1, 2. Ko e heigoa e paleko ne fehagai ai a Iefeta mo e tama fifine haana?

KO E tama fifine fuata ne poi ke feleveia mo e matua taane haana. Ne fiafia lahi a ia ke kitia e matua taane haana ne hao he liu mai he tau. Ko e kautūaga lahi he matua taane ati lologo mo e koli fiafia a ia. Ka ko e mena ne taute mo e talahau he matua taane haana mogonei kua liga fakaofo ki a ia. Ne hēhē he matua taane haana tau tapulu ti tagi: “Oi te! haku a tama fifine na e, kua fakamamahi fakalahi mai e koe au.” Ti tala age mogoia he matua taane haana kua taute e ia e maveheaga ki a Iehova ka hiki tukulagi e moui he tama fifine haana. Kakano he maveheaga haana to nakai maeke e tama fifine ke fai taane po ke fai fanau. Ka e mafiti a ia ke tali totonu atu he fakamafana e matua taane haana ke tumau e maveheaga haana ki a Iehova. Fakakite he tali haana kua falanaki katoatoa a ia ko e ha mena ne tala age a Iehova ke taute e ia to mitaki. (Tau Fakafili 11:34-37) Magaaho ne kitia he matua taane e tua haana, ne matalahi a ia ha kua iloa e ia to makai e tama fifine haana ke fakafiafia a Iehova.

 ² Ne falanaki katoatoa a Iefeta mo e tama fifine haana ki a Iehova mo e puhala taute mena Haana. Mahani fakamooli a laua pete ne tau magaaho nakai mukamuka lahi ma laua. Manako a laua ke moua e taliaaga ha Iehova ti uho lahi e mena ia ke he ha foakiaga, po ke poa.

3. Ko e ha kua aoga e fakafifitakiaga ha Iefeta mo e tama fifine haana ki a tautolu he vahā nei?

³ Nakai mukamuka lahi ke fakamooli tumau ki a Iehova. Lata a tautolu ke “tau fakalahi ha ko e tua.” (Iuta 3) Ke lagomatai a tautolu ke taute pihia, kia fakaako e tautolu e fakauka ha Iefeta mo e tama fifine haana ke he tau paleko he tau momoui ha laua. Fakamooli tumau fēfē a laua ki a Iehova?

4, 5. (a) Ko e heigoa e poakiaga ne foaki e Iehova ke he tau Isaraela ka hohoko atu a lautolu ke he Motu he Maveheaga? (e) Hagaao ki a Salamo 106, ko e heigoa ne tupu ke he tau Isaraela ha ko e nakai omaoma ha lautolu?

⁴ He tau aho takitaha, liga kua fakamanatu ki a Iefeta mo e tama fifine haana ke he fakahikuaga he nakai omaoma he tau Isaraela ki a Iehova. Teitei 300 e tau fakamua atu, ne poaki a Iehova ke he tau Isaraela ke tamate e tau tagata tapuaki fakavai oti he Motu he Maveheaga, ka e nakai omaoma a lautolu. (Teutaronome 7:1-4) Tokologa e Isaraela ne kamata ke fifitaki e tau tagata Kanana ne tapuaki e tau atua fakavai mo e momoui mahani feuaki.​—Totou Salamo 106:34-39.

⁵ Ha ko e nakai omaoma ha Isaraela ne nakai puipui e Iehova a lautolu mai he tau fī ha lautolu. (Tau Fakafili 2:1-3, 11-15; Salamo 106:40-43) Liga uka lahi ma e tau magafaoa ne fakaalofa ki a Iehova ke fakamooli tumau he tau tau uka ia. Ka e talahau he Tohi Tapu na ha ha ai a lautolu ne fakamooli tuga a Iefeta mo e tama fifine haana ti pihia mo Elekana, Hana, mo Samuela. Ne eketaha a lautolu ke fakafiafia a Iehova.​—1 Samuela 1:20-28; 2:26.

6. Ko e heigoa e tau fakaohoohoaga kua kitia mogonei, ti ko e heigoa kua lata ia tautolu ke taute?

⁶ He magahala ha tautolu, ne manamanatu mo e mahani e tau tagata tuga ne tau Kanana. Ko e tau momoui ha lautolu kua hagaaki ke he mahani feuaki, favale, mo e tupe. Ka e tuku mai e Iehova ki a tautolu e tau hatakiaga maaliali. Manako a ia ke puipui a tautolu tuga ni he manako a ia ke puipui e tau Isaraela mai he tau fakaohoohoaga kelea pihia. To fakaako mai nakai a tautolu he tau hehē ha lautolu? (1 Korinito 10:6-11) Lata ia tautolu ke taute e tau mena oti ke kalo kehe mai he manamanatu he lalolagi. (Roma 12:2) To eketaha katoatoa nakai a tautolu ke taute pihia?

