1-3. ¿Keniuj Jesús kintamakak tel miakej ompakauin itech altepet Betsaida? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

XIKONNEMILI tein mochiuak (xikonixtajtolti Mateo 14:14-21). Tepitsin achto ke mochiuaskia Pascua itech xiuit 32, tel miakej kemej 5,000 takamej, ijkon kemej miakej siuamej uan konemej moajsij iuan Jesús uan imomachtijkauan kampa taseltijkan ompakauin Betsaida tein moajsi norte itech ueyi atenoj Galilea.

² Keman Jesús kinita nochi nejon taltikpakneminij, semi kiniknelia yejua ika kinmachtia miak taman tein mouika iuan iTekiuajyo Dios uan kinpajtia akin mokokouaj. Keman tiotaki, imomachtijkauan kiiluiaj Jesús maj monauati iniuan uan ijkon yejuan uelis yaskej ompakauin itech xolalmej uan kikouaskej tein kikuaskej. Sayoj ke yejua kiniluia: “Namejuan [...] xikinmakakan ten kikuaske”. Xa kimoujkakakij tein kiniluia porin amo miak takual kipiaj ta sayoj makuil panes uan ome amichimej tsikitsitsin.

³ Teiknelilis tein kimachilia Jesús kiolinia maj kichiua se taman ika ichikaualis Dios, tein sayoj nejon ixnesi itech naui amaixmej kampa ika tajtoua inemilis Jesús (Mar. 6:35-44; Luc. 9:10-17; Juan 6:1-13). Achto kinnauatij imomachtijkauan maj kiniluianij nochin maj monakasikatekakan ixtauat ojome poual uan majtakti uan sejse ciento. Ompa kitataujtij Dios uan peuak kixejxeloua pan uan amichimej. Sayoj ke, amo yejua temajmakak takual, ta “kinmakak imomachtijkauan uan ijkon yejuan kinmajmakatoj [...] in tagayot”. Ika ichikaualis Dios, nochin tel kuali kinajsik tein kimajseuaskej. Maj tikitakan nejin tein panok: Jesús kintamakak tel miakej ika sayoj sekin imomachtijkauan akin amo miakej katkaj. *

4. 1) ¿Toni taman takual okachi kinekia kitemakas Jesús uan keyej? 2) ¿Toni tikitaskej itech nejin tamachtilis uan itech okse?

 ⁴ Sayoj ke Jesús okachi kitekipachouaya kintamakas itatojtokakauan ika iTajtol Dios. Kimatia ke komo kintamaka ika tamachtilis tein melauak, kinpaleuiskia maj kipiakan nemilis nochipaya (Juan 6:26, 27; 17:3). Ijkon kemej teiknelilis kiolinij maj kintamaka tel miakej  ika pan uan amichimej, no kiolinij maj miak horas kinmachtiani itatojtokakauan (Mar. 6:34). Sayoj ke kimatia ke amo uejkauaskia nikan taltikpak uan monekia mokepas iluikak (Mat. 16:21; Juan 14:12). Keman ompa yetoskia, ¿keniuj tel kuali kintamakaskia ika iTajtol Dios? No ijkon kintamakaskia tel miakej ika sayoj sekin. ¿Akonimej yeskia nejon akin amo miakej? Itech nejin tamachtilis tikitaskej keniuj ika sayoj sekin, kintamakak tel miakej tokniuan taixpejpenalmej itech yekinika siglo. Itech okse tamachtilis, tikitaskej okse netajtanil tein motelneki itech tonemilis: ¿keniuj uelis tikmatiskej akonimej nejon akin amo miakej tein Cristo kinkui uan ijkon techtamaka axkan?

5, 6. 1) ¿Toni kichiuak Jesús tein motelnekia uan ijkon imomachtijkauan kiseliskiaj miak takual ika iTajtol Dios keman yejua momikiliskia? 2) ¿Keniuj Jesús kinmachtij itatitaniluan uan ijkon ueliskiaj kichiuaskej se tekit tein motelnekia keman yejua momikiliskia?

⁵ Se kuali takat akin kinyekpia ichankauan kiita maj amo teyi kinpolo komo yejua momikilia. No ijkon, Jesús akin mochiuaskia Taixyekankej itech nechikol, kichiuak tein tapaleuiskia maj itatojtokakauan kiselianij takual ika iTajtol Dios keman yejua amo yetoskiaok nikan taltikpak (Efes. 1:22). Kemej neskayot, ome xiuit achto ke momikiliskia kichiuak tein motelnekia. Kinixpejpenak yekinika nejon akin amo miakej uan ijkon satepan kintamakaskia tel miakej. Maj tikitakan tein mochiuak.

