1. 1) ¿Toni tekit Jiova kimakak Adán? 2) ¿Keniuj tiktekitiltianij tajtol tiitekitikauan Dios?

JIOVA techchijchiuak maj tiuelikan titajtokan. Itech Xochital kiluij Adán maj kintaliliani inintokay nochi tapialmej. Uan Adán kitekitiltij tajtol keman kiixpejpenak tokayit tein kinamikiskia sejse tapial (Gén. 2:19, 20). Ijkuak uan hasta axkan, tiitekitikauan Dios tikuinij tajtol uan ika tikueyitaliaj Jiova uan tikintapouiaj oksekin keniuj tamati yejuatsin. Itech nejin tonalmej tikuinij tajtol uan ika tiktajtolkepanij Biblia uan ijkon tikinpaleuiskej taltikpakneminij maj kiixmatikan Jiova.

2. 1) ¿Toni eyi taman kiixtalijkej kitojtokaskej tokniuan akin kichijchiujkej Traducción del Nuevo Mundo? 2) ¿Toni tikitaskej itech nejin tamachtilis?

² Onkak miak Biblias tein kitajtolkepanij, uan seki okachi ajsitok tein kijtouaj ke okseki. Tokniuan akin kichijchiujkej Traducción del Nuevo Mundo kinekiaj maj ajsitok yeskia tein kitajtolkepaskiaj. Yejua ika kiixtalijkej kitojtokaskej eyi taman. Yekinika, kiueyitaliskej itokay Dios uan kitaliskej nochipa keman moajsiskia itech amatajkuilol tein  yekinika moijkuiloj (xikonixtajtolti Mateo 6:9, TNM). Ojpatika, nochipa keman ueliskia, kitajtolkepaskej sejse tajtol. Keman amo ueliskia, kitajtolkepaskej tanemilil. Uan expatika, kikuiskej tajtolmej tein amo teouijmaka se kiixtajtoltis uan se kiajsikamatis (xikonixtajtolti Nehemías 8:8, 12). * Tiitaixpantijkauan Jiova tiktemouanij tikchiuaskej nejin eyi taman keman tiktajtolkepanij Biblia itech panoua 130 tataman tajtolmej. Itech nejin tamachtilis tikitaskej keniuj tikchiuanij nejin eyi taman keman oksepa tikyekitakej Traducción del Nuevo Mundo itech tajtol inglés tein kisak itech xiuit 2013. Uan no tikitaskej keniuj no ijkon kichiuanij tokniuan akin kitajtolkepaj Biblia itech okseki tataman tajtolmej.

3, 4. 1) ¿Kani ixnesi itokay Dios itech tajtol hebreo? 2) ¿Toni panouani ika itokay Dios itech miak Biblias tein kitajtolkepanij?

³ Itech tajtol hebreo, itokay Dios kipia naui letra. Nejin tokayit ixnesi itech miak tajkuilolmej tein ne uejkauj mochijchiuak itech tajtol hebreo, kemej tajkuilolmej tein kiajsikej itech mar Muerto. * No ixnesi itech miak tajkuilolmej tein pouij itech Septuaginta tein kichijchiujkej kemej itech xiuit 200 achto itech totonaluan uan xiuit 100 satepan itech totonaluan. Miakej taltikpakneminij kimoujkaitaj maj itokay Dios tel miakpa ixnesi itech tajkuilolmej tein ne uejkauj kichijchiujkej.

⁴ Senkis moita ke itokay Dios moneki yetos itech Biblia. Maski ijkon, itech miak Biblias kijkuanianij. Kemej neskayot, itech xiuit 1901 kikixtijkej Biblia American Standard Version. Itech nejin Biblia ixnesia itokay Dios. Itech xiuit 1950 kisak Traducción del Nuevo Mundo de las Escrituras Griegas Cristianas itech tajtol inglés, tein no kipiaya itokay Dios. Itech xiuit 1952 kikixtijkej American Standard Version tein oksepa kiyekitakej. Nejin Biblia amo kipiayaok itokay Dios. ¿Keyej? Porin akin kitajtolkepkej kinemiliayaj ke amo kuali yetoya maj kikuikan itokay Dios. Miak Biblias tein kitajtolkepanij itech tajtol inglés uan itech okseki tajtolmej no kijkuanianij itokay Dios.

