam, Acab uan sekinok tlanauatianij kitlauelkajkej Jehová uan nojkia mokalakijkej ipan religión tlen amo melauak. Kej tikitstokej, Jehová kiitayaya tlaj se akajya kuali tlanauatiyaya tlaj kiueyichiuayaya kej kinamiki o amo.
15. ¿Kenke Jehová tlauel kipatiita ma kiueyichiuakaj kej kinamiki?
15 Jehová tlauel kipatiitayaya ma kiueyichiuakaj kej kinamiki. ¿Kenke kiampa tikijtouaj? Pampa uejkajkia nopa tlanauatianij kinamikiyaya kinpaleuisej sekinok ma kiueyichiuakaj kej kipaktia. Nojkia, kema israeleuanij kinueyichiuayayaj sekinok dioses, kichiuayayaj tlen amo xitlauak uan sekinok uejueyi tlajtlakoli (Os. 4:1, 2). Uan nojkia, Jehová kintlapejpenijtoya israeleuanij uan tlanauatianij para ma elikaj iaxkauaj. Yeka, kema kinueyichiuayayaj sekinok dioses, Biblia kiijtoua kejuak momekatiyayaj (Jer. 3:8, 9). Kema se akajya kikajkayaua inamik, tlauel kiyolkokoua. Nojkia, tlaj se akajya kimaktilia inemilis Jehová uan teipa mokalakia ipan religión tlen amo melauak, tlauel kiixpano uan kiyolkokoua (Deut. 4:23, 24). e
16. ¿Kenke Jehová amo sanse kiita se akajya katli kichiua tlen kuali uan katli kichiua tlen amo kuali?
16 ¿Tlake techmachtia? Moneki amo timokalakisej ipan religión tlen amo melauak. Nojkia, moneki tijueyichiuasej Jehová kej kinamiki uan nochipa timotekiuijtosej ipan tlanechikoli. Teokamanalojketl Malaquías kiijtok tlake kinextiskia se katli kuali monejnemiltia uan katli amo. Ya kiijtok: “Inmojuantij sampa inkiitasej kenke se akajya katli xitlauak monejnemiltia amo eli sanse ika se katli kichiua tlen amo kuali, katli kitekipanoua Dios uan katli amo kitekipanoua” (Mal. 3:18, TNM). Yeka maske timokuapolouaj, amo ma tijkauakaj tlauel ma techyolkoko yon ma kichiua ayokmo ma tijtekipanokaj Jehová, pampa tlaj tijtlauelkauaj, eli se ueyi tlajtlakoli.
17. ¿Kenke moneki kuali tikitasej iuaya ajkia timosenkauasej?
17 ¿Tijneki timosenkauas? Tlen kiijtok Malaquías uelis mitspaleuis kuali xijtlapejpeni iuaya ajkia timosenkauas. Ximoiljui ipan ni tlamantli: tlaj se akajya kinextia kuajkuali tlamantli ipan inemilis pero amo kitekipanoua Jehová, ¿timoiljuia ya kiita xitlauak? (2 Cor. 6:14). Tlaj timosenkauas iuaya, ¿mitspaleuis kuali xitlaneltoka uan kuali xitlatekipano? Xikilnamiki, maske isiuajuaj Salomón uelis kinextiyayaj kuajkuali tlamantli ipan ininnemilis, amo kitekipanouayayaj Jehová, yeka ika yolik pejkej kiyoltilanaj Salomón ma kinueyichiua sekinok dioses (1 Rey. 11:1, 4).
18. ¿Tlake moneki tetajmej kinmachtisej ininkoneuaj?
18 Tetajmej, ika tlen kichijkej tlanauatianij uelis inkinpaleuisej inmokoneuaj ma kinekikaj kitekipanosej Jehová. Inijuantij moneki kikuamachilisej kenke Jehová kuali kinitayaya tlanauatianij katli kiueyichiuayayaj kej kinamiki uan kinpaleuiyayaj sekinok nojkia kiampa ma kichiuakaj. Xikinmachtikaj ika tlen inkiniljuiaj uan ika tlen inkichiuaj tlauel ipati tijpouasej Biblia, tiasej tlanechikoli uan titlajtolmoyauasej (Mat. 6:33). Tlaj amo kiampa inkichiuaj, inmokoneuaj moiljuisej moneki kitekipanosej Jehová san pampa inmojuantij inkitekipanouaj. Uan teipa uelis ayokmo tlauel kipatiitasej kitekipanosej o kitlauelkauasej.
