1. Adhamu na Evha pavakapandukira, Jehovha wakapekejesa kudini vangiso no vetero ku mushovo wese wo vandhu?

JEHOVHA ndi Mwari anopa vangiso. Iyena anoita zvondhozvo kubvira vandhu povakava vashaishi zve vacizivi kukwana. Zvokadi kamare, Adhamu na Evha pavakapandukira Mwari, Iyena wakapa ciporofita co kuti, kudari cikaswisisika, caizopa cicunge zve vetero kuno vandhu vaizobahwa kumbejiyo. Ciporofita ici cinowanika pa Genesi 3:15 zve cinogondisa kuti Sathana Dhiabhu no mabasa ake ese akashata anozoparajwa.—1 Johani 3:8; Apokalipsi 12:9.

2. Jehovha wakavangisa kudini Nowa?

² Rangariranyi ngo mavangisire akaita Jehovha mushandiri wake Nowa. Vandhu vaipona mu njiku jake vainga maphanga zve vaiita zvo uhure, Nowa no mbhuri yake ndivona basi vainamata Jehovha. Kangaije Nowa waitozopera simba. (Genesi  6:4, 5, 11; Juda 1:6) Asi Jehovha wakamupa vangiso yaaida kuti arambe ecimunamata no kuita zvakanaka. (Genesi 6:9) Jehovha wakabvunja Nowa kuti waizoparaja nyika iya yakashata zve wakamusanangurira kuti kudari akaita zvese zvaanoda mbhuri yake yaizopokonyoka. (Genesi 6:13-18) Jehovha wainga Mwari wo vangiso kuna Nowa.

3. Jehovha wakavangisa kudini Joshua? (Vonanyi pikica yo kutanga.)

³ Mu kufamba ko nguva, Jehovha wakavangisa mushandiri wake Joshua, uwo wakazova no mutoro mukuru pambejipo. Iyena waizotungamirira vandhu va Mwari ku Nyika yo Cipikihwa zve waizonyisa masoca anosimba o jinja raipona kondhoyo. Jehovha waiziva kuti Joshua wainga no thangwe ro kuthya, ngokudaro wakabvunja Mosi kudari: “Ipai mutheto wako kuna Joxwa. Mucungisei no kumuvangisa, ngokuti ndiyena anozotungamirira kuambuka pamberi po jinja iri, eciita kuti vatore nyika ii yo unoringisisaro!” (Deuteronòmio 3:28) Pasure pazvo, Jehovha pacake wakavangisa Joshua, eciti: “Andizivi kukupanga, here, kuti vangai no kucunga mwoyo? Ucathya no kutetemera, ngokuti Tenji Mwari wako anozova newe, kwese ko unozoenda.” (Joxwa 1:1, 9) Munorangarira kuti Joshua wakazwa kudini ngo magama aya?

4, 5. (a) Jehovha wakavangisa kudini vandhu vake, kare? (b) Jehovha wakavangisa kudini Mwana wake?

⁴ Jehovha anovangisavo vandhu vake inga cikwata. Inga muezaniso, Jehovha waizviziva kuti vaJudha vaida vangiso pavainga mu ushoko ku Bhabhironi zve wakavapa ciporofita cinovangisa, eciti: “Ucathya, ngokuti ndinewe, ucatetemera, ngokuti ndiri Mwari wako; ndinokuvangisa, hina, ndokubesa, ndokuimisa ngo mukono wangu wo muho unoruramisa.” (Isaia 41:10) Mu kufamba ko nguva, Jehovha wakavangisa maKristu o muzana ro kutanga zve anotivangisavo mu njira yondhoyo.—Verenganyi 2 VaKorinto 1:3, 4.

⁵ Jehovha wakavangisavo Mwana wake. Jesu naapera kubhabhatijwa, wakazwa izwi ricibva mugore reciti: “Nga uu mwana wangu anodikana, wiya anondidakajisa.” (Mateu 3:17) Magama aya akavangisa kudini Jesu paainga ecicumaera pasi pano?

