1, 2. 1) ¿Toni tikitakej itech tamachtilis 48? 2) ¿Toni tikitaskej itech nejin tamachtilis?

ITECH tamachtilis 48 tikitakej seki tayolmajxitilis tein moajsi itech Levítico capítulo 19. Kemej neskayot, itech versículo 3 tikitaj ke Jiova kinnauatij israelitas maj kinpoujkaitanij inintatuan. Uan tikitakej ke axkan no uelis tikchiuaskej nejon komo tikinpaleuiaj totatuan ika tomin, komo tikinyolchikauaj uan komo tikinpaleuiaj maj kisentokakan kitekitilikan Jiova. No itech nejon versículo, Dios kinelnamiktij israelitas ke monekia moseuiskej itech tonal sábado. Uan maski tejuan amo monekiok tiktakamatiskej nejon tanauatil, techmachtij ke nochipa moneki tikxeloskej tiempo uan tikueyichiuaskej Dios. Komo tikchiuaj nejon, tiknextiskej ke timochikaujtokej tiyeskij tiyektikej kemej kijtoua Levítico 19:2 uan 1 Pedro 1:15.

² Itech nejin tamachtilis tiksentokaskej timomachtiskej Levítico capítulo 19. ¿Keniuj techmachtia nejin capítulo maj tikiniknelikan akin mokokouaj, maj amo titakajkayauakan nion maj titachtekikan itech tekit uan maj tikintasojtakan oksekin? Kemej tiknekij tiyeskij tiyektikej kemej Dios, maj tikitakan toni techmachtia nejin capítulo.

3, 4. Kemej kijtoua Levítico 19:14, ¿keniuj monekia kinitaskej israelitas akin amo uelia takakiaj uan akin amo tachiayaj?

³ (Xikonixtajtolti Levítico 19:14). Jiova kinekia maj itekitikauan kiniknelianij akin mokokouayaj. Kemej neskayot, kiniluij israelitas maj amo kiuijuikaltianij akin amo uelia takakia, tein kijtosneki ke amo monekia kimojmoujtiskej nion kiluiskej maj kipano tein amo kuali. Semi amo kuali katka komo kichiuayaj  nejon, porin kemej amo kikakia tein kiluiayaj, amo uelia mopaleuiaya.

⁴ Uan no, itech versículo 14 tikitaj ke Dios kiniluij israelitas maj amo kitalianij “teisa tein kitsakuilis akin amo tachia”. Se amatajkuilol kijtoua keniuj kinitayaj akin mokokouayaj itech inintonaluan israelitas. Kijtoua ke ininka mauiltiayaj uan kintajyouiltiayaj. Xa aksa kitaliaya teisa iixpan akin amo tachiaya porin kinekia maj mokoko oso porin kinekia kipijpinaujtis. ¡Semi amo kuali tein kichiuayaj! Ika tanauatil tein moajsi itech Levítico 19:14, Jiova kinpaleuij israelitas maj kiitanij ke monekia kinikneliskej akin mokokouayaj.

5. ¿Keniuj uelis tikinikneliskej akin mokokouaj?

⁵ Jesús kiniknelij akin mokokouayaj. Maj tikelnamikikan tein tanauatij maj kimatiltianij Juan Taauijkej: “In ixpojpoyome Nejuatsin nikintachialtij ya. Uan in koxojme axkan nikinnejnemiltij ya. Uan in nekokoyani ten kokotokatoya ninakayo, axkan Nejuatsin nikinchipauak ya uan nikinpajtij ya. Uan naken amo takakia, yejuan axkan nikintakakiltij ya. Uan in taka ten momikilijkaj ya, axkan nikinpankixtij ya yoltokke”. Uan keman kiitakej tein Jesús kichiuaya, “in pueblojuani [...] peuke kimouistiliayaj Totajtsin Dios” (Luc. 7:20-22; 18:43). Tiitekitikauan Dios tikchiuaj kemej Jesús, yejua ika tikualtakamej iniuan akin mokokouaj, tikinikneliaj uan amo tiyolijsiuij iniuan. Melauj ke Jiova amo techmakak chikaualis tein uelis ika titapajtiskej, sayoj ke kemaj techmakak tatiochiualis maj ueli tikinmatiltikan se taman tein semi kualtsin akin amo tachiaj porin mokokouaj oso akin kemej yeskia amo tachiaj porin amo kiixmatij yejuatsin. Tikinmatiltiaj ke amo uejkaua tinemiskej itech se xochital kampa amo onkas kokolismej oso kokoxkayot uan kampa tinochin kuali timouikaskej iuan Dios (Luc. 4:18). Nejin tein tikteixmatiltiaj kichiujtokya maj miakej kiueyichiuakan Dios.

