मृत सागरका पाण्डुलिपिहरू—त्यसबारे तपाईंले किन चासो लिनुपर्ने हो?

मृत सागरका पाण्डुलिपिहरू पत्ता लाग्नुअघि, हिब्रू धर्मशास्त्रका सबैभन्दा पुरानो भाग भन्‍न सकिने पाण्डुलिपिहरू लगभग सा.यु. नवौं र दशौं शताब्दीका मात्र थिए। हिब्रू धर्मशास्त्र त्योभन्दा एक हजार वर्षअघि नै लेखिसकिएकोले के यी हस्तलिपिहरूलाई परमेश्‍वरको वचन जस्ताको तस्तै सारिएका प्रतिलिपि हुन्‌ भनेर साँच्चै भरोसा गर्न सकिन्थ्यो? मृत सागर पाण्डुलिपिका अन्तरराष्ट्रिय सम्पादक समूहका एक सदस्य, प्राध्यापक खुलियो ट्रेबोल्यो बार्रेरा यसो भन्छन्‌: “यहूदी शास्त्रज्ञहरूले हजारौं वर्षको दौडान हातैले बाइबलका पदहरू एकदमै भरपर्दो अनि होसियारीसाथ सारे भन्‍ने तथ्यको अकाट्य प्रमाण [कुमरानमा पाइएको] यशैयाको पाण्डुलिपि-बाट पाउँछौं।”

बार्रेराले उल्लेख गरेको पाण्डुलिपिमा यशैयाको सम्पूर्ण पुस्तक समावेश थियो। आजसम्म कुमरानमा पाइएका बाइबलका २०० भन्दा बढी हस्तलिपिहरूमा एस्तरको पुस्तकबाहेक हिब्रू धर्मशास्त्रका अन्य जम्मै पुस्तकहरू छन्‌ भनेर छुट्याउन सकिइसकेको छ। यशैयाको पुस्तकजस्तो सम्पूर्ण पुस्तकै नभई अधिकांश पुस्तकहरूका टुक्राहरू फेला परेका छन्‌ र ती मूल प्रतिको दस भागको एक भागभन्दा कम छन्‌। कुमरानमा एकदमै लोकप्रिय भएका बाइबल पुस्तकहरू भजनसंग्रह (३६ प्रति), व्यवस्था (२९ प्रति) र यशैया (२१ प्रति) थिए। मसीही युनानी धर्मशास्त्रमा प्रायजसो उद्धरण गरिएका पुस्तकहरू पनि यी नै थिए।

बाइबलमा आधारभूत परिवर्तनहरू भएका छैनन्‌ भनेर यी पाण्डुलिपिहरूले देखाउछन्‌ भने अर्कोतिर, मन्दिरको पुनर्स्थापनादेखि यता यहूदीहरूले हिब्रू बाइबलका विभिन्‍न संस्करणहरू प्रयोग गर्दा रहेछन्‌ भनेर पनि थाह पाइन्छ। सबै पाण्डुलिपिहरूको हिज्जे तथा शब्दको छनौट मेसोरेट पदसित दुरुस्त मिल्दैन। केही युनानी सेप्टुआजिन्ट-सित मेल खान्छन्‌। पहिले पहिले शास्त्रज्ञहरूले सेप्टुआजिन्ट-को भिन्‍नता अनुवादकको भूल वा जानाजानी गरिएको गल्ती होला भन्ठानेका थिए। तर अहिले पाण्डुलिपिहरूले देखाएअनुसार यस्ता थुप्रै भिन्‍नताहरू वास्तवमा हिब्रू पदकै विविधताले गर्दा भएका रहेछन्‌ भनेर पत्ता लाग्यो। प्रारम्भिक मसीहीहरूले हिब्रू धर्मशास्त्रबाट उद्धरण गर्दा मेसोरीहरूको पदभन्दा भिन्‍नै शब्दहरू किन छनौट गरे, त्यो पनि यसबाट बुझ्न सकिन्छ।—प्रस्थान १:५; प्रेरित ७:१४.

यसरी बाइबल पाण्डुलिपि र टुक्राहरूको यो अनमोल खोजले हिब्रू बाइबल पद दुरुस्तै सारिएका छन्‌ कि छैनन्‌ भनी अध्ययन गर्ने सर्वोत्तम आधार प्रदान गर्छ। मृत सागर पाण्डुलिपिहरूले पद पद दाँजेर गरिने अध्ययनका लागि सेप्टुआजिन्ट र सामरीहरूको पेन्टाटुक दुवै महत्त्वपूर्ण छन्‌ भनेर पनि पुष्टि दिन्छ। यसले बाइबल अनुवादकहरूलाई मेसोरी पदमा भएका सुधारहरूमाथि विचार गर्ने थप स्रोत प्रदान गर्छ। मेसोरी पदले थुप्रै ठाउँबाट हटाएको यहोवाको नाउँ न्यु वर्ल्ड ट्रान्सलेसन कमिटिले फेरि राख्नुको आधार पनि यसले दिन्छ।

कुमरान पन्थहरूको नियम तथा विश्‍वास स्पष्टसित वर्णन गर्ने यी पाण्डुलिपिहरूले येशूको समयमा एकै थरिको यहूदी  धर्म मात्र थिएन भनेर बुझाउँछ। कुमरान पन्थहरूको परम्परा फरिसी र सदुकीहरूको भन्दा भिन्‍न थियो। यी भिन्‍नताहरूले गर्दा यस पन्थका मानिसहरू उजाडस्थानतर्फ लागेको हुनुपर्छ। तिनीहरूले, उजाडभूमिमा सुनिने आवाजले यहोवाको बाटो तयार पार्छ भन्‍ने यशैया ४०:३ को कुरा आफूहरूमाथि पूरा भइरहेको छ भन्‍ने गलत अनुमान लगाए। पाण्डुलिपिका थुप्रै टुक्रामा मसीहबारे उल्लेख गरिएका छन्‌ र यसले ती लेखकहरू उहाँ चाँडै आउँदै हुनुहुन्छ भनेर विश्‍वास गर्दथे भनेर देखाउँछ। यो एकदमै चासोको विषय हो किनकि मसीह आउँदै हुनुहुन्छ भनेर “मानिसहरू आशा गरिरहेकै थिए” भनी लूका उल्लेख गर्छन्‌।—लूका ३:१५.

मृत सागरका पाण्डुलिपिहरूले हामीलाई येशूले प्रचार गर्नुहुँदा यहूदीहरूको जीवनशैलीबारे केही हदसम्म बुझ्न मदत गर्छ। यी पाण्डुलिपिहरूले पुरातन हिब्रू र बाइबल पदहरूको तुलनात्मक अध्ययन गर्ने मौका दिन्छन्‌। तर मृत सागर पाण्डुलिपिका अन्य थुप्रै पदहरूको गहिरिएर छानबिन गर्नु त अझै बाँकी नै छ। त्यसकारण, थप नयाँ अन्तरदृष्टि पनि पाइएलान्‌। हो, २० औं शताब्दीको सबैभन्दा ठूलो पुरातात्त्विक खोजले शास्त्रज्ञ तथा बाइबल विद्यार्थीहरूलाई २१ औं शताब्दीसम्म पनि रोमाञ्चित पारिनै रहनेछ।

[पृष्ठ ७-मा भएको चित्रको स्रोत]

Qumran excavations: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.; manuscript: Courtesy of Shrine of the Book, Israel Museum, Jerusalem