7. (a) Ko e heigoa ne taute he tau tagata ha Iefeta ki a ia? (e) Tali atu fēfē a Iefeta?

⁷ He magahala ha Iefeta, ne pehia, po ke tukimakaefu e tau Isaraela ha ko e tau Filisitia mo e tau Amoni he nakai omaoma e tau Isaraela ki a Iehova. (Tau Fakafili 10:7, 8) Lafi ke he tau motu ne fī mai, ne fai paleko foki a Iefeta mo e tau matakainaga ni haana mo e tau takitaki ha Isaraela. Ha ko e mahekeheke mo e vihiatia he tau matakainaga haana ki a ia, ne peehi malolō a lautolu ki a ia ke fano kehe he motu ne fakamau tohi a ia. (Tau Fakafili 11:1-3) Nakai fakaatā e Iefeta e aga vale ha lautolu ke lauia e mahani haana. Iloa fēfē e tautolu e mena ia? Ha kua  olelalo e tau patu he motu ki a ia ke lagomatai a lautolu, ati taute agataha ai e ia. (Tau Fakafili 11:4-11) Ko e heigoa ne liga fakalagalaga a Iefeta ke tali atu he puhala ne tali atu a ia?

8, 9. (a) Ko e heigoa e tau matapatu fakaakoaga he Fakatufono faka-Mose ne liga lagomatai a Iefeta? (e) Ko e heigoa ne mua ue atu e aoga ki a Iefeta?

⁸ Ko e toa malolō a Iefeta ti iloa mitaki e ia e fakamauaga tala tuai ha Isaraela mo e Fakatufono faka-Mose. Ko e puhala ne fehagai a Iehova mo e tau tagata Haana ne fakaako ki a ia e tau tutūaga he Atua ke he hako mo e hepe. (Tau Fakafili 11:12-27) Fakaaoga e Iefeta e iloilo ia he moui haana he mogo ne taute e ia e tau fifiliaga. Iloa tonuhia e ia e logonaaga ha Iehova hagaao ke he ita mo e taui atu mo e puhala kua manako e Atua ke he tau tagata Haana ke fefakaalofaaki. Lafi ki ai, ne fakaako he Fakatufono ki a ia e puhala ke fehagai mo e falu, pete kua vihiatia e lautolu a ia.​—Totou Esoto 23:5; Levitika 19:17, 18.

⁹ Liga lagomatai he fakafifitakiaga ha Iosefa a Iefeta. Kua liga fakaako e ia e puhala ne fakakite e Iosefa ke he tau lafu haana e fakaalofa noa pete ne vihiatia e lautolu a ia. (Kenese 37:4; 45:4, 5) He manamanatu ke he fakafifitakiaga nei ne liga lagomatai a Iefeta ke tali atu ke he puhala ne fakafiafia a Iehova. Ko e tau mena ne taute he tau matakainaga haana kua fakamamahi mooli a Iefeta. Ka ko e tau ma e higoa ha Iehova mo e tau tagata haana ne mua atu e aoga ke he tau logonaaga fakatagata ha Iefeta. (Tau Fakafili 11:9) Ne eketaha a ia ke fakamooli ki a Iehova. Fua mai he aga nei e fakamonuina ha Iehova, ke lata mo ia mo e tau Isaraela.​—Heperu 11:32, 33.

10. Maeke fēfē a tautolu ke fakaatā e tau matapatu fakaakoaga faka-Atua ke lagomatai a tautolu ke mahani ko e tau Kerisiano mogonei?

¹⁰ To fakaako nakai a tautolu mai he fakafifitakiaga ha Iefeta? Ko e heigoa ha tautolu ka taute kaeke ke fakaita he tau matakainaga Kerisiano ha tautolu a tautolu po ke logona hifo e tautolu kua nakai fehagai mitaki a lautolu ki a tautolu? Nakai lata ia tautolu ke fakaatā e tau logonaaga mamahi ha tautolu ke taofi a tautolu mai he fekafekau ki a Iehova. Ua oti e fano ke he tau feleveiaaga Kerisiano po ke fai magaaho mo e fakapotopotoaga. Kia fifitaki e tautolu a Iefeta mo e omaoma ki a Iehova. To lagomatai he mena nei a tautolu ke kautū he tau tuaga uka ti maeke foki a tautolu ke eke mo fakafifitaki mitaki.​—Roma 12:20, 21; Kolose 3:13.