6. ¿Keniuj techpaleuia Levítico capítulo 19 maj tikajsikamatikan Majtakti Tanauatilmej?

⁶ Tein kijtoua seki versículos tein kipia Levítico capítulo 19 techpaleuia maj tikajsikamatikan Majtakti Tanauatilmej. Kemej neskayot,  chikueyitika tanauatil kijtouaya: “Amo xitachteki” (Éx. 20:15). Aksa ueliskia kinemilis ke komo amo mokuiliaya tein amo iaxka, kitakamattoya nejon tanauatil, sayoj ke xa kichiuaya okseki taman tein ika tachtektoya.

7. ¿Keniuj se tanamakakej ueliskia amo kitakamattos tein kijtoua chikueyitika tanauatil?

⁷ Se tanamakakej xa kinemiliaya ke amo tachtekia porin amo keman mokuiliaya tein amo iaxka. Sayoj ke ¿toni kichiuaya keman tanamakaya? Itech Levítico 19:35, 36, Jiova kijtoj: “Amo xitakajkayauakan keman nankitamachiuaj ietikka teisa, keman nankiitaj ox ueyak oso ueyi. Xikuikan balanzas uan pesas tein kuali tatamachiuaj, kuali xiktamachiuakan takilot tein uakik uan kuali xiktamachiuakan teisa tein atik”. Komo se tanamakakej kikuia balanzas oso okseki taman tein amo yektatamachiuayaj porin kinekia kinkajkayauas akin kitakouiayaj, tein melauj, kintachtekijtoya. Okseki versículos tein kipia Levítico capítulo 19 no kinextiaj nejin.

8. ¿Keniuj Levítico 19:11-13 kinpaleuiaya judíos maj kichiuanij tein kinmachtiaya chikueyitika tanauatil, uan keniuj techpaleuia tejuan?

⁸ (Xikonixtajtolti Levítico 19:11-13). Levítico 19:11 yekinika kijtoua: “Amo xitachtekikan”. Uan versículo 13 kijtoua: “Amo xikinkajkayaua oksekin”. Yejua ika, komo aksa takajkayaua keman tanamaka oso itech okse tekit, tein melauj, tachtektok. Chikueyitika tanauatil kiniluiaya judíos ke amo monekia tachtekiskej, sayoj ke amatajkuilol Levítico kijtoua okseki taman tein kinpaleuiaya maj kiajsikamatinij keniuj ueliskia kichiuaskej tein kinmachtiaya nejon tanauatil. Semi kuali maj tikmatikan keniuj kiita Jiova takajkayaualis uan tachtekilis. Yejua ika maj timotajtanikan: “Ika tein kijtoua Levítico 19:11-13, ¿monekiskia nikpatas kemej nikchiua seki taman, okachiok itech tanamakalis oso kemej nitekiti?”.

9. ¿Keniuj kinpaleuiaya takeualmej tanauatil tein moajsi itech Levítico 19:13?

⁹ Moajsi okse taman tein se tokniuj akin kinpia itakeualuan amo moneki kichiuas. Itamian Levítico 19:13 kijtoua: “Amo ximokauili nochi youal itaxtauil se takeual”. Inintekiuj miakej israelitas katka tatokalis, uan akin tetekitiliayaj kintaxtauiayaj itamian tonal. Komo se israelita amo kitaxtauiayaj, amo ueliskia kikouas tein kikuaskiaj ichankauan nejon tonal. Jiova kijtoj: “Kipanotok tatasojtilis uan itaxtauil kipaleuia maj kisentoka yolto” (Deut. 24:14, 15; Mat. 20:8).

10. ¿Toni techmachtia Levítico 19:13?

¹⁰ Itech nejin tonalmej, miakej akin tetekitiliaj amo mojmostaj kintaxtauiaj, ta kinsentaxtauiaj mejmetstika oso ojpa itech metsti. Sayoj ke Jiova kinekiok maj tikchiuakan tein tamachtia Levítico 19:13. Sekin akin kipiaj inintakeualuan amo kintaxtauiaj kemej kinamiki. Kimatij ke xa ipa kisentokaskej kintekitiliskej maski amo kuali kintaxtauiskej. Ueliskia tikijtoskej ke nejon taltikpakneminij mokauilijtokej “itaxtauil se takeual”. Se tokniuj akin kinpia itakeualuan amo moneki ijkon kichiuas. Maj tikitakan toni no techmachtia Levítico capítulo 19.

