1, 2. a) ¿Kemanon ueliskia ouijtika tikitaskej titetlapojpoluiskej? b) ¿Kenijki okiteititi Denise ika yotetlapojpoluijka?

 ¿OUIJTIKA tikita titetlapojpoluis? Timiyekej ouijtika tikitaj titetlapojpoluiskej, niman más ijkuak yakaj techijlia noso techchiuilia tlen melak techyolkokoua. San ika, uelis tikchiuaskej tlen techpaleuis maka sa matoyolkokokan niman matitetlapojpoluikan. Matikitakan tlen ipan onochiuj tokniuj Denise, a akin melak temojkatlachialti ken otetlapojpolui. Ipan 2017, yejua niman ichanejkauan otlaixmatitoj oficina kampa noyekanaj nochi isucursales iteixpantijkauan Jehová. Ijkuak yenokueptoyaj inchan, se carro okinmaili. Denise osotlauj niman ijkuak otlachix, okimat ika ikoneuan melak onokokojkej niman iueuentsin, Brian, omik. Denise techijlia kenijki melak onoyolkoko, yejua okijto: “Melak ninoyolkokojtoya niman xnikajsikamatiya tlenon panotoya”. Sakin yejua okimat ika akin okinmaijlijka kuajli tlachixtiaya, xtlauantoya niman xokinotlalilijka drogas. Kuakon, Denise okitlajtlanili Jehová makipaleui mayolseui niman maka makitlauelita on tlakatl akin okinmaili.

² Yejon tlakatl okitlateluilijkej pampa otemikti maski xkinekiya ijkon kichiuas. Niman tla juez kijtouaya ika tlajtlakole katka itech tlen okitlateluilijkej, kitsakuaskiaj. Se policía okijli Denise ika yejua noneki kiteijlis tlenon opanok niman ika tlen yejua kijtoskia tepaleuiskia makijtokan tlenon kichiuiliskiaj on tlakatl. Yejua kijtoua: “Ononek oksejpa nikilnamikis nochi tlen xkuajli topan onochiuj, niman yejon melak onechyolkoko”. Seki semanas sakin ika okinmailijkej, Denise oyaj imixpan tekiuajkej niman ijkon kijtos nochi tlen opanok ixpan on tlakatl akin melak okimixpolo ichanejkauan. ¿Tlenon okiteijli Denise? Yejua okijli juez makikneli on tlakatl. b Ijkuak otlan tlajtoua Denise,  juez opeuj choka niman okijto: “Nikpiya 25 xiuitl ken juez, niman xkeman nijkakiya yakaj ijkon makijto. Ichanejkauan akin okiyolkokojkej xkeman kitlajtlanij makiknelikan akin okitlateluilijkej. Xkeman nikakiya yakaj matlajto niman makakisti ika melak tetlasojtla niman ika tetlapojpoluiya”.

3. ¿Tlenon okipaleui Denise matetlapojpolui?

³ ¿Tlenon okipaleui Denise matetlapojpolui? Tlanemilis itech itlapojpoluilis Jehová (Miq. 7:18). Tla ika nochi toyojlo tiktlasojkamatij itlapojpoluilis Jehová, noijki tiknekiskej titetlapojpoluiskej.

4. ¿Tlenon kineki Jehová matikchiuakan? (Efesios 4:32).

⁴ Jehová nochipa kinektok techtlapojpoluis niman kineki ika tejuamej noijki ijkon matikchiuakan (xpoua Efesios 4:32). Yejua kichia matiknektokan tikintlapojpoluiskej akin techyolkokouaj (Sal. 86:5; Luc. 17:4). Ipan yejuin tlamachtijli tikitaskej yeyi tlemach tlen techpaleuis matitetlapojpoluikan.

XNEMILI KENIJKI TIMOMACHILIA

5. ¿Kanaj kenijki tomachiliaj ijkuak yakaj techyolkokoua? (Proverbios 12:18).

⁵ Kemantika uelis techchiuiliskej noso techijliskej tlen melak teyolkoko, niman más techyolkokoua ijkuak ijkon techchiuilia yakaj akin iuan touikaj noso se tochanejkauj (Sal. 55:​12-14). Kemantika tlen tikmachiliaj melak tekoko, kentla tla techtsopiniskiaj ika se cuchillo (xpoua Proverbios 12:18). Kanaj xtikixtiaj noso san tikijyouiyaj tlen tikmachiliaj. San ika, tla ijkon tikchiuaj, yeskia kentla ompa tikauaskiaj on cuchillo tlen ika otechtsopinijkej. Kema, tla xtikixtiaj tlen tikmachiliaj, nochipa toyolkokojtinemiskej.

