Tlaj tijnekij timouampojchiuasej iuaya se akajya, moneki tijmatisej kenijkatsa eli. Ika toTeotsij nojkia kiampa pano, achtoui moneki tijmatisej tlake kuajkuali tlamantli kipia. Tlaj kuali tijmatisej nopa, techpaleuis nojua ma timonechkauikaj iuaya. Maske kipia miak kuajkuali tlamantli, san naui tlauel kinextia: chikaualistli, tlalnamikilistli, xitlaualistli uan tlaiknelijkayotl.

“NoTeko Dios, ta tijchijki iluikaktli uan Tlaltipaktli ika momax uan ika moueyi chikaualis, pampa para ta axonka niyon se tlamantli tlen ouij” (JEREMÍAS 32:17).

ToTeotsij ichikaualis nesi ipan nochi tlen kichijchijtok. Ma tikitakaj se neskayotl. ¿Kenijkatsa tijmati kema tlauel chikauak tona uan ta tikisa kalteno? Uelis tijmati kenijkatsa mitstlatia. Nopa Tonati tlauel tlatotonilia pampa Jehová kimakatok miak chikaualistli. ¿Keski chikaualistli kipia Tonati? Iijtiko totonia se 15,000,000 °C (grados centígrados). Sejse segundo toponi kejuak eliskia tlauel miak bombas nucleares.

Maske kiampa eli Tonati, amo tlauel ueyi pampa onka miak sitlalimej katli nelia tlauel uejueyij elij. Científicos kiijtouaj nopa sitlali tlen itoka UY Scuti eli se tlen se keski sitlalimej katli tlauel uejueyij, iuexka kipano Tonati se 1,700 imiakpa. Tlaj nopa sitlali eltoskia kampa eltok Tonati, iuexka asiskia kampa Jupiter tlamalakachoua uan Tlaltipaktli amo eltoskia. Kema tijmatij ni, tijkuamachiliaj kenke Jeremías kiijtok Jehová kichijchijki iluikaktli uan Tlaltipaktli ika ‘iueyi chikaualis’.

¿Kenijkatsa techpaleuia ichikaualis toTeotsij? Nochi tlen toTeotsij kichijchijtok techpaleuia ma tiitstokaj, kej Tonati uan nochi tlen onka ipan Tlaltipaktli. Nojkia, toTeotsij kitekiuia ichikaualis kema techpaleuia. ¿Kenijkatsa kichiua? Uejkajkia, ya kimakak Jesús chikaualistli, yeka uelki kinchikajki miakej. Biblia kiijtoua: “Tlakamej tlen popoyotsitsij, nama tlachiaj. Uan metskuachotsitsij, ya kuali  nejnemij. Uan tlakamej tlen tlakayopalantoyaj ika lepra, mochikajtokejya. Tlen nakastapaltsitsij, ama tlakakij. Uan tlen miktoyaj, moyolkuitokejya” (Mateo 11:5). ¿Uan kenijkatsa kichiua ipan ni tonali? Biblia kiijtoua “kinfuerzajmaka tlen siauij”. Uan nojkia kiijtoua katli “motemachiaj ipan toTeko para kinpaleuis, mojmostla kipiasej fuerza” (Isaías 40:29, 31). ToTeotsij uelis techmakas “nopa ueyi chikaualistli” uan kiampa tikijiyouisej o tijsenkauasej kuesoli uan tlaouijkayotl (2 Corintios 4:7). Pampa nama ya tijmati toTeotsij tlauel mitsiknelia uan kitekiuia ichikaualis pampa kineki mitspaleuis, uelis nojua tlauel tijneki timonechkauis iuaya.

“¡ToTeko, nelia tijchijtok miak tlamantli! Uan nochi tlamantli tijsenkajtok ika miak tlalnamikistli” (SALMO 104:24).

Kema tijyekojtiauij miak tlamantli tlen toTeotsij kichijchijtok, techpaleuia ma tikitakaj kenijkatsa tlauel tlalnamiki. Se keskij científicos momachtiaj biomimética, nopaya kitlachiliaj kenijkatsa eli tlen Jehová kichijchijtok uan kiixkopinaj pampa kinekij kiyankuilisej tlen inijuantij kichijchijtokej. Kiampa kichiuaj ika miak tlamantli, kej tlamantli tlen ika kitlatskiltiaj se tlenijki uan aviones.