11, 12. ¿Toni kinextij Jesús ke semi moneki keman ika tajtoj Levítico 19:17, 18?

¹¹ Jiova amo sayoj techiluia maj amo tikinchiuilikan oksekin tein amo kuali. Nejin moita ika tein kijtoua Levítico 19:17, 18 (xikonixtajtolti). Ompa kijtoua: “Xikintasojta oksekin kemej tejua timotasojta”. Komo se tokniuj kineki kiyolpaktis Dios, moneki kichiuas nejin.

¹² Maj tikitakan keniuj kinextij Jesús ke semi moneki tanauatil tein moajsi itech Levítico 19:18. Se tonal, se fariseo kitajtanij: “¿Katiyejua in tanauatiltsin in kachi ueyi de nochi?”. Jesús  kinankilij: “Xiktasojta moueyitekotsin Totajtsin Dios ika nochi moyolo, uan ika nochi motanejnekilis, uan ika nochi motanemililis. Yejua ya nijin in kachi ueyi tanauatil uan de kachi kuika ueyi chikaualis”. Uan ompa, no ika tajtoj tein kijtoua Levítico 19:18: “Ika ome tanauatil moneuilia keme ne achtopa tanauatil uan no kijtoa ijkuin: ‘Xiktasojta moknitsin ijkon keme tejuatsin timotasojta’” (Mat. 22:35-40). Onkak miak taman kemej uelis tikinnextiliskej oksekin ke tikintasojtaj. Itech Levítico capítulo 19 moijtoua seki.

13. ¿Keniuj tein kichiuak José techpaleuia maj okachi tikajsikamatikan tein kijtoua Levítico 19:18?

¹³ Komo tikchiuaj tein kijtoua Levítico 19:18, nejon se taman kemej tikinnextiliaj oksekin ke tikintasojtaj. Ompa kijtoua: “Amo ximomakepa nion xikualanto iniuan ikoneuan moxolal”. Xa tikixmatij aksa akin uejkaujya kualantoni iuan se taltikpaknenkej akin iuan tekiti, akin iuan momachtia oso se ichankauj. Maj tikelnamikikan ke majtakti itakpaikniuan José semi kitauelitayaj, uan nejon kichiuak maj semi kitajyouiltianij (Gén. 37:2-8, 25-28). Sayoj ke keman José kipiayaya tanauatil uan ueliskia momakepas, amo kinchiuilij tein yejuan kichiuilijkaj, ta kiniknelij. José amo kualanik iniuan, ta kichiuak tein satepan moijkuiloj itech Levítico 19:18 (Gén. 50:19-21).

14. ¿Keniuj tikmatij ke monekiok tiktakamatiskej tein tamachtia Levítico 19:18?

¹⁴ Tokniuj akin kineki kiyolpaktis Dios monekiskia kichiuas kemej José, akin kintapojpoluij iikniuan uan amo momakepak. Itech netataujtil padrenuestro, Jesús no kijtoj ke moneki titetapojpoluiskej (Mat. 6:9, 12). Tatitanil Pablo no ijkon kinyolmajxitij tokniuan: “Notasojikniuan, namejuan ma amo ximomakuepakan” (Rom. 12:19). Uan no kiniluij: “Ximoijyouilijtiyakan se uan okse in tataman de namotamachilisuan. Uan no ximotapojpoluijtiyakan” (Col. 3:13). Tein Jiova tayolmajxitia amo mopata. Tein tamachtia tanauatil tein moajsi itech Levítico 19:18 monekiok tiktakamatiskej.

15. ¿Katiyejua neskayot techpaleuia maj tikajsikamatikan ke moneki titetapojpoluiskej uan tikelkauaskej tein techchiuilijkej?