5. ¿Keyej motelneki maj itokay Dios ixnesi itech Biblia?

⁵ Keman aksa kitajtolkepa se amatajkuilol, moneki kimatis toni kineki maj mochiua akin kichijchiuak nejon amatajkuilol uan kielnamikis nejon keman kitajtolkepas. Jiova yejuatsin itanemililuan tein ijkuiliujtok itech Biblia. Miak tajkuilolmej kinextiaj ke yejuatsin kiita ke itokay motelneki uan ke kineki maj taltikpakneminij kiixmatikan uan maj kiueyitalikan itokay (Éx. 3:15; Sal. 83:18; 148: 13; Is. 42:8; 43:10; Juan 17:6, 26, TNM; Hech. 15:14). Yejua ika motelneki maj itokay Dios ixnesi itech Biblias tein motajtolkepaj. Jiova kichiuak maj tel miakpa ixnesini itokay itech amatajkuilolmej tein ne uejkauj mochijchiujkej (xikonixtajtolti Ezequiel 38:23). Yejua ika, keman akin kitajtolkepaj Biblia kijkuaniaj itokay Dios, kinextijtokej ke amo kipoujkaitaj Jiova.

6. ¿Keyej itokay Dios kitalijkej itech okseki chikuasen tajkuilolmej itech Traducción del Nuevo Mundo tein oksepa kiyekitakej?

⁶ Axkan onkak okachi taman tein kinextia ke itokay Dios moneki yetos itech Biblia. Itech Traducción del Nuevo Mundo itech tajtol inglés tein kisak itech xiuit 2013 ixnesi 7,216, tein kijtosneki ke ixnesi itech okseki chikuasen tajkuilolmej kampa amo ixnesia itech Biblia tein kisak itech xiuit 1984. Makuil tajkuilolmej kampa kitalijkej itokay Dios yejua 1 Samuel 2:25, 6:3, 10:26 uan 23:14, 16. ¿Keyej? Porin itokay Dios ixnesi itech nejin versículos itech tajkuilolmej tein kiajsikej itech mar Muerto tein yankuixtok kiteixmatiltijkej. Chikuasentika tajkuilol kampa kitalijkej itokay Dios yejua Jueces 19:18. Kitalijkej satepan ke motelmachtijkej miak tajkuilolmej tein ne uejkauj mochijchiujkej uan tein ueli itech se takuaujtamati.

7, 8. ¿Toni kijtosneki itokay Jiova?

⁷ Akin yekmelauj kichiuaj kemej Cristo kiitaj ke motelneki kuali kiajsikamatiskej toni kijtosneki itokay Dios. Nejin tokayit kijtosneki “Yejuatsin Kichiua maj Mochiua”. * Achto, toamaixuan kimelauayaj tein kijtosneki nejin tokayit ika tein kijtoua Éxodo 3:14, tein tatsintan itech página kijtoua: “Nejua nimochiuas tein nejua niknekis”. Traducción del Nuevo Mundo tein kisak itech xiuit 1984 itech tajtol inglés kimelauak ke Jiova mochiua tein yejuatsin kineki uan ijkon kichiua tein motenkaua. * Sayoj ke Biblia tein oksepa kiyekitakej tein kisak itech xiuit 2013 kimelaua: “Itokay Dios amo sayoj kijtosneki ke yejuatsin mochiua tein moneki uan ijkon kichiua tein kiixtalia. No kijtosneki ke yejuatsin kichiua maj itachijchiualis kichiua oso maj mochiua tein monekis uan ijkon mochiuas itanejnekilis”. (No xikonita folleto Amaix tein ika timomachtiaj iTajtol Dios, página 5.)

⁸ ¿Keniuj kichiua Jiova maj itachijchiualis mochiua tein yejuatsin kineki? Kemej neskayot, Dios kichiuak maj Noé kichijchiuani arca uan maj Bezalel mochiuani se tel kuali tamachijchiujkej. No kichiuak maj Gedeón mochiuani se tel kuali tateuijkej uan maj Pablo mochiuani se tanojnotskej yolchikauak. Itekitikauan Dios kiitaj ke itokay yejuatsin kitelpia ipatiuj. Yejua ika, tokniuan akin kichijchiujkej Traducción del Nuevo Mundo kitalijkej itokay Dios kampa moneki yas.