6. Muezaniso wo matarenta wakanangwari ndi Jesu, unotivangisa kudini?

⁶ Jesu wakatevejera Baba wake ngo kuvangisa vamweni kuti vave vakagondeka. Wakaita zvondhozvo pa muezaniso wo matarenta, paakananga zvakabvujwa varanda vakagondeka ndi tenji wavo, eciti: “Wabziita, muranda wauxoni, anopurukira; wakapurukira ngo bzixomani, ndinokudira pambeji po bzizinji. Nghwinai mu rudakaro hwa tenji wako.” (Mateu 25:21, 23) Magama aya anovangisa vajiji vake kuti varambe vecishandira Jehovha vakagondeka!

7. Jesu wakavangisa kudini vapostori vake, maningi-ningi Pedru?

⁷ Pikija vapostori vake kazinji vainesana ngo pamusoro po kuti ndiani wainga mukuru, Jesu nguva jese waisengerera. Iyena wakavavangisa kuti vazvidodokese zve vashandire vamweni, kusiapo kuvetera kuti  vamweni vavashandire. (Luka 22:24-26) Nguva zinji, Pedru waiposa zve Jesu waisuruvara. (Mateu 16:21-23; 26:31-35, 75) Asi Jesu aazivi kuramba Pedru. Kunja kwa izvo, wakamuvangisa zve wakamugaja kuti avangisevo vamweni.—Johani 21:16.

8. Ezekia wakavangisa kudini vatungamiriri vo masoca no vaJudha vamweni?

⁸ Pikija vacito vava no muezaniso wa Jesu kuti vatevere, vashandiri va Jehovha vaizviziva kuti vaidikana kuvangisa vamweni. Rangariranyi ndi Ezekia. VaAsiria pavainga vecida kuhwisa Jerusarema, iyena wakaunganija vatungamiriri vo masoca no vamweni kuti avavangise zve ‘vakawana simba ngo mazwi ake.’—Verenganyi 2 Kronike 32:6-8.

9. Tinojijenyi kubvira ka Jobe ngo pamusoro po kupa vangiso?

⁹ Tingajijavo ngo pamusoro po kupa vangiso kwakaita Jobe. Pikija iyena waida vangiso, wakabvunja vamweni kuti vaidikana kupekejesa kudini vangiso. Jobe wakabvunja vanarume vakaviyaya komuembezera kuti, kudari waizoeja kuvaembezera, waizonanga zviro zvaizovavangisa zve zvaizovaita kuti vajizwe ushoni, haiwa zviro zvaizovakhuvaza. (Jobe 16:1-5) Pejisire, Jobe wakazowana vangiso ecibva ka Erihu zve kuna Jehovha.—Jobe 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10.

10, 11. (a) Ngenyi mwana wokaji wa Jefita waida vangiso? (b) Bhaani vatingavangisa nyamasi uno?

¹⁰ Mwana wo kaji wa Jefita waidavo vangiso. Baba wake, mutongi Jefita, vainga vaenda korhwa no vaAmoni. Ivona vakagondisa kuti, kudari Jehovha wakavabesera kuwina, mundhu wokutanga waizoviya komutandamija paaizohwirira kanyi, waizoshandira Jehovha ku tabherinakeri. VaIziraeri vakawina hondo zve mundhu wokutanga wakaviya kootandamija Jefita wainga mwana wake wokaji, umwe ega. Mwoyo wa Jefita wakakhuvazika. Asi wakakwanirisa cigondiso cake zve wakaendesa mwana wake wokaji kuti ashandire ku tabherinakeri upenyu hwake hwese.—Vatongi 11:30-35.