6. ¿Kanaj kenijki tomachiliaj ijkuak yakaj techchiuilia noso techijlia tlen xtikuelitaj?

⁶ Ijkuak yakaj techchiuilia noso techijlia tlen xtikuelitaj, kanaj nimantsin tikualanij. Hasta Biblia kijtoua ika uelis ijkon topan panos. San ika, noijki techijlia ika xnoneki nochipa tikualantoskej (Sal. 4:4; Efes. 4:26). ¿Tleka? Pampa miyekpa tlen tikmachiliaj yejon tlen tikchiuaj. Niman miyekpa, ijkuak tikchiuaj itlaj niman tikualantokej, xkuajli tonkisaj (Sant. 1:20). Xkilnamiki: kemantika xuelis tikteltiskej totlauel, san ika, kema uelis tiktlapejpeniskej titlauelseuiskej.

7. ¿Kanaj tlenon noijki tikmachiliaj ijkuak yakaj techyolkokoua?

⁷ Ijkuak yakaj techyolkokoua, xsan tajmanaj, noijki san tlemach tikmachiliaj. Matikitakan kenijki onomachilijkej sekimej tokniuan siuamej. Ann kijtoua: “Ijkuak niichpokatsin katka, notaj okikauj nonan niman ononamikti iuan akin nechtlajpiaya. Onikmachili kentla san noselti onechkaujkej. Niman ijkuak yejuamej okinpixkej inkoneuan, onikmachili kentla onechpatlakej. Desde ijkuak ijkon opanok, nochipa oniknemili ika xakaj nechtlasojtlaya”. Tokniuj Georgette techijlia kenijki onomachili ijkuak okimat ika iueuentsin okikajkayauj: “Melak onechkoko noyoltsin. Desde tikokonej melak kuajli titouikayaj. ¡Niman san sekan tiprecursores katkaj!”. Tokniuj Naomi kijtoua: “Xkeman oniknemili tla melak nechyolkokoskia noueuentsin. Ijkuak onechijli ika san ichtaka kitaya pornografía, onikmachili ika onechkajkayauj”.

8. a) ¿Tleka noneki titetlapojpoluiskej? b) ¿Kenijki techpaleuiya tla titetlapojpoluiyaj? (Xkita recuadro “ ¿Niman tla ok melak nechyolkokoua tlen onechchiuilijkej?”).

⁸ Xuelis tikchiuaskej ika oksekimej maka matechijlikan noso matechchiuilikan tlen  techyolkokoua, san ika, kema uelis tiktlapejpeniskej tlen tejuamej tikchiuaskej. Niman melak kuajli tla tiktlapejpeniaj titetlapojpoluiskej. ¿Tleka? Pampa tiktlasojtlaj Jehová niman yejua kineki matitetlapojpoluikan. Niman noijki, tla xtitetlapojpoluiyaj niman xtitlauelseuij, uelis tikchiuaskej itlaj tlen xkinamiki niman hasta uelis tikualoskej (Prov. 14:​17, 29, 30). Matikitakan tlen kijtoua tokniuj Christine: “Ijkuak san nikualantok, xok más niuetska, xkuajli nitlakua niman xkuajli nikochi. Noijki más ouijtika nikita nikteltis tlen nikmachilia, niman yejon kijtlakoua nonamiktilis niman ken ninouika imiuan oksekimej”.

9. ¿Tleka xnoneki san tikualantoskej?

⁹ Maski tla akin otechyolkoko xkeman techijlia matiktlapojpoluikan, uelis itlaj tikchiuaskej para xok sajnoye toyolkokojtoskej. Georgette, akin otikteneujkej ipan párrafo 7, kijtoua: “Ononek panos tiempo para xok niktlauelitas akin noueuentsin katka. Sakin oksejpa kuajli oninomachili”. Tla titlauelseuij, xok tikualantoskej niman yejon techpaleuis oksejpa kuajli matitenotsakan. Noijki, san no tejuamej topaleuiyaj: xok titlanemilijtokej itech tlen otechchiuilijkej niman oksejpa peua tiyolpakij (Prov. 11:17). Aman tej, kanaj tejua yetikmati kenijki timomachilia, san ika, kanaj tikmachilia ika ok xeuelis titetlapojpoluis. Matikitakan on ika ome tlen noneki tikchiuas.