9. ¿Keyej Oloch Taojtokaltianij kinekij maj Biblia motajtolkepa itech miak tataman tajtolmej?

⁹ Axkan moajsij okachi Biblias kampa kijkuanijkej itokay Dios. Uan kampa monekia yas kitalijkej “ToTajtsin” oso itokay se tiotsin tein moixmati kampa yejuan nemij. Nejin se taman tein tayekantok tein kichiua maj Oloch Taojtokaltianij kinekikan maj taltikpakneminij itech nochi tataman tajtolmej kipiakan se Biblia tein kiueyitalia itokay Dios (xikonixtajtolti  Malaquías 3:16). Hasta axkan, Traducción del Nuevo Mundo kiueyitalia itokay Dios itech panoua 130 tataman tajtolmej.

10, 11. ¿Toni ouijkayomej kiualkuini se kitajtolkepas Traducción del Nuevo Mundo itech okseki tajtolmej?

¹⁰ Se kikepas Traducción del Nuevo Mundo itech okseki tajtolmej kiualkuini seki ouijkayomej. Kemej neskayot, Biblia tein kisak itech xiuit 1984 itech tajtol inglés kikuia tajtol hebreo Seol itech Eclesiastés 9:10 uan itech okseki tajkuilolmej. Okseki Biblias itech tajtol inglés no kikuij. Sayoj ke itech miak tajtolmej, tajtol Seol amo ixnesi itech diccionarios uan amo moixmati. Miakej hasta kinemiliaj ke Seol moajsi kansaika itech taltikpak. Yejua ika, yankuixtok moijtoj ke uelis se kitajtolkepas tajtol hebreo Seol uan tajtol griego Hades kemej “Miketekoch”. Keman ijkon se kitajtolkepa, ajsitok uan amo teouijmaka se kiajsikamatis.

¹¹ Okse ouijkayot tein kipiaj itech seki tajtolmej yejua keniuj kikepaskej tajtolmej hebreo uan griego tein itech tajtol español mokepa kemej “alma”. Itech nejin tajtolmej, tajtol alma kiteajsikamatiltia teisa tein kisa itech se inakayo keman se momikilia oso hasta se ejekat. Yejua ika moixtalij maj se kiita uan se kitajtolkepa nejin tajtol ika tein yekmelauj kijtosneki uan ijkon amo se kipias nejin kuejmol. Kemej neskayot, uelis se kikepas ika tajtolmej kemej “taltikpaknenkej”, “tapial” oso “nemilis”. Itech tamajsikayot 4A tein moajsi itech Biblia con referencias momelaua keniuj tataman mokui tajtol alma  itech Biblia. Itech Traducción del Nuevo Mundo itech tajtol inglés tein oksepa kiyekitakej, kijkuilojkej tatsintan itech página tein momelaua ika tajtolmej hebreo uan griego, tein tapaleuis maj amo teouijmaka se kiajsikamatis tajkuilolmej.

12. ¿Toni okseki taman mopatak keman oksepa kiyekitakej Traducción del Nuevo Mundo?

¹² Netajtanilmej tein kichiuayaj akin kitajtolkeptoyaj Biblia itech okseki tajtolmej kinextijkej ke onkaya okachi tajkuilolmej itech Biblia itech tajtol inglés tein ueliskia amo kuali moajsikamatis. Yejua ika, Oloch Taojtokaltianij kiixtalijkej itech metsti septiembre xiuit 2007 maj oksepa moyekitani Traducción del Nuevo Mundo itech tajtol inglés. Tokniuan akin kichiujkej nejin tekit kiitakej tel miak netajtanilmej tein kititankaj akin kitajtolkeptoyaj Biblia itech nochi taltikpak. Kipatakej tajtolmej tein achto mokuiaj ika okseki tajtolmej tein axkan mokuij. Mochikaujkej maj inintajtolkepalis no ajsitok yeskia sayoj ke maj okachi amo ouij se kiajsikamati. Kemej tikitaj, tekit tein kichiujkej tokniuan akin kitajtolkepaj amaixmej tapaleuij maj okachi kuali motajtolkepani Biblia itech tajtol inglés (Prov. 27:17).

