Hina. Pikija kuti Bhaibheri asipi bhuku ro siyensiya, irona rinobhuya zvokadi ngo pamusoro po siyensiya. Vonanyi muezaniso unokhombija kuti siyensiya no Bhaibheri zwinozwirana nokutizve mu Bhaibheri munowanika zviro zvinobhuiwa ngo siyensiya zvokuti vandhu avacaitozviziva pa nguva yakatahwa Bhaibheri.

•   Denga no nyika zvakasikwa. (Genesi 1:1) mukusiyana na izvi vandhu vazinji kare vairangarira pa manyepo okuti nyika aizivi kusikwa, asi iyona yakatovepovo hayo. Vabhabhironi vaithemba kuti nyika yakasikwa ngo zvimwari zviviri zvaivha ku ndau mbiri. Kuveni vandhu vamweni vanotenda kuti nyika yakavha mu zanda.

•   Jehovha Mwari ndiyena anogaja mutemo mudenga no munyika haiwa zvimwari. (Jobe 38:33; Jeremia 33:25) Vandhu vazinji mu nyika vanojijisa kuti matambujiko atinosongana nawo anovha ku zvimwari i atina catingaita kuti tizvijivirire.

•   Nyika yakapakaikwa pacina ciro (Jobe 26:7) Vandhu vazinji kare, vaitenda kuti nyika yakaita inga meza i yakagara yakacijikihwa ngo zvinyama zvakadari inga, nyati no hamba.

•   Kumwa painogara mu matundhu yopisihwa ngo zuva, iyona inowa pasi yotanga kuna, kuita mbhute kana mapuwe zvecienda mujombe no kumavhazuva. (Jobe 36:27, 28; Mucumaeri 1:7; Isaia 55:10; Amosi 9:6) Vagiriki vokare vaitenda kuti kumwa yaifamba ngo pasi yecienda kozaja jombe. Ivona vainga vecitenda izvi mbhera mu sekuru 18.

•   Matundhu anokura i anoitavo madoko, i matundhu ataperari kubhuya, anogaravo pasi po kumwa. (Nduyo 104:6, 8) Mukusiyana, vandhu vazinji vanotenda manyepo okuti manera akaita matundhu nyamasi uno ndi zvimwari zvakaitaro kuti agare kudaro.

•   Kuita ukhirini kunongwarira uhomi hwedu. Pa mupango jovakapuwa vaiziraeri, umwe waibatanija kusamba nyara nguva jese pakupera kubata mundhu wakafa, kugara ndhambo no mundhu wainga no ndhendha yaipairirana no kucira matuzvi. (VaLevi 11:28; 13:1-5; Deuteronòmio 23:13) Pa mukuwo Jehovha wakapa ndhungamiriro iji ku vaiziraeri, vaejipita vairapa zvivonje no mutombo waivhenganijwa no matuzvi o vandhu.

 Mupinguro wo muvhunjo uu ngowokuti, haiwa. Vonanyi basi mavonero akaposeka ano vandhu vazinji ngo pamusoro po manera Bhaibheri rinozwirana no siyensiya:

 Zvinonangwa: Bhaibheri rinonanga kuti nyika no denga yakasikwa mu njiku jinokwana ndhandhatu mu nguva jinokwana kuita 24.

 Cokwadi ngo pasmusoro po shwiro iyi: Mukuzwirana no Bhaibheri, Mwari wakasika nyika no denga pa mukuwo wakareba. (Genesi 1:1) Kusiyapo, mukuwo wakapejwa kwecisikwa nyika no denga kunonangwa pana cipauko 1 ca Genesi, akuvonesi kuti kwakatora mukuwo wakadini. Zvese zvo zviviri zvinozwi zvakasikwavo pa “njiku” imwe —Genesi 2:4.

 Zvinonangwa: Kuti muti jikure, zvinoda zuva asi Bhaibher rinonanga kuti muti ndiyona yakatangwa kusikwa perapo pozosikwavo zuva.—Genesi 1:11, 16.

 Cokwadi ngo pasmusoro po shwiro iyi: Bhaibheri rinonanga kuti zuva, ndi imwe yo ndhondho iri “mudenga” yakasikwa muti jicito jasikwa. (Genesi 1:1) Cieja co zuva, cakasikwa pa nyika, pa njiku yokutanga pakasikwa denga no nyika. “Njiku” yocitatu parakazosikwa zuva, zvaizokwanisika kuti rikwanise kukuja muti. (Genesi 1:3-5, 12, 13) Pakufamba ko nguva zvakazovoneka kuti zuva rinobesera pa kukurisa muti pa nyika.—Genesi 1:16

 Zvinonangwa: Bhaibheri rinonanga kuti zuva rinotenderera pasi pese.

 Cokwadi ngo pasmusoro po shwiro iyi: Mucumaeri 1:5 inoti : “Zuva rinobuda, zuva rinovira, recigogoma kuenda ku ndau yaro yo rinobudira.” Magama aya anovonesa basi kusika-sika ko zuva kunovoneka kweciita pasi pano. Pikija na nyamsivo uno, vandhu vanoshandisa magama okuti, “kubuda ko zuva” no “kuvira ko zuva” asi vecizviziva havo kuti nyika ndiyona iri kutenderera zuva.

 Zvinonangwa: Bhaibheri rinonanga kuti nyika yakadari inga tabwa

 Cokwadi ngo pasmusoro po shwiro iyi: Bhaibheri rinoshandisa gama rokuti “mugano wo nyika” recida kunangira “ndau jiri ndhambo jo nyika ino”. Izvi azvirevi kuti nyika yakadari inga tabwa nokutizve ino mugano. (Mabasa o Vapostori 1:8; vonanyi) Mu njira yakafanana, magama okuti “mativi marongomuna o nyika” anovereketwa mu njira yokuezanisira kuitira kureva nyika yese. Nyamasi unovo, vandhu vanoshandisavo magama aya. .—Isaia 11:12; Ruka 13:29.

 Zvinonangwa: Bhaibheri rinonanga kuti dendenejwa ro nyika i kuguhwa pakati ngo pakati kakupetwa katatu, asi cokwadi ngo cokuti kuguhwa ko pakati ko nyika, kungagumira pa kupetwa ko 3,14.

 Cokwadi ngo pasmusoro po shwiro iyi: Mupimo jo “bahari ro utare” jinonangwa pana 1 Majimambo 7:23 no 2 Kronike 4:2 jinovonesa basiya raiguhwa pakati no pakati zvoita kuti divi rimwe na rimwe rova no gumi ro mukono i paidikana “uruji waikwana kuita makumatatu o mukono kuitira kuritendeneja rese.” Mupimo iji, kangaije jainga numero jakaredhondahwi kuti jive numero yakakhwira yaizotevera. Zvingaitazve kuti Vhesi iji jaida kureva dendenejwa ro mukati kubatanijavo kuguhwa ngo pakati ko bahari ro utare.