TLEN MITSPALEUIS XTLAUELSEUI

10. ¿Tleka noneki tiempo para xok techyolkokos tlen otechchiuilijkej? (Noijki xkimita tlaixkopinaltin).

¹⁰ ¿Tlenon mitspaleuis xtlauelseui niman maka sa mamitsyolkoko tlen omitschiuilijkej? Kachtopa, noneki tikauilis mapano seki tiempo. Matikonnemilikan yejuin, ijkuak yakaj xkuajli itlaj ipan panoua niman chikauak nokokoua, noneki yas kampa tlapajtijketl para makitakan, san ika, sakin ika yokitakej, aman nonekis tiempo para pajtis. Noijki ijkon, noneki tiempo para ijkon uelis titetlapojpoluiskej ika nochi toyojlo (Ecl. 3:3; 1 Ped. 1:22).

11. ¿Kenijki teoyotl uelis techpaleuis matitetlapojpoluikan?

¹¹ Ika ome, xtlajtlanili Jehová mamitspaleui xtetlapojpolui. c Tokniuj Ann, akin onoteneuj ipan párrafo 7, techijlia kenijki okipaleui teoyotl, yejua kijtoua: “Oniktlajtlanili Jehová  manechtlapojpolui niman makintlapojpolui nochanejkauan ipampa tlen xkuajli otikijtojkej niman tlen xkuajli otikchiujkej. Sakin onikijkuilouili se carta notaj niman isiuauj niman onikimijli ika nikintlapojpoluiaya”. Ann ouijtika okitak ijkon kichiuas, san ika, noijki kijtoua: “Nikchia ika notaj niman isiuauj makinekikan kixmatiskej Jehová pampa melak oninokojtili nitetlapojpoluis ken Jehová”.

12. ¿Tleka noneki titlaneltokaskej itech Jehová niman xtiknemiliskej ika tlen tikmachiliaj yejon tlen kuajli? (Proverbios 3:​5, 6).

¹² Ika yeyi, xneltoka ika Jehová kimatstok tlenon kuajli niman maka xnemili ika tlen tikmachilia yejon tlen kuajli (xpoua Proverbios 3:​5, 6). Jehová nochipa kimatstok tlenon más techpaleuis (Is. 55:​8, 9). Yejua xkeman techtlajtlanilis matikchiuakan tlen techtlajyouiltis. Ika yejon, ijkuak Jehová techijlia matitetlapojpoluikan, kuajli matikmatstokan ika yejon techpaleuis (Sal. 40:4; Is. 48:​17, 18). San ika, tla tiknemiliaj ika tlen tikmachiliaj yejon tlen kuajli, kanaj xkeman uelis titetlapojpoluiskej (Prov. 14:12; Jer. 17:9). Naomi, akin otikteneujkej ipan párrafo 7, kijtoua: “Nejua niknemiliaya ika xkinamikiya niktlapojpoluis noueuentsin pampa kitaya pornografía. Melak nechmojtiaya oksejpa manechyolkoko noso makilkaua kenijki melak onechyolkokojka. Nejua xniknekiya niktlapojpoluis noueuentsin pampa niknemiliaya ika Jehová nechajsikamatiya. San ika, sakin, onikajsikamat ika maski Jehová kajsikamatiya kenijki ninomachiliaya, xkijtosnekiya tla kuajli kitaya ken nikchiujtoya. Yejua kimatstok kenijki ninomachilia niman ika nonekiya tiempo para nitlauelseuis, san ika, yejua kineki manitetlapojpolui”. d

XKITA TLEN KUAJLI KICHIUA AKIN OMITSYOLKOKO

13. Ijkon ken kijtoua Romanos 12:​18-21, ¿tlenon noneki tikchiuaskej?

¹³ Tiktlapojpoluiskej yakaj akin melak otechyolkoko xsan kijtosneki xok titlajtoskej itech tlen opanok. Noijki noneki itlaj okse tikchiuaskej. Tla akin otechyolkoko se tokniuj, noneki iuan toyolseuiskej (Mat. 5:​23, 24). Xtiktlapejpeniaj tikualantoskej, yej tiktlapejpeniaj  titeikneliskej niman titetlapojpoluiskej (xpoua Romanos 12:​18-21; 1 Ped. 3:9). San ika ¿tlenon techpaleuis ijkon matikchiuakan?

