“Axkan onka miak tlamantli yankuik, katej miakej ixtlamatkej uan mota okachi onka tomin [...]. Pero maski onka nochi nin tlamantli, okachi titlajyouiaj uan mota amitlaj moyektlalis”. (Informe Global de Riesgos 2018 del Foro Económico Mundial).

¿TLEKA MASKI MIAKEJ MOMACHTIAJ KINTEKIPACHOA KEN YETOSKEJ SATEPAN UAN TLEN KIPANOS TLALTIKPAK? MA TIKITAKAN SEKI TLAMANTLI TLEN KICHIUA MA TITLAJYOUIKAN.

• TLACHTEKIJ ITECH INTERNET. “Axkan okachi miak tlamantli amo kuali kichiuaj itech Internet. Miakej kitekitiltiaj Internet para kinmajsiskej konemej tlen inmiuan motekaskej, sekimej san tlen amo kichiuaj uan oksekimej kimoaxkatiaj tlen amo inmiaxka itech Internet” ijkon kijtoa periódico The Australian. “Axkan okachi momiaktilijtokej akinmej kimoaxkatiaj tlen amo inmiaxka itech Internet [...]. Miakej kitekitiltiaj Internet uan ompa kitlaliaj tlen amo kuali kichiuaj, kitlaliaj nochi tlen pitsotik uan ompa mota tetlajyouiltiaj”.

• AMO NOCHTIN KIPIAJ TOMIN. Itech Oxfam International okijtojkej chikueyi tlakamej sapanoa kipiaj tomin uan ninmej kipiaj tlen 3,600 millones amitlaj kipiaj. Noijki moijtoa amo kuali kitekitiltiaj tomin uan “ijkon panoa porque akinmej kipiaj tomin okachi kixnekij kipiaskej, ik non, okachi momiaktiliaj tlen amitlaj kipiaj”. Miakej kijtoaj tla nochipa ijkon tiyetoskej se tonal timomiktiskej.

• ONKA GUERRAS UAN KINTLAJYOUILTIAJ. Agencia de las Naciones Unidas okijtojkej itech 2018: “Axkan okachi miakej yauij chantitiuij itech okseki altepemej”. Kanaj 68 millones yauij itech okseki altepemej porque kanin chantij onka guerra uan kintlajyouiltiaj. “Ojome segundo, se yaui chantiti itech okse altepetl”.

• TLALTIKPAK OKACHI IJTLAKAUI. Informe Global de Riesgos 2018 otechnejmachti “ayakmo okachi onka yolkamej uan kuajyo yitlanti, [...] ejekatl yisokio uan ueyi atl ayakmo chipauak”. Itech seki altepemej ayakmo onka okuilintsitsintin. Ninmej okuilintsitsintin kipaleuiaj nochi xochitl ma moskalti uan ma kitemaka tlakilotl uan ixtlamatkej kijtoaj se tonal ayakmo yetos nion se okuilintsin. Noijki ayakmo onka corales. Ixtlamatkej kijtoaj treinta xiuitl tlen yopanok ayakmo onka miak tlamantli kanin chantij michimej.

¿Uelis itlaj tikchiuaskej uan ijkon tinochtin kuali tiyetoskej? Sekimej kijtoaj moneki okachi ma timomachtikan. Pero ¿tlen moneki timomachtiskej? Itech okseki tlamachtilmej tikinnankiliskej ninmej tlajtlanilmej.