1. ¿Tlake kinekij tetajmej achtoui ma kikuamachilikaj ininkoneuaj kema kinekij moatsonpoliuiltisej?

“MIAK metstli nikiniljuijtoya notatauaj tlauel nijnekiyaya nimoatsonpoliuiltis, uan inijuantij miakpa nechkamanaljuijkej tlen nopa tlamantli. Kinekiyayaj kimatisej tlaj nelia nijkuamachiliyaya tlen nijnekiyaya nijchiuas. Ipan diciembre 31, xiuitl 1934, asik nopa tonali tlen tlauel nijchixtoya”. Kiampa kiijtoua kipanok se tosiuaikni katli itoka Blossom Brandt kema kinejki moatsonpoliuiltis. Ipan ni tonali, tetajmej nojkia kinekij kinpaleuisej ininkoneuaj kuali ma kitlapejpenikaj tlen kichiuasej. Tlaj amo kinkauasej ininkoneuaj ma moatsonpoliuiltikaj, uelis kichiuas ayokmo ma kinekikaj kitekipanosej toTeotsij (Sant. 4:17). Kej nochi tetajmej, kinekij ininkoneuaj achtoui kuali ma kikuamachilikaj tlake moneki kichiuas se akajya katli mochiua Cristo itokilijka.

2. 1) ¿Tlake kiitstokej toikniuaj katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli? 2) ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

² Se keskij toikniuaj katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli  motekipachouaj pampa kinitaj telpokamej katli kipiaj se 20 xiuitl ayamo moatsonpoliuiltiaj maske inintatauaj elij Jehová itlajtoltemakauaj. Maske yauij tlanechikoli, tlajtolmoyauaj uan kiniljuiaj sekinok inijuantij elij Jehová itlajtoltemakauaj, amo mosentlalijtokej kimaktilisej Jehová ininnemilis uan amo moatsonpoliuiltiaj. ¿Kenke kiampa kinpano? Kemantika pampa inintatauaj kiniljuiaj ma mochiakaj. ¿Kenke sekij tetajmej amo kinkauaj ma moatsonpoliuiltikaj? Ipan ni tlamachtili tikitasej naui tlamantli tlen tetajmej uelis kinkuesoua.

3. ¿Tlake kintekipachouayaya itatauaj tosiuaikni Blossom?

³ Itatauaj tosiuaikni Blossom kintekipachouayaya ixiui ininsiuapil, pampa amo kimatiyayaj tlaj kikuamachiliyaya tlake moneki kichiuas se katli moatsonpoliuiltia uan kenke tlauel ipati. ¿Kenijkatsa uelis kimatisej tetajmej tlaj ininkone ya uelis kimaktilis Jehová inemilis?

4. ¿Kenijkatsa kinpaleuia tetajmej tlen Jesús tlanauatik ipan Mateo 28:19, 20?

⁴ (Xijpoua Mateo 28:19, 20, TNM *). Kej tikitakej ipan nopa achtoui tlamachtili, Biblia amo kiijtoua keski xiuitl moneki kipiasej katli moatsonpoliuiltisej. Maske amo kiijtoua, tetajmej moneki kuali moiljuisej tlake kiijtosneki kema se akajya mochiua Cristo itokilijka. Nopa tlajtoli “xijchiuakaj ma elikaj notokilijkauaj”, tlen ijkuilijtok ipan Mateo 28:19, ipan griego kiijtosneki moneki tikinmachtisej maseualmej uan kiampa uelis mochiuasej itokilijkauaj se akajya. Se Cristo itokilijka kiyekoua uan kikuamachilia tlen Jesús tlamachtia, uan mosentlalia kineltokas. Yeka, tetajmej moneki mosentlalisej kinmachtisej ininkoneuaj kema nojua pilkonetsitsij uan kiampa kinpaleuisej ma moatsonpoliuiltikaj uan ma mochiuakaj Cristo itokilijkauaj. Se pilkonetsi amo uelis moatsonpoliuiltis pampa nojua amo tleno kimati. Uan maske sekij nojua konemej, Biblia kiijtoua kena uelis kikuamachilisej uan kipatiitasej tlen Biblia tlamachtia.

5, 6. 1) ¿Kenijkatsa Biblia techpaleuia ma tijmatikaj kema moatsonpoliuiltik Timoteo? 2) ¿Kenijkatsa tetajmej uelis kinpaleuisej ininkoneuaj?