¹⁵ Maj tiktalikan se neskayot. Keman timoyolkokojtokej, kemej yeskia keman timotekij:  kemansa semi ueyi timotekij, sayoj ke kemansa amo. Kemej neskayot, keman tiktapouaj se sobre xa tepitsin timomajpiltekij. Yekinika xa semi techkokoua, sayoj ke ijkon kemej panouaj tonalmej pajti uan xa nion tikelnamikijok kani timotekkaj. No ijkon, kemansa seki taman tein techchiuiliaj amo semi ueyi. Kemej neskayot, xa se tokniuj akin kuali iuan timouikaj techiluia oso techchiuilia teisa tein techyolkokoua, sayoj ke amo ouij techkisa tiktapojpoluiskej. Sayoj ke komo okachi ueyi timomakokouaj, tapajtijkej xa monekis techmaijtsomas uan techmapikis. Komo tiksentokaj tikmatokaj kampa timokokojkej amo pajtis uan okachi ueyias. Yejua nejon uelis panos iuan aksa akin semi moyolkokojtok. Komo kisentoka itech tanemilia tein kichiuilijkej, nejon amo kipaleuis, ta okachi moyolkokos. Okachi kuali maj se kichiua tein tayolmajxitia Levítico 19:18.

16. Kemej kijtoua Levítico 19:33, 34, ¿keniuj monekia kinitaskej israelitas akin okseko kayomej katkaj, uan toni techmachtia nejon?

¹⁶ Keman Jiova kinnauatij israelitas maj kintasojtanij oksekin, amo sayoj kijtosnekia maj kintasojtanij okseki israelitas, ta no kinnauatij maj kintasojtanij akin amo katkaj israelitas uan iniuan nemiaj. Ijkon kijtoua Levítico 19:33, 34 (xikonixtajtolti). Israelitas monekia kiitaskej akin okseko kayot kemej aksa akin no ompa kayot katka, uan monekia kitasojtaskej kemej yejuan motasojtayaj. Kemej neskayot, monekia kinkauaskej yejuan uan akin kipanouayaj tatasojtilis maj kiololouanij tein kikaujtiayaj keman kitekiaj tatok (Lev. 19:9, 10). Tiitekitikauan Dios itech nejin tonalmej no moneki tikintasojtaskej akin okseko kayomej (Luc. 10:30-37). ¿Keniuj? Itech nochi taltikpak moajsij millones taltikpakneminij akin okseko kayomej, uan sekin xa nemij kampa ika tejuan tinemij. Moneki tikinpoujkaitaskej nejon takamej, siuamej uan konemej.

17, 18. 1) ¿Toni techyolchikaua maj tikchiuakan Levítico 19:2 uan 1 Pedro 1:15? 2) ¿Katiyejua tekit tein semi moneki kijtoj tatitanil Pedro ke moneki tikchiuaskej?

¹⁷ Itech Levítico 19:2 uan 1 Pedro 1:15 moijtoua ke tiitekitikauan Dios moneki tiyeskij tiyektikej. Levítico capítulo 19 kipiaok seki tajkuilolmej tein techpaleuiaj maj tikmatikan keniuj uelis tikyolpaktiskej Jiova. Tikitakej seki tajkuilolmej tein kinextiaj seki taman tein  moneki tikchiuaskej uan tein amo moneki tikchiuaskej. * Uan tikitakej ke Escrituras Griegas Cristianas kinextiaj ke Jiova kinekiok maj tikchiuakan tein tayolmajxitiaj nejon tajkuilolmej. Sayoj ke tatitanil Pedro no kijtoua okse taman tein moneki tikchiuaskej.

¹⁸ Tiitekitikauan Dios tikchiuaj miak taman tein ika tikueyichiuaj yejuatsin uan no tikinpaleuiaj oksekin. Sayoj ke Pedro kinyolchikauak tokniuan maj kichiuanij se taman tein semi moneki. Achto ke kijtoskia ke moneki tiyeskij tiyektikej itech nochi tein tikchiuaj, kijtoj: “Kuali xiknemilikan toni nankichiuatij” (1 Ped. 1:13, 15). ¿Toni kijtosnekia? Pedro kijtoj ke tokniuan taixpejpenalmej kiteixmatiltiskiaj noyampa “in uelilisme de Totajtsin Dios” (1 Ped. 2:9). Itech nejin tonalmej, tiitekitikauan Dios tikpiaj tatiochiualis tikchiuaskej nejin tekit tein semi moneki uan tein semi kinpaleuia taltikpakneminij. Uan se ueyi tatiochiualis kipiaj itekitikauan Dios akin yektikej porin ueli kiteixmatiltiaj iTajtol uan ueli tamachtiaj (Mar. 13:10). Yejua ika maj timochikauakan tikchiuaskej tein tamachtia Levítico capítulo 19. Ijkon tiknextiskej ke tiktasojtaj Dios uan ke tikintasojtaj oksekin, uan no tiknextiskej ke tiknekij tiyeskij tiyektikej itech nochi tein tikchiuaj.