Maske tlauel kuali nochi tlamantli tlen Jehová kichijchijtok, itlakayo se maseuali nelia tlauel kuali kinextia kenijkatsa toTeotsij tlauel tlalnamiki. Ma timoiljuikaj kenijkatsa yoli se pilkonetsi. Nochi peua kema se célula kuali kimati kenijkatsa elis. Nopa célula peua moxejxeloua uan yolij sekinok sanse kej ya. Uan kema kinamiki, nopa células peuaj mopajpatlaj uan mokuepaj ipan miak tlamantli, kej estli, omitl uan miak tlamantsitsij tlen kichiua ma tijmatikaj tlen pano ipan totlakayo. Teipa peua yoli sekinok tlamantli uan peua tekitij. Ipan chiknaui metstli, nopa célula moskaltia uan mokuepa se pilkonetsi tlen mochijchijki ika miak células. ToTeotsij kinextik miak tlalnamikilistli kema kichijki ni, yeka miakej nojkia kiijtouaj kej se katli kiijkuilok Biblia: “Nimitstlaskamati pampa nochi tinechsenkajki ma nieli se tlamantli tlen nelia kuajkualtsi. Kena, nopa tekitl tlen tijchijki kema tinechsenkajki onpano yejyektsi” (Salmo 139:14).

¿Kenijkatsa techpaleuia itlalnamikilis toTeotsij? ToTeotsij, katli techchijchijki, kimati tlake techpaleuis ma tiyolpakikaj. Pampa tlauel tlalnamiki, uelis kuali techtlajtolmakas ipan iTlajtol Biblia. Nopaya techiljuia: “Xijpiakaj inmoyolo ika tlen inmechchiuiliaj tlen axkuali uan xikintlapojpoljuikaj” (Colosenses 3:13). ¿Timoiljuia mitspaleuis tlen tetlajtolmaka? Kena. Ixtlamatinij kiitstokej kema titetlapojpoljuiaj techpaleuia kuali ma tikochikaj uan amo tlauel chikauak ma tekiti toyolo. Nojkia techpaleuia amo ma timokuesokaj miak tonali (depresión) uan amo ma tijpiakaj sekinok kokolistli. ToTeotsij eli se touampo katli tlauel tlalnamiki uan katli kitekipachoua tlen techpano, uan yeka nochipa kuali techtlajtolmakas (2 Timoteo 3:16, 17). ¿Tijnekiskia tijpias se mouampo kej ya?

“ToTeko kipaktia tlen xitlauak” (SALMO 37:28).

ToTeotsij nochipa kichiua tlen xitlauak pampa ya “axtlajtlakolchiua, niyon axtlaixpano” (Job 34:10). Nochipa tetlajtolsenkaua ika xitlaualistli, kej  kiijtok katli kiijkuilok se salmo: “Tikintlajtolsenkauas keja kinamiki” (Salmo 67:4). Jehová kimati tlake timoiljuiaj, yeka amo aka ueli kikajkayaua. Ya kimati tlen melauak uan tetlajtolsenkaua ika xitlaualistli (1 Samuel 16:7). ToTeotsij nojkia kiita nochi tlamantli tlen amo xitlauak tlen pano ipan ni tonali, uan techiljuia nechka “kintsontlamiltis” katli amo kualmej (Proverbios 2:22).

Ni amo kiijtosneki toTeotsij eli se tetlajtolsenkajketl katli kipaktia tetlaijiyouiltis. Kema kinamiki, kinextia tetlasojtla. Biblia kiijtoua Jehová “tetlasojtla miak uan kipia ueyi iyolo”, uan kinextia ni ika maseualmej tlen amo kualmej katli moyolkuepaj ika nochi ininyolo. ¿Tikita kenijkatsa toTeotsij nelia kinextia xitlaualistli? (Salmo 103:8; 2 Pedro 3:9).

¿Kenijkatsa techpaleuia pampa toTeotsij kichiua tlen xitlauak? Apóstol Pedro kiijtok: “ToTeko axtechchikoiknelia titlakamej. Uan ipan kampa ueli tlali yajaya kinselia nopa tlakamej tlen kitlepanitaj uan tlen kichiuaj tlen kuali” (Hechos 10:34, 35). Nochi tlauel techpaleuia pampa toTeotsij amo techikoiknelia. Ya kikaua ma tijueyichiuakaj maske amo sanse tielij, amo tiualauij ipan sanse altepetl, amo sanse timomachtijtokej uan amo sanse tlamantli tijpixtokej.