⁵ Timoteo, se Cristo itokilijka, mosentlalik kitekipanos Jehová kema nojua eliyaya se telpokatl. Apóstol Pablo kiijtok Timoteo kiixmatki nopa “Tlajkuiloli” ‘kema nojua pilkonetsi eliyaya’. Pampa itata amo kitekipanouayaya Jehová, inana uan iueyinana, katli eliyayaj judías, kipaleuijkej ma kipatiita tlen toTeotsij iTlajtol tlamachtia. Yeka, Timoteo tlauel kuali tlaneltokak (2 Tim. 1:5; 3:14, 15). Kema kipixtoya se 20 xiuitl, ya ueliskia kitekimakasej ipan tlanechikoli pampa kuali tlaneltokayaya (Hech. 16:1-3).

⁶ Amo nochi konemej sanse tlalnamikij. Sekij, maske nojua konemej, nima kuali tlalnamikij uan kinekij moatsonpoliuiltisej. Uan sekinok amo nima kiijtouaj kinekij kichiuasej nopa. Tetajmej katli kimajtokej ni, amo kinchiualtiaj ininkoneuaj ma moatsonpoliuiltikaj, uan kinpaleuijtiauij kej kinamiki. Tetajmej tlauel yolpakij kema ininkoneuaj kikuamachiliaj tlen kiijtoua Proverbios 27:11 (xijpoua). Uan nochipa moneki kiilnamiktosej kinekij kinpaleuisej ininkoneuaj  ma mochiuakaj Cristo itokilijkauaj. Yeka, kualtiaskia ma motlajtlanikaj: “¿Kikuamachilia nokone tlen Biblia tlamachtia uan kiampa kimaktilis toTeotsij inemilis uan moatsonpoliuiltis?”.

7. ¿Moneki konemej kimatisej nochi tlamantli tlen se tlamachtili uan kiampa uelis kimaktilisej Jehová ininnemilis uan moatsonpoliuiltisej? Xikixtoma.

⁷ Nochi tetajmej kinpaleuiaj ininkoneuaj pampa kinekij kuali ma kikuamachilikaj tlen Biblia tlamachtia. Nopa kinpaleuis ma kinekikaj kimaktilisej Jehová ininnemilis. ¿Kiijtosneki moneki kimatisej nochi tlamantli tlen se tlamachtili uan kiampa uelis kimaktilisej Jehová ininnemilis uan moatsonpoliuiltisej? Amo. Pampa katli ya moatsonpoliuiltijtokej nojua moneki momachtisej tlen Biblia tlamachtia (xijpoua Colosenses 1:9, 10). Uajka, ¿keski tlamachtili tlen Biblia tlamachtia moneki kikuamachilisej?

8, 9. ¿Tlake techmachtia tlen kichijkej Pablo uan nopa tlamokuitlauijketl?

⁸ Techpaleuis ma tijnankilikaj ni tlajtlanili tlaj tikitasej tlen kinpanok se keskij maseualmej ipan achtoui siglo (Hech. 16:25-33). Ipan xiuitl 50, Pablo ika ompa paxaloto Filipos. Ya uan Silas kinitskijkej uan kintsajkej maske amo tleno kichijtoyaj. Ipan nopa youali mojmolinik tlali uan motlapok kampa kintsaktoyaj. Katli nopaya tlamokuitlauiyaya, kinekiyaya momiktis pampa moiljuiyaya mochololtijtoyaj. Maske kinekiyaya kichiuas nopa, Pablo amo kikajki. Ya uan Silas kinmachtijkej toTeotsij iTlajtol, uan nopa tlakatl uan ichampoyouaj nimantsi moatsonpoliuiltijkej pampa tlauel kipatiitakej momachtisej tlen Jesús. ¿Tlake techmachtia tlen kichijkej?

⁹ Uelis katli tlamokuitlauiyaya achtouia eliyaya se soldado tlen Roma uan amo kimatiyaya tlen toTeotsij iTlajtol tlamachtia. Yeka tlaj kinekiyaya mochiuas se Cristo itokilijka, monekiyaya kimachtisej tlen toTeotsij iTlajtol, kikuamachilis tlake moneki kichiuas se katli kitekipanoua Jehová uan mosentlalis kineltokas tlen Cristo tlamachtia. Ipan nopa tonali, kimatki tlen toTeotsij iTlajtol tlamachtia, uan pampa tlauel kipatiitak, kiyololinik moatsonpoliuiltis. Maske ya moatsonpoliuiltijtoya, nojua monekiyaya momachtis. Uajka, ¿tlake moneki kichiuasej tetajmej tlaj ininkone kiniljuia kineki moatsonpoliuiltis pampa kiiknelia Jehová uan kineki kineltokas? Uelis kiiljuisej ma kiniljui toikniuaj ueuejtlakamej, uan inijuantij kiitasej tlaj uelis moatsonpoliuiltis. * Kej sekinok katli nojkia moatsonpoliuiltiaj, ya nojkia nochipa momachtijtos tlen toTeotsij (Rom. 11:33, 34).