14. ¿Tlenon noneki tokojtiliskej tikchiuaskej, niman tleka?

¹⁴ Jehová nochipa kita tlen kuajli tikchiuaj. Kuakon noneki tikchiuaskej ijkon ken Jehová: matokojtilikan matikitakan tlen kuajli kichiua akin otechyolkoko (2 Crón. 16:9; Sal. 130:3). Tla yakaj tiktejtemouiliaj tlen xkuajli kichiua, tiknextiliskej, san ika, tla tiktejtemouiliaj tlen kuajli kichiua, noijki tiknextiliskej. Kuakon, tla tikitaj tlen kuajli kichiuaj oksekimej, xmás ouijtika tikitaskej tikintlapojpoluiskej. Se tokniuj akin itoka Jarrod, kijtoua: “Xouijtika nikita niktlapojpoluis se tokniuj ijkuak nikita nochi tlen kuajli kichiua niman xsan nikita tlen xkuajli okichiuj”.

15. ¿Tleka melak kuajli tla tikijlia akin omitsyolkoko ika tiktlapojpoluiya?

¹⁵ Onka itlaj okse tlen uelis tikchiuas: tikijlis akin omitsyolkoko ika yotiktlapojpolui. ¿Tleka melak noneki ijkon xchiua? Matikitakan tlen kijtoua Naomi: “Noueuentsin onechtlajtolti ‘¿Yotinechtlapojpolui?’. Ijkuak yenikijliskia  ‘Nimitstlapojpoluiya’, xouel onikijto. Ijkuakon onikajsikamat ika ok xekuajli niktlapojpoluiaya. Opanok se tiempo para ouel onikijli ‘Nimitstlapojpoluiya’. Ijkuak ijkon onikijli, noueuentsin ochokak. Xkeman oniknemili ika melak kuajli nomachiliskia pampa ijkon onikijli niman nejua noijki melak kualtsin oniuajnomachili. Desde ijkuakon, oksejpa opeuj itech nitlaneltoka, niman aman oksejpa melak kuajli iuan ninouika”.

16. ¿Tlenon yotiuel itech ken uelis titetlapojpoluis?

¹⁶ Jehová kineki matitetlapojpoluikan (Col. 3:13). Maski ijkon, kemantika ouijtika tikitaskej titetlapojpoluiskej, san ika, kema tiueliskej tla tikchiuaj tlen yotikonitakej: matiknemilikan kenijki titomachiliaj, matikchiuakan tlen techpaleuis matitlauelseuikan niman matikitakan tlen kuajli kichiua akin otechyolkoko (xkita recuadro “ Tlen mitspaleuis xtetlapojpolui”).

XNEMILI KENIJKI MITSPALEUIS TLA TITETLAPOJPOLUIYA

17. ¿Tleka melak kuajli tla titetlapojpoluiyaj?

¹⁷ ¿Tleka melak kuajli tla titetlapojpoluiyaj? San seki matikteneuakan. Kachtopa, ijkuak titetlapojpoluiyaj, tikchiujtokej ken toTaj Jehová, akin melak teikneliani, niman tikyolpaktiaj (Luc. 6:36). Ika ome, tikteititiaj ika melak tiktlasojkamatij pampa Jehová miyekpa kinektok techtlapojpoluis (Mat. 6:12). Niman ika yeyi, xtikualoskej niman más kuajli touikaskej imiuan oksekimej.

18, 19. ¿Tlenon uelis panos tla titetlapojpoluiyaj?

¹⁸ Ijkuak titetlapojpoluiyaj, uelis panos tlen xtikchiaj. Matikitakan tlen ipan opanok Denise, akin otikteneujkej ipeujyan yejuin tlamachtijli. Yejua xkimatiya ika yejon tlakatl akin okinmailijka kinemilijtoya nomiktis sakin ika tekiuajkej kijliskiaj tlenon ipan panoskia. San ika, melak okimojkatlachialti ika Denise okiteititi ika yokitlapojpoluijka. Ika yejon, hasta opeuj nomachtia Biblia imiuan iteixpantijkauan Jehová.

¹⁹ Tla techtlajtoltiskiaj tlenon más ouijtika yotikchiujkej ipan nochi tonemilis, kanaj tikijtoskiaj ika titetlapojpoluiskej. San ika, noijki yejon tlen más yotechyolpakti (Mat. 5:7). Kuakon, matokojtilikan matikchiuakan ijkon ken Jehová niman melauak matitetlapojpoluikan.