¹¹ Pikija zvainesa kuna Jefita, zvaitonesa maningi kuna mwana wake. Asi, wainga no cido co kukwanirisa cigondiso ca baba wake. (Vatongi 11:36, 37) Izvi zvaireva kuti aacaidikana kucadha kana kuva no vana. Mubarihwana wavo waizoperera apa. Zvokadi kamare, waida kuembejehwa no kuvangiswa. Bhaibheri rinoti: “Cinobva apo cirovejeso co vaIsraeli: Gore no gore mapundha o vaIsraeli vanobuda njiku murongomuna ecirira mwana wa Jefeta mu Gireadi.” (Vatongi 11:39, 40) Mwana wokaji wa Jefita anotiita kuti tirangarire ngo pamusoro po maKristu o nyamasi uno, avo vanogara vacizivi kucadha kuti vashandire Jehovha zvakakwana. Tinovasimba no kuvavangisa here?—1 VaKorinto 7:32-35.

12, 13. Pedru wakaitisa kudini kuti ‘avangise hama jake’?

 ¹² Pa usiku Jesu acito afa, wakabvunja mupostori Pedru kuti: “Simoni, Simoni! Sathana wakamupsanga kuti amupepete inga mbeu. Kaveta inini ndakakukumbirira, kuti kutenda kwako kucazoremba. Iwewe, kudari ukatenderuka, vangisai hama jako.”—Luka 22:31, 32.

¹³ Pedru wainga umwe wo vakatungamirira ungano yo kutanga yo ciKristu. (VaGalàsia 2:9) Iyena wakavangisa hama jake ngo kucunga kwaakava nako mu pentekoste no zvimweni zvakazoitika. Pakupera kushanda makore akawanda, iyena wakatarira hama jake kudari: “Ndakamutarira masoko mashoma aya . . . kuti ndimupangire no kumuitira ufakazi hwo kuti, rakasanwa inga ndimwi, ndihwona unyaxa hwo kadi-kadi hwa Mwari. Hwo munodikana kuvangirira.” (1 Pedru 5:12) Karata ja Pedru jakavangisa maKristu o mu njiku jiya. Zve jicandoramba jicitivangisa nyamasi uno patinonga tecivetera kunasa kukwanirisika ko zvigondiso zva Jehovha.—2 Pedru 3:13.

14, 15. Karata jakatara Johani jinotivangisa kudini?

¹⁴ Mupostori Johani wakavavo umwe wo vakatungamirira ungano yo kutanga yo ciKristu. Iyena wakatara Vhangeri rinoshamaisa ngo pamusoro po basa rokucumaera raitwa ndi Jesu. Bhuku iri ro mu Bhaibheri rakavangisa maKristu, mu zviuri zvo makore zve ricaramba ricitivangisa  nyamasi uno. Inga muezaniso, magama a Jesu okuti rudo ndi mugariro unokhombija maKristu okadi-kadi, tinomaverenga basi muzvakatara Johani.—Verenganyi Johani 13:34, 35.

¹⁵ Karata ndhatu jakatara Johani jinavo zvokadi zvinosisira. Patinopera simba ngo ndava yo kuposa kwedu, tinotondhojwa ngo kuverenga kuti muripo wa Jesu ‘unosuka uxaixi hwedu.’ (1 Johani 1:7) Zve kudari tikaramba tino mazwiro o kujipa ndava, tinozoembejehwa patinoverenga kuti “Mwari mukuru kupinda mwoyo yedu.” (1 Johani 3:20) Johani ndiena basi wakatara kuti “Mwari, rudo.” (1 Johani 4:8, 16) Karata yake yocipiri no yocitatu wakabvunja maKristu kuti vaenderere mberi ‘vecifamba mu bzokadi.’ —2 Johani 4; 3 Johani 3, 4.

16, 17. Mupostori Pauro wakavangisa kudini maKristu okutanga?

¹⁶ Mupostori Pauro wakava muezaniso wakanaka wo mundhu anovangisa hama jake. No papera mukuvo mushoma Jesu naafa, vapostori vazinji vakagara Jerusarema, kwaiwanika mukhumbi unotonga. (Maitiro o Vapostori 8:14; 15:2) MaKristu ku Judheya aicumaera ngo pamusoro pa Kristu kuno vandhu vaitenda Mwari umwe basi. Asi mujimu mucena wakatuma Pauro kuti aende kocumaera vaGiriki, vaRoma no  vamweni vainamata zvimwari zvakawanda.—VaGalàsia 2:7-9; 1 Timoti 2:7.