10, 11. 1) ¿Tlake moiljuiaj sekij tetajmej? 2) ¿Tlake kinamiki mosentlalisej kichiuasej tetajmej?

¹⁰ Sekij tetajmej moiljuiaj ininkoneuaj achtoui moneki momachtisej uan kipiasej se kuali tekitl, uan teipa moatsonpoliuiltis. Uelis kiampa moiljuiaj pampa amo kinekij ininkoneuaj ma tlaijiyouikaj. ¿Nelnelia kipaleuisej ma itsto ika pakilistli tlaj kiampa kichiuasej? ¿Ya nopa tlamachtia Biblia? ¿Kenijkatsa kineki Jehová ma tijtekiuikaj tonemilis? (Xijpoua Eclesiastés 12:1).

 ¹¹ Moneki tikilnamiktosej maseualmej uan nochi tlen onka amo techpaleuia ma timoiljuikaj kej Jehová yon ma tijchiuakaj tlen ya kineki (Sant. 4:7, 8; 1 Juan 2:15-17; 5:19). ¿Tlake kipaleuis se konetl amo ma kichiua tlen Satanás kineki uan amo moiljuis kej maseualmej moiljuiaj? Moneki kuali mouampojchiuas iuaya Jehová. Tlaj tetajmej tlauel kipatiitaj tlapijpiasej, uajka ininkone uelis moiljuis san ya nopa tlauel ipati uan amo mouampojchiuas iuaya Jehová. Yon se tetaj amo kinekiskia ikone ma kitlapejpeni kichiuas kej maseualmej katli amo kitekipanouaj toTeotsij Jehová. Amo uelis tiitstosej ika pakilistli tlaj amo timosentlaliaj tijtekipanosej toTeotsij (xijpoua Salmo 1:2, 3).

12. ¿Kenke sekij tetajmej ayamo kinekij ma moatsonpoliuiltikaj ininkoneuaj?

¹² Se tosiuaikni kiiljuik isiuapil ayamo ma moatsonpoliuilti. Ya kiijtok kenke: “Nipinaua nikijtos ayamo nijnekiyaya ma moatsonpoliuilti pampa nimoiljuiyaya nosiuapil ueliskia tlajtlakolchiuas uan kikixtiskiaj tlen tlanechikoli”. Kej ni toikni, sekinok tetajmej nojkia moiljuiaj kualtiaskia ininkoneuaj moatsonpoliuiltisej kema ya kuali kimatisej tlake kichiuasej uan amo kema nojua telpokamej, pampa kimatij nojua tlauel mokuapolouaj (Gén. 8:21; Prov. 22:15). Moiljuiaj tlaj ininkone amo moatsonpoliuiltijtok amo uelis kikixtisej tlen tlanechikoli maske tlajtlakolchiuas. ¿Kenke amo kuali kiampa moiljuisej? (Sant. 1:22).

13. ¿Kitlajtolsenkauas Jehová se akajya katli ayamo moatsonpoliuiltijtok? Xikixtoma.

¹³ Maske amo kenijki tlaj tetajmej kinekij ininkoneuaj ma moatsonpoliuiltikaj kema ya kuali tlalnamiktosej, amo kinamiki moiljuisej Jehová amo kintlajtolsenkauas san pampa amo moatsonpoliuiltijtokej. Kema konemej kimatij tlake kuali uan tlake amo, nojkia tlaixnamikisej iixpa Jehová ika tlen kichiuasej (xijpoua Santiago 4:17). Yeka tetajmej amo kinamiki kiiljuisej ayamo ma moatsonpoliuilti. Se kuali tetaj kipaleuia ikone. Uan kema nojua konetsi, kipaleuiaj ma kipatiita ika nochi iyolo nochi tlen Jehová tlanauatia (Luc. 6:40). Kiampa kimokuitlauiaj, uan ya kinekis moyakanas ika tlen toTeotsij tlanauatia (Is. 35:8).

14. ¿Kenijkatsa ueuejtlakamej uelis kinpaleuisej tetajmej?