⁶ Satepan ke kichiuak netataujtil nochi youal, kinsentilij imomachtijkauan uan ompa kinixpejpenak 12 itatitaniluan (Luc. 6:12-16). Itech ome xiuit tein panok, tel kuali mouikak iniuan tatitanilmej uan kinmachtij ika itajtoluan uan ika ineskayo. Kimatia ke onkaya miak taman tein monekia momachtiskej, yejua ika kisentokaya kinnotsaya “imomachtijkauan” (Mat. 11:1; 20:17). Kinmakak tel kuali tayolmajxitilis uan kinmachtij keniuj kichiuaskej itekiyo Dios (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luc. 8:1; 9:52-55). Moyekita ke kinmachtijtoya uan ijkon ueliskiaj kichiuaskej se tekit tein motelnekia keman yejua momikiliskia uan mokepaskia iluikak.

7. ¿Keniuj kiteajsikamatiltij Jesús katiyejua tekit kitayekanaltiskiaj itatitaniluan?

⁷ ¿Toni tekit kipiaskiaj itatitaniluan? Ijkon kemej motokijtiaya Pentecostés itech xiuit 33, moyekitak ke yejuan kipiaskiaj se tekit kemej taixyekananij (Hech. 1:20). Sayoj ke, ¿toni okachi kitayekanaltiskiaj? Satepan ke Jesús moajokuik uan tajtoj iuan tatitanil Pedro, kiteajsikamatiltij toni kitayekanaltiskiaj (xikonixtajtolti Juan 21:1, 2, 15-17). Ininixpan oksekin tatitanilmej kiiluij Pedro: “Xikinnextilijtinemi notaneltokakauan [...], ijkon keme in tapixke [...] kintamakatinemi niichkauan”. Ijkon kinextij ke tatitanilmej yeskiaj akin amo miakej tein ika kintamakaskia tel miakej ika iTajtol Dios. ¡Semi techyololinia tikitaskej ke Jesús kinteltasojta iichkauan! *

8. ¿Keniuj itech Pentecostés kinextijkej yankuikej taneltokanij ke kimatiaj akonimej Cristo kinkuia tein ika kintamakaya?

⁸ Itech Pentecostés xiuit 33 uan satepan, Cristo akin moajokkaya kinkuik itatitaniluan uan ijkon kintamakak nochin oksekin imomachtijkauan taixpejpenalmej (xikonixtajtolti Hechos 2:41, 42). Judíos uan akin amo judíos akin kiselijkaj inintaneltokalis tein nejon tonal mochiujkej tokniuan taixpejpenalmej ika espíritu, amo kinouijmakaya kimatiskej akonimej Jesús kinkuia tein ika kintamakaya. Ika nochi ininyolo “[kisentokayaj] momachtijtiayaj [...] nochi in tajtolme ten in tatitanilme [...] kinnextiliayaj”. Se tatemojkej kijtoua ke tajtol griego tein mokepa kemej “kisentokayaj momachtijtiayaj” kijtosneki ke “senkis amo kikauayaj ta kitojtokayaj inintaixyekanalis se oloch taltikpakneminij tein kitayekanaltiayaj sayoj se taman”. Yankuikej  taneltokanij mayanayaj ika tamachtilis tein kitemaka Dios uan kiyekmatiaj kani kiajsiskej. Ika nochi ininyolo kinkakiaj tatitanilmej keman kitetapouiayaj tein Jesús kijtoj uan kichiuak uan kimelauayaj tein kijtosnekia seki textos tein mouika iuan Jesús (Hech. 2:22-36). *

9. ¿Keniuj kinextijkej tatitanilmej ke kiyekmatiaj ke monekia kintamakaskej iichkauan Jesús?

⁹ Tatitanilmej nochipa kiyekmatiaj ke monekia kintamakaskej iichkauan Jesús. Kemej neskayot, maj tikitakan keniuj kimelaujkej se ouijkayot tein ueliskia kixelos yankuik nechikol. Se kimoujkaita ke kuejmol no katka ika takual sayoj ke tein se kimajseua. Kinxelouiliayaj takual sayoj siuamej akin tajtouayaj hebreo tein amo nemiajok inintakauj uan siuamej akin tajtouayaj griego amo teyi kinmakayaj. ¿Keniuj tatitanilmej kimelaujkej nejin kuejmol tein ueliskia taijtakos? “Majtaktiomome tatitanilme” kinixtalijkej chikome takamej ixmachmej akin kiyekanaskiaj se tekit tein motelnekia: maj kixelouanij takual. Tatitanilmej, tein tikyekmatij ke sekin tapaleuijkej keman kinxejxelouilijkej takual tel miakej akin Cristo kintamakak, kiitakej ke okachi monekia kintamakaskej tokniuan ika iTajtol Dios. Yejua ika, kisentokakej ‘tamachtijtinenkej ika in Tajtoltsin de Dios’ (Hech. 6:1-6).