ToTeotsij kineki kuali ma tijkuamachilikaj tlamantli tlen ya kiita xitlauak uan nojkia kineki nopa tlamantli ma techpaleui, yeka techmakatok totlalnamikilis. Biblia kiijtoua totlalnamikilis eli kejuak se tlanauatili tlen ijkuilijtok ipan toyolo tlen techpaleuia ma tijmatikaj tlaj kuali o amo kuali tlen tijchiuaj (Romanos 2:15). ¿Kenijkatsa techpaleuia? Tlaj kuali tijmachtisej totlalnamikilis techpaleuis amo ma tijchiuakaj tlen amo kuali o tlen kichiuas ayokmo kuali ma tiitstokaj. Uan tlaj tijchiuasej se tlamantli tlen amo kuali, totlalnamikilis uelis techpaleuis ma timoyolkuepakaj uan ayokmo ma tijchiuakaj tlen amo kuali. Uajka, tlaj kuali tijkuamachilisej kenijkatsa toTeotsij kinextia xitlaualistli, tlauel techpaleuis uan timonechkauisej iuaya.

“ToTeko, yajaya teiknelijkayotl” (1 JUAN 4:8).

Biblia kiijtoua toTeotsij eli tlaiknelijkayotl uan amo kiijtoua eli chikaualistli, tlalnamikilistli o xitlaualistli. ¿Kenke kiampa kiijtoua? Pampa maske ichikaualis kipaleuia kichiuas tlen mosentlalijtok uan nopa tlalnamikilistli uan xitlaualistli kiyakana tlen kichiua, nochi tlamantli tlen kichiua eli pampa teiknelia.

Maske Jehová amo moneki kipias se tlamantli o itstos iuaya se akajya, nopa tlaiknelijkayotl kiyololinik ma kinchijchiua iluikaeuanij katli itstoskiaj iluikak uan maseualmej katli itstoskiaj ipan Tlaltipaktli. Kinekiyaya kinnextilis itlaiknelilis uan kinmokuitlauis. Yeka, kuali kichijchijki Tlaltipaktli kampa ueliskiaj itstosej maseualmej. Uan nama nojua kinextia kiniknelia maseualmej “pampa yajaya kichiua tonati ma tlaui ipan tlen axkuajkualmej uan ipan tlen kuajkualmej. Uan yajaya kichiua ma uetsi atl ipan ininmil tlen itstokej xitlauakej iixtla uan ipan ininmil tlen axitstokej xitlauakej iixtla” (Mateo 5:45).

Nojkia, “toTeko tlauel teiknelia uan tetlasojtla” (Santiago 5:11). Uan kinextia kiniknelia maseualmej katli kichiuaj kampeka kiixmatisej uan kinechkauisej. ToTeotsij kinixmati sejse tlen nopa maseualmej. Uajka, “yajaya itstok nechka sejse tojuantij” (Hechos 17:27).

¿Kenijkatsa techpaleuia itlaiknelijkayo toTeotsij? ToTeotsij kinextia tlauel techiknelia ika miak tlamantli, kej kema tikitaj se pilkonetsi uetska, kema tochampoyouaj kinextiaj techikneliaj, kema tikitaj kalaktia Tonati uan ika sekinok tlamantli. Maske ni amo moneki ipan tonemilis, kichiua tlauel ma tiyolpakikaj.

ToTeotsij nojkia kinextia techiknelia kema kikaua ma timomaijtokaj. Biblia kiijtoua: “Ayok ximotekipachokaj ika niyon se tlamantli. Más kuali ximomaijtokaj ika toTeko ika nochi tlen inmechpanotiuala. Xijtlajtlanikaj ma inmechmaka nochi tlen moneki uan xijtlaskamatikaj para nochi tlen inmechchiuilijtok”. ToTata Jehová tlauel techiknelia uan kineki ma tikiljuikaj nochi tlen techtekipachoua. Ya techiljuia tlaj kiampa tijchiuasej, techmakas tlaseuilistli “tlen tlakamej axuelis kimachilisej” (Filipenses 4 :6, 7).

Ipan ni tlamachtili tikitstokej nopa kuajkuali tlamantli tlen toTeotsij tlauel kinextia, kej chikaualistli, tlalnamikilistli, xitlaualistli uan tlaiknelijkayotl. Timitstlaneuij nojua xijpoua nopa sekinok tlamachtili, kiampa tijmatis kenijkatsa toTeotsij kinextijtok mitsiknelia uan tlake sekinok tlamantli kichiuas.