¹⁴ Ueuejtlakamej nojkia uelis kinpaleuisej tetajmej. Uelis kiniljuisej tlauel kuali kema timosentlaliaj tlauel tijtekipanosej Jehová. Se tosiuaikni kiijtoua tlake kichijki toikni Russell kema ya kipixtoya chikuasej xiuitl. Kiijtoua: “Nechkamanaljuik 15 minutos uan nechiljuik tlauel kuali nimosentlalis nijtekipanos Jehová”. Nopa tosiuaikni tlatekipanok kipano 70 xiuitl kej precursora. Ni kinextia tlauel kinpaleuia kema tikinyolchikauaj sekinok uan tikiniljuiaj tlake uelis mosentlalisej kichiuasej (Prov. 25:11). Ueuejtlakamej nojkia uelis kiniljuisej tetajmej ma tlapaleuikaj ininuaya ininkoneuaj ika tekitl tlen mochiua ipan kali kampa timosentiliaj. Konemej uelis kinmakasej se tekitl tlen kena uelis kichiuasej.

15. ¿Kenijkatsa sekinok toikniuaj uelis kinyolchikauasej telpokamej?

¹⁵ ¿Uan kenijkatsa uelis tlapaleuisej sekinok toikniuaj? Uelis kinpaleuisej telpokamej tlaj kinextisej nelnelia kinikneliaj kej kinamiki. Uelis kiitasej tlake tlamantli kinextia kuali tlaneltokatiauij. ¿Kuali tlanankilik ipan tlanechikoli? ¿Kipanoltik se tlamachtili ipan tlanechikoli?  ¿Kuali kiixnamijki se tlaouijkayotl? ¿Tlajtolmoyajki kampa momachtia? Nimantsi ma tikinyolchikauakaj. Ma timosentlalikaj tikamanaltisej ininuaya kema ayamo peua o kema tlami tlanechikoli. Tlaj kiampa tijchiuasej, kimatisej tlauel tikinpatiitaj “ipan tlasentilistli” o tlanechikoli (Sal. 35:18).

16, 17. 1) ¿Kenke moneki moatsonpoliuiltisej konemej? 2) ¿Tlake tlamantli kichiuas tetajmej ma yolpakikaj? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

¹⁶ Tetajmej katli kitekipanouaj Jehová tlauel moneki kuali kiniskaltisej ininkoneuaj uan ‘kintlalnamiktisej ika tlaiknelijkayotl uan kinmachtisej tlen toueyiTeko kineki ma kimatikaj’ (Efes. 6:4; Sal. 127:3). Jehová kintlapejpenijtoya nochi israeleuanij ma kitekipanokaj, maske eliyayaj konemej. Ipan ni tonali amo kiampa pano, maske inintatauaj kitekipanouaj Jehová. Konemej amo kiiknelisej Jehová san pampa inintatauaj kiikneliaj yon kipatiitasej iTlajtol san pampa inijuantij kipatiitaj. Yeka, kema tlakati se pilkonetsi, tetajmej moneki kipaleuijtiasej ma mochiua se Cristo itokilijka, ma kimaktili Jehová inemilis uan ma moatsonpoliuilti (Mat. 24:13). San ya nopa tlauel ipati. ¿Kenke? Pampa tlaj kimaktilis Jehová inemilis, moatsonpoliuiltis uan amo kema kitlauelkauas toTeotsij, uelis momanauis kema mochiuas nopa ueyi tlaijiyouilistli (Mat. 24:13).

¹⁷ Ipan achtoui párrafo tikijtojkej tlen tosiuaikni Blossom Brandt. Kema ya kiniljuik itatauaj kinekiyaya moatsonpoliuiltis, itatauaj kinekiyayaj kimatisej tlaj nelia kikuamachiliyaya tlen kinekiyaya kichiuas. Kema kiitakej kena kikuamachiliyaya, kikajkej ma moatsonpoliuilti. Se youali achtoui kema moatsonpoliuiltiskia, itata kichijki se tlamantli tlen tlauel yejyektsi, tosiuaikni Blossom kiijtoua: “Techiljuik nochi ma timotlankuaketsakaj uan momaijtok. Kiiljuik Jehová tlauel yolpakiyaya pampa ipilsiuapil kimaktilijtoya inemilis”. Kema ya panotoya 60 xiuitl, tosiuaikni kiijtok: “Nochipa nikilnamiktos tlen kichijki notata ipan nopa youali”. Tijnekij nochi tetajmej ma yolpakikaj kema kiitasej ininkoneuaj kimaktiliaj Jehová ininnemilis uan moatsonpoliuiltiaj.