11, 12. Ko e heigoa e omonuo ne taute e Iefeta, ti ko e heigoa ne putoia he mena nei?

¹¹ Iloa e Iefeta kua lata a ia mo e lagomatai he Atua ke fakatokanoa a Isaraela mai he tau Amoni. Ne mavehe a Iefeta ki a Iehova ka foaki e Ia e kautūaga ki a ia, to foaki age e ia ko e “poa huhunu” ki a Iehova e tagata fakamua ne hū mai ki fafo he fale haana ka liu  mai a ia he tau. (Tau Fakafili 11:30, 31) Ko e heigoa e kakano he mena ia?

¹² Vihiatia e Iehova e poa he tau tagata, ti iloa e tautolu ne nakai amanaki a Iefeta ke eke e tau tama mo poa. (Teutaronome 18:9, 10) I lalo he Fakatufono faka-Mose ko e poa huhunu ko e mena fakaalofa uho ne foaki katoatoa he tagata ki a Iehova. Ti kakano a Iefeta ko e tagata ka foaki e ia ki a Iehova to fekafekau he faituga he moui katoa haana. Ati fanogonogo a Iehova ki a Iefeta mo e lagomatai a ia ke kautū katoatoa. (Tau Fakafili 11:32, 33) Ka ko hai ka foaki e Iefeta ki a Iehova?

13, 14. Ko e heigoa he tau kupu ha Iefeta ne tohi ia Tau Fakafili 11:35 ne fakakite hagaao ke he tua haana?

¹³ Manamanatu ke he mena ne tupu ne talahau he kamataaga he vala tala nei. He liu mai a Iefeta he tau, ko e tagata fakamua ne hau ke feleveia mo ia ko e tama fifine fakahelehele haana, na taha ni haana a tama! To fakamooli nakai a Iefeta ke he maveheaga haana? To foaki nakai e ia haana a tama fifine ne tokotaha ki a Iehova ke fekafekau he faituga ke he moui katoa haana?

¹⁴ Ko e tau matapatu fakaakoaga hokoia he Fakatufono he Atua ne liga lagomatai a Iefeta ke taute e fifiliaga hako. Liga manatu e ia e tau kupu ia Esoto 23:19, ne tala age ke he tau tagata he Atua ke makai ke foaki e tau mena ne mua atu e mitaki ha lautolu ki a Iehova. Talahau foki he Fakatufono ka taute he tagata e omonuo ki a Iehova, “aua neke tiaki e ia hana kupu, ka e eke ni e ia tuga ne tau mena oti ne to mai ai he hana gutu.” (Numera 30:2) Tuga a Hana kua mahani fakamooli ne liga moui he magahala ha Iefeta, ne taofi a ia ke he maveheaga haana pete he iloa e ia e kakano ma e tama fifine haana mo ia. Ha ko e mena to fekafekau e tama fifine haana he faituga, to nakai fai tama a ia. To nakai fai tagata ke moua e tufaaga he higoa ha Iefeta mo e kelekele. (Tau Fakafili 11:34) Pete ia, ne vagahau fakamooli  a Iefeta: “Kua vagahau atu e au kia Iehova, ti nakai maeke ke liuaki mai haku a kupu.” (Tau Fakafili 11:35) Talia e Iehova e poa ne mua atu ha Iefeta ti fakamonuina a ia. To mahani fakamooli nakai a koe tuga a Iefeta?

15. Ko e heigoa e omonuo ne taute he tokologa ia tautolu, ti maeke fēfē a tautolu ke fakakite kua fakamooli?

¹⁵ Ko e magaaho ne tukulele e tautolu e tau momoui ha tautolu ki a Iehova, ne omonuo a tautolu to taute e tautolu e finagalo haana pete ni e mena ka tupu. Iloa e tautolu to nakai mukamuka ke tumau ke he maveheaga ia. Ka e tali atu fēfē a tautolu ka ole ki a tautolu ke taute e mena ne nakai manako a tautolu? Ka fahia a tautolu mai he tau logonaaga ha tautolu mo e makai ke omaoma ke he ha tautolu a Atua, to fakakite e tautolu kua fakamooli a tautolu ke he ha tautolu a maveheaga. Liga mamahi lahi e tau poa, po ke tau foakiaga ne taute e tautolu ka e to mua atu tumau e tau monuina ha Iehova. (Malaki 3:10) Ka e kua e tama fifine ha Iefeta? Fēfē e tali atu haana ke he maveheaga he matua taane haana?