¹⁷ Pauro wakaita hwendo kwenda ku ndau imweni yokuti wari inodanwa Turkia, Gresia no Itaria. Wakacumaera ku vaciripi vaJudha vaipona mu ndau jondhojo, zve wakaumba ungano jo ciKristu. Upenyu aucaireruka ku makristu mapsa. Ivona vaiteverehwa ngo vandhu vo mu nyikemo, ngokudaro vaidikana kuvangiswa. (1 VaTesalònika 2:14) Mu makore 50, Pauro wakatara karata kuti avangise ungano imbza yo ku Tesaronika. Iyena wakati: “Tinobonga Mwari ngo ndava yenyu ngari yese, tecimurangarira pa mukumbiro yedu, ticikazorori, mabasa o rutendo hwenyu, simba ro rudo hwenyu, kuvangirira kwenyu.” (1 VaTesalònika 1:2, 3) Wakavakumbirazve kuti vavangisane umwe no umweni zve wakatara kudari: ‘Besananyi no kuvangisana, kudari ngo bzo munoita.’—1 VaTesalònika 5:11.

18. Firipi wakavangiswa kudini ngo mukhumbi unotonga wo mu zana ro kutanga ro makore?

¹⁸ Mu zana ro kutanga ro makore, Jehovha wakashandisa mukhumbi unotonga kuti uvangise maKristu ese, kubatanijavo no vaya vaitungamirira mu ungano. Firipi paakacumaera ngo pamusoro pa Kristu kuno vaSamaria, mukhumbi unotonga wakamubesera. Ivona vakatumira vandhu vaviri vo pa cikwata cavo, Pedru na Johani, kuti vaite mukumbiro kuitira maKristu mapsa kuti aashiri mujimu mucena. (Maitiro o Vapostori 8:5, 14-17) Firipi pamwepo no hama no hambzaji jiya, vakavangiswa maningi ngo besero ro vakaashira kubvira ku mukhumbi unotonga!

19. MaKristu o mu zana ro kutanga ro makore akajizwa kudini poakaverengehwa karata yakabva ku mukhumbi unotonga?

¹⁹ Pakufamba ko nguva, mukhumbi unotonga waida kuita cisungo cinosisira maningi. Kureva kuti maKristu aciripi o ciJudha aidikana kusokwa ngo manera avakaitwa vaJudha, mukuzwirana no Mutemo wa Mosi here? (Maitiro o Vapostori 15:1, 2) Mukhumbi unotonga powakapera kukumbira mujimu mucena no kurangarijisisa Matahwa, ivona vakasunga kuti azvicaidikanazve. Pasure pazvo, vakatara karata vacisanangura cisungo cavo zve vakatuma hama kuti jiende koopa ungano. MaKristu povakaverenga karata ii ivona ‘vakadakara no kugajaniswa mwoyo.’—Maitiro o Vapostori 15:27-32.

20. (a) Mukhumbi Unotonga unotivangisa kudini nyamasi uno? (b) Ngowapi mubvunjo watinozobhuisana pa musoro unotevera?

²⁰ Nyamasi uno, Mukhumbi Unotonga wo Zvapupu zva Jehovha unovangisa maBheterita, vacumaeri vo nguva yakazara na itusu tese. Inga hama jo mu zana ro kutanga ro makore, tinodakaravo patinovangiswa! Cimwenizve, kuti vavangise vaya vakasiya cokwadi kuti vahwirire, mu gore ra 2015 Mukhumbi Unotonga wakanasirira bhurushura rina musoro unoti: Hwiriranyi kuna Jehovha. Asi, ndi hama jinotungamirira basi jinodikana kuvangisa vamweni here kana kuti itusu tese? Tinozobhuisana ngo mubvunjo uu pa musoro unotevera.