13. ¿Toni kijtouanij tokniuan keman kiselijkej Traducción del Nuevo Mundo itech tajtol inglés tein oksepa kiyekitakej?

¹³ ¿Toni kijtouanij tokniuan keman kiselijkej Traducción del Nuevo Mundo itech tajtol inglés tein oksepa kiyekitakej? Tel miakej kintajkuilouilianij tokniuan itech ueyi kali kampa techixyekanaj tein moajsi Brooklyn (Nueva York) porin kinekij kitasojkamatiskej. Se tokniuj siuat kijtoj ke Biblia tamati kemej se tapalkat tein kipia kualtsitsin tetsitsin, tein yejua itajtoluan Dios. Yejua kiita ke nejin Biblia okachi amo teouijmaka se kiixtajtoltis uan se kiajsikamatis. Keman kiixtajtoltia kimachilia kemej yeskia kiitstoskia nejon kualtsitsin tetsitsin uan kiita keniuj tataman moitaj uan kualtsin petanij. Tajtolmej tein amo ouijkej tein mokuij itech nejin Biblia kipaleuiani maj okachi kuali kiixmati Dios. Keman kiixtajtoltia, kiita Jiova kemej se tepopaj akin kinaua uan kinojnotsa ika netasojtalis.

14, 15. ¿Keniuj momachiliaj tokniuan akin kipiaj Traducción del Nuevo Mundo itech inintajtol?

 ¹⁴ Tokniuan akin amo tajtouaj inglés no kiteltasojkamatij kipiaskej Traducción del Nuevo Mundo itech inintajtol. Se takat akin xiuejya uan nemi Bulgaria kijtoj ke kiixtajtoltijkaya Biblia miak xiujmej, sayoj ke amo keman kiixtajtoltijtoya se tein amo ouij se kiajsikamati uan tein ajsi itech se iyolo. Se tokniuj siuat kayot Albania kijtoj ke Biblia itech tajtol albanés tel kualtsin mokaki. Uan no kijtoj: “¡Se ueyi tatiochiualis tikakiskej Jiova maj tajto itech totajtol!”.

¹⁵ Itech miak uejueyi altepemej, amo miakej taltikpakneminij uelij kipiaj se Biblia, porin patiyojkej oso teouijmaka se kiajsis. Kemej neskayot, ompa Ruanda, miakej taltikpakneminij akin momachtiayaj iniuan itaixpantijkauan Jiova amo kipatayaj ininnemilis porin amo kipiayaj Biblia. Tein kinamakayaj itech tiopan tein ompa moajsi semi patiyoj katka uan teouijmakaya se kiajsikamatis. Keman kisak Traducción del Nuevo Mundo itech inintajtol, seki kalyetouanij akin kinpiaj naui ininkoneuan kitasojkamatilijkej Jiova uan takeual takuaujtamach uan tamatkej. Achto amo ueliaj mokouiliayaj sejse, sayoj ke axkan nochin kipiaj ininBiblia. Kemej kinekij kinextiliskej Jiova ke kitasojkamatiliaj, kisenixtajtoltiaj mojmostaj.

16, 17. 1) ¿Toni kineki Jiova maj tikpiakan? 2) ¿Toni tiknekij tikchiuaskej?

¹⁶ Traducción del Nuevo Mundo tein oksepa kiyekitakej mokixtis itech okachi tajtolmej satepan. Satanás kineki kitsakuilis nejon, sayoj ke Jiova kineki maj nochin tiitekitikauan tikixtajtoltikan tein techmatiltia itech se tajtol tein amo tepojpoloua uan amo ouij se kiajsikamati (xikonixtajtolti Isaías 30:21). Amo uejkaua, itech taltikpak nochin kipiaskej itaixmatilis Jiova (Is. 11:9).

¹⁷ Maj kuali tiktekitiltikan nochi netetayokolilmej tein Jiova techmaka, kemej Traducción del Nuevo Mundo, tein kiueyitalia itokay. Maj mojmostaj tikakikan tein yejuatsin techiluia itech Biblia. Uan yejuatsin nochipa kikakis tonetataujtiluan. Komo nochipa iuan titajtouaj, okachi kuali tikixmatiskej uan okachi tiktasojtaskej (Juan 17:3).