16. Tali atu fēfē e tama fifine ha Iefeta ke he maveheaga he matua taane haana? (Kikite fakatino he kamataaga.)

¹⁶ Ne kehe e omonuo ha Iefeta mai he ha Hana. Omonuo a ia ke foaki haana a tama taane ko Samuela ke fekafekau he faituga, ko e Naseri. (1 Samuela 1:11) Ko e Naseri ne fakaatā ke fai hoana mo e fai magafaoa. Ka ko e tama fifine ha Iefeta ne foaki mo “poa huhunu” kua katoatoa, ti nakai moua e ia e fiafia ke eke mo hoana mo e matua fifine. (Tau Fakafili 11:37-40) Manamanatu ki ai! Liga fai taane a ia ke he tagata taane ne mua ue atu he motu ha ko e matua taane haana ko e takitaki ha Isaraela. Ka ko e mogonei to eke a ia mo fekafekau fakatokolalo he faituga. Fēfē e tali atu he fifine fuata nei? Fakakite e ia kua hau mua e fekafekauaga ha Iehova he tala age ke he matua taane haana: “Ati eke a e koe kia au tuga ne kupu kua fina atu ai ia koe.” (Tau Fakafili 11:36) Ne tuku e ia ke he mafoa e tau manako pauaki haana ma e taane mo e tau fanau ke maeke ke fekafekau ki a Iehova. Maeke fēfē a tautolu ke fifitaki e aga foaki noa haana?

17. (a) Maeke fēfē a tautolu ke fifitaki e tua ha Iefeta mo e tama fifine haana? (e) Atihake fēfē a koe he tau kupu ia Heperu 6:10-12 ke foaki noa?

 ¹⁷ Totou afe e tau Kerisiano fuata taane mo e fifine kua makai ke tuku ke he mafoa e faitaane mo e faihoana po ke fifili ke nakai fai tama he magaaho nei. Ko e ha? Ha kua manako a lautolu ke hagaaki ke fekafekau fakalahi ki a Iehova. Tokologa foki he tau matakainaga momotua ha tautolu ne tuku ke he mafoa e fai magaaho mo e tau fanau po ke tau mokopuna ha lautolu. Kua foaki e lautolu e tau magaaho mo e tau malolō ha lautolu ki a Iehova. Falu ia lautolu ne gahua ke he tau matagahua talaga po ke o atu ke he Aoga ma e Tau Tagata Fakamatala mo e hiki ke he fakapotopotoaga ne manako lagomatai ma e tau tagata fakailoa. Fakatoka he falu ke fakalahi e fekafekauaga ha lautolu ki a Iehova he magahala Fakamanatuaga. To nakai nimo e ia e tau foakiaga fakaalofa ne taute e lautolu oti nei ne fakamooli. (Totou Heperu 6:10-12.) Ka e kua a koe? To maeke nakai a koe ke taute e tau foakiaga ke fekafekau katoatoa ki a Iehova?

18, 19. Ko e heigoa kua fakaako e tautolu he tala Tohi Tapu ki a Iefeta mo e tama fifine haana, ti maeke fēfē a tautolu ke fifitaki a laua?

¹⁸ Ko e heigoa ne lagomatai a Iefeta ke fahia mai he tau paleko loga haana? Ne fakaatā e ia a Iehova ke takitaki e tau fifiliaga haana he moui. Nakai fifili a ia ke fakaohooho he tau tagata ne viko takai ia ia. Ti fakatumau a ia ke fakamooli pete he fakaita he falu a ia. Fakamonuina e Iehova a Iefeta mo e tama fifine haana ha ko e tau poa makai ha laua, ti fakaaoga e Ia a laua ke fakaholo ki mua e tapuakiaga mooli. Pete foki he nakai liu e falu ke taute e mena hako, ne fakatumau a Iefeta mo e tama fifine haana ke fakamooli ki a Iehova.

¹⁹ Pehē e Tohi Tapu: “Kia fifitaki a mutolu kia lautolu kua moua tuai ke he tua mo e fakauka e tau mena kua talahaua mai.” (Heperu 6:12) Kia fifitaki a tautolu ki a Iefeta mo e tama fifine haana he iloa ka fakatumau a tautolu ke fakamooli to fakamonuina e Iehova a tautolu.