19. ¿Ayokmo uelis mouampojchiuas iuaya Jehová se akajya katli kitlauelkajki? (Nojkia xikita recuadro “ Uelis sampa tijtekipanos Jehová”).
19 Tlaj se akajya ayokmo kitekipanoua Jehová, ¿kiijtosneki ayokmo kema uelis sampa mouampojchiuas iuaya? Amo, pampa nojua uelis moyolkuepas uan sampa kitekipanos Jehová. Pero moneki kinextis amo moueyimati uan kikauas ma kipaleuikaj ueuejtlakamej (Sant. 5:14). Maske uelis ouij kimatis kiampa kichiuas, tlauel kipaleuis pampa Jehová sampa kuali kiitas.
20. ¿Kenijkatsa techitas Jehová tlaj tijchiuaj kej tlanauatianij katli amo kitlauelkajkej?
20 ¿Tlake tijyekojtokej ika tlen kichijkej tlanauatianij tlen Israel? Uelis tijchiuasej sanse kej tlanauatianij katli amo kitlauelkajkej Jehová tlaj tijtekipanouaj ika nochi toyolo. Tlaj timokuapolouaj, ayokmo kiampa ma tijchiuakaj, ma timoyolkuepakaj uan ma tijpatlakaj ipan tonemilis tlen monekis. Nojkia, ma tikilnamikikaj tlauel ipati tijueyichiuasej san Jehová. Tlaj ta amo tijtlauelkaua, ya nojkia kiitas tieli se akajya katli xitlauak monejnemiltia.
UIKATL 45 Tlen nimoyoliljuia
a Ipan ni tlamachtili, kema tikijtouaj tlanauatianij tlen Israel, kiijtosneki nochi katli tlanauatijkej ipan ialtepe Jehová. Sekij tlanauatijkej ipan nopa ome tribus tlen Judá, sekij ipan nopa 10 tribus tlen Israel uan sekinok kinauatijkej nochi nopa 12 tribus.
b TLEN TLAUEL IPATI: Kema ipan Biblia motekiuia nopa tlajtoli toyolo, kineki kiijtos kenijkatsa tielij ipan toyolijtik. Kej tlen tijnekij tijchiuasej, tlen timoiljuiaj, tlen techyoltilana, kej tielij ipan tonemilis, tlen ueli tijchiuaj, kenke tijchiuaj uan tlen timosentlalijtokej.
c Kema tlanauatianij katli amo eliyayaj israeleuanij moaxkatiyayaj se altepetl, peuayayaj kinueyichiuaj teotsitsij tlen nopa altepemej.
d Tlanauatijketl Asa kichijki uejueyi tlajtlakoli (2 Crón. 16:7, 10). Pero Biblia kiijtoua ya kuali monejnemiltik iixpa Jehová. Maske achtouia amo kinejki ma kitlajtolmakakaj, uelis teipa moyolkuepki. Jehová mosentlalik más ipan nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextik uan amo kampa mokuapolok. Asa kiueyichijki san Jehová uan kichijki kampeka kintsontlamiltis nochi teteyomej kampa tlanauatiyaya (1 Rey. 15:11-13; 2 Crón. 14:2-5).
e Ipan nopa ome achtoui tlanauatili tlen kimakakej Moisés, kiijtouayaya kinamikiyaya kiueyichiuasej san Jehová uan amo sekinok dioses o maseualmej (Éx. 20:1-6).
f TLEN NESI IPAN TLAIXKOPINKAYOMEJ: Se ueuejtlakatl katli nojua telpokatl kiiljuia se toikni motekipachoua pampa tlauel tlai. Nopa toikni amo moueyimati, kichiua tlen kiiljuiaj, kipatla tlen moneki uan nojua kuali kitekipanoua Jehová.