10. ¿Keniuj Cristo kinkuik tatitanilmej uan tayekananij akin moajsiaj Jerusalén?

¹⁰ Keman ajsikaya xiuit 49, okseki tayekananij ixmachmej no pouiajya iniuan tatitanilmej akin nemiajok (xikonixtajtolti Hechos 15:1, 2). “Tatitanilme” uan “ueuentsitsin” oso tayekananij akin moajsiaj Jerusalén katkaj oloch taojtokaltianij akin kiixyekanayaj inechikol Dios. Cristo kemej Taixyekankej itech nechikol, kinkuik nejin takamej akin amo miakej katkaj uan kichiuak maj kimelauanij tamachtilis tein tayekantok, uan maj kiitanij maj mosentoka motetapoui uan motamachti kuali tanauatilmej ika iTekiuajyo Dios (Hech. 15:6-29; 21:17-19; Col. 1:18).

11, 12. 1) ¿Toni kinextia ke Jiova kitiochiuak tein iKonetsin kikuik uan ijkon kintamakak akin monechikouayaj itech yekinika siglo? 2) ¿Keyej amo kinouijmakaya kimatiskej akonimej Cristo kinkuia uan ijkon kintamakaya imomachtijkauan ika iTajtol Dios?

¹¹ ¿Kitiochiuak Jiova nejon tein iKonetsin kikuik uan ijkon kintamakak akin monechikouayaj itech yekinika siglo? Senkis moita ke kemaj. Amaix Hechos kijtoua: “Tech nochin pueblojme kampa panoayaj Pablo uan Silas uan Timoteo, yejuan kinmachtiayaj [...] in taneltokani ma kintakamatinemi[ni]j nochi intanauatilme ten kinualmaktilijke in tatitanilme de Cristo uan [...] ueuentsitsin de  Jerusalén. [...] Ijkuakon nochi in tokniuan kachi ok yek takuautamatke [...] [uan] momiaktilijtiayaj” (Hech. 16:4, 5). Kemej tikitaj, nejon nechikolmej kipiakej itatiochiualis Dios porin senkis kichiuayaj tein kijtouayaj oloch taojtokaltianij tein moajsiaj Jerusalén. ¿Xe amo kinextia nejon ke Jiova kitiochiuak tein iKonetsin kikuik uan ika kintamakak tein monechikouayaj? Kemaj, ta sayoj uelis tikpiaskej itatiochiualis Dios komo tikpiaj inepaleuil (Prov. 10:22; 1 Cor. 3:6, 7).

 ¹² Timomachtijkejya ke Jesús kintamakak tel miakej itatojtokakauan ika sayoj sekin. Amo ouij kimatiaj akonimej Cristo kinkuia uan ijkon kintamakaya imomachtijkauan. ¿Keyej? Se taman porin tatitanilmej, akin yekinika katkaj oloch taojtokaltianij tein moajsiaj Jerusalén, ueliaj kinextiayaj ika tein kichiuayaj ke kipiayaj inepaleuil Dios. Hechos 5:12 kijtoua: “Dios kichiuak ya miak uejueyi neskayome uan [...] mouiskatekime ika por itatitaniluan de Cristo inpan nochi in tagayot”. * Yejua ika, amo onkaya keyej motajtaniskej akin mochiuayaj taneltokanij: “¿Akonimej Cristo kinkui uan ijkon kintamaka iichkauan?”. Sayoj ke itamian yekinika siglo amo ijkon katkaok.

13, 14. 1) ¿Toni tanejmachtij Jesús ke kichiuiliskiaj nechikol, uan kemanian mochiuak itajtoluan? 2) Xikonijto ojkan kampa ualaskia nejon taixnamikilis (xikonita nota 5 itamian tamachtilis).

¹³ Jesús achtook kijtoj ke inechikol Dios kijtakoskiaj. Maj tikelnamikikan ke itech se neskayot tein achtook kinextij tein mochiuaskia satepan, motanejmachtij ke itech se tal kampa yekin kitokkaj trigo (tokniuan taixpejpenalmej), kitokaskiaj amo kuali xiuit (akin mochiuaj kemej yeskia itatojtokakauan Cristo). No monextij ke kikauaskiaj maj moseniskaltikan hasta keman chikauayaskia tatok itech “itamiampa nochi tein mochiujtok itech taltikpak” (Mat. 13:24-30, 36-43, TNM). Nejon tajtolmej niman mochiuak. *

¹⁴ Itech yekinika siglo kemej yeskia ixuak tamachtilis tein amo melauak, sayoj ke tatitanilmej akin amo kikauayaj Dios kitsakuilijkej uan kichiujkej maj amo momanelouani nion maj taijtakouani nejon tamachtilis itech nechikol (2 Tes. 2:3, 6, 7). Sayoj ke, keman momikilij tatitanil akin mokauayaok, tamachtilis tein amo melauak tel ixuak uan momoyauak itech xiujmej keman motaiskaltijtoya, tein uejkauak miak ciento xiujmej. Itech nejon xiujmej, amo kuali xiuit motelmiakilij, sayoj ke trigo semi tasojtia. Amo moajsia nion se taman taixyekanalis tein nochipa kitemakaskia takual ika iTajtol Dios. Ajsiskia tonal keman nejon mopataskia. Sayoj ke ¿kemanian?

15, 16. ¿Keniuj tapaleuij tein momachtijkej ika nejmachkayot Momachtianij ika Biblia uan toni kichiua maj timotajtanikan?

¹⁵ Ijkon kemej tantiaya tonalmej keman motaiskaltiskia, sekin peujkej kitelnekij kiajsiskej tamachtilis tein melauak itech Biblia. Satepan ke panok xiuit 1870, sekin akin amo miakej katkaj tein kinekiaj kiajsiskej tamachtilis tein melauak, mosentiliayaj uan kitemouayaj tamachtilis tein kipia Biblia. Ompa amo moajsia amo kuali xiuit, tein kijtosneki, akin pouiaj itech taneltokalismej uan sectas kampa kijtouaj ke kitojtokaj Cristo. Ika yolyemanilis uan ika se kuali tanemilil, nejin akin motokaytiayaj Momachtianij ika Biblia, ika nejmachkayot uan ika netataujtil momachtijkej iTajtol Dios (Mat. 11:25).

¹⁶ Nejon tein momachtijkej ika nejmachkayot semi tapaleuij. Yejuan kitematiltijkej toni katka tamachtilis tein amo melauak uan kitemakakej tamachtilis tein melauak itech amaixmej tein kijkuilouayaj uan kimoyauayaj noyampa. Nejon tein kichiujkej ajsik itech ininyolo uan inintanemilil miakej akin kemej yeskia mayanayaj uan amikiaj ika tamachtilis tein melauak. Yejua ika kichiua  maj timotajtanikan: ¿yejuan nejon yolmelaujkej Momachtianij ika Biblia akin moajsiaj achto ke ajsiskia 1914 akin Cristo kinixtalij maj kintamakanij iichkauan? Amo. Moajsiajok itech tonalmej keman motaiskaltijtoya, uan tein Jesús yaya kikuiti tein ika kitemakaskia takual ika iTajtol Dios, moyektalijtoyaok. Ayamo ajsia tonal keman akin tamatiaj kemej amo kuali xiuit, kinxeloskiaj uan amo moajsiskiajok iniuan akin tamatiaj kemej trigo.

17. ¿Toni seki taman tein motelneki peuak mochiua itech xiuit 1914?

¹⁷ Kemej tikitakej itech achto tamachtilis, tatekilis peuak itech xiuit 1914. Nejon xiuit peuak mochiua seki taman tein motelneki. Jesús kiselij tanauatil kemej Tekiuaj uan peuak itamian tonalmej (Apoc. 11:15). Itech xiuit 1914 hasta ipeujyan 1919, Cristo yajki iuan iTajtsin itech templo espiritual uan tachiatoj uan tachipauatoj ompa (Mal. 3:1-4). * Itech xiuit 1919 uan satepan, peuaskia kitekiskiaj trigo. Satepan ke panok miak xiujmej, ¿ajsikaya tonal keman Cristo kiixtaliskia se taman taixyekanalis tein kitemakaskia takual ika iTajtol Dios? ¡Axkan kemaj!

18. ¿Toni achtook kijtoj Jesús ke kiixtaliskia uan toni netajtanil motelnekia monankilis keman peuak itamian tonalmej?

¹⁸ Keman Jesús achtook kijtoj toni panoskia itamian tonalmej, kinextij ke kiixtaliskia se taman tein ika kitemakaskia takual “kuak ne hora de takualis” (Mat. 24:45-47). ¿Toni yeskia? Ijkon kemej yejua kichiuak itech yekinika siglo, oksepa kintamakaskia tel miakej ika sayoj sekin. Sayoj ke, niman keman peuak itamian tonalmej, motelnekia monankilis nejin netajtanil: ¿akonimej yeskiaj nejon akin amo miakej? Itech okse tamachtilis tikitaskej itanankilil nejin uan okseki netajtanilmej tein mouika iuan tein achtook kijtojka Jesús.