Tau Taane—Mailoga e Ulu Pule he Keriso
Tau Taane—Mailoga e Ulu Pule he Keriso
“Ko e ulu he tau tane oti ko Keriso haia.”—1 KORINITO 11:3.
1, 2. (a) Liga fuafua fēfē e kautūaga he taane? (e) Ko e ha kua aoga ke mailoga kua ha ha he fakamauaga e punaaga faka-Atua?
LIGA fuafua fēfē e koe e kautūaga he taane? Ha ko e iloilo po ke malolō fakatagata haana? Ha kua maeke a ia ke moua e tau tupe? Po kua pihia kia ha ko e puhala fakaalofa mo e totonu ne fehagai a ia ke he hoana mo e fanau haana? He fuafua fakahiku, kua tokologa e tau taane ne kaumahala, kakano kua takitaki he agaaga he lalolagi mo e he tau tutūaga he tagata a lautolu. Ko e ha? Pihia ha kua kaumahala a lautolu ke mailoga ti fakagahua e takitakiaga he Punaaga he fakamauaga—ko Ia ‘ne uta e hui kahokaho mai ia Atamu ne eke aki e fifine; ti ta mai ai kia Atamu.’—Kenese 2:21-24.
2 Ne fakamooli e Iesu Keriso e tala nei he Tohi Tapu ke he punaaga faka-Atua he fakamauaga he pehē ke he tau tagata tuhituhi he vahā haana: “Nakai kia totou e mutolu, ko ia ne eke e tagata ke he kamataaga, ne eke e ia a laua ko e tane mo e fifine. Mo e pehe mai a ia, Ko e mena ia ke toka ai he tane hana matua tane mo e hana matua fifine, ka e fakalataha mo e hana hoana; ati eke ai a laua mo tino taha? Haia kua nakai tuai tokoua, ka kua tino taha na laua; hanai, ko ia kua fakalataha he Atua, aua neke vevehe he taha tagata.” (Mataio 19:4-6) Ko e mooli hanei, ko e kei ke kautū e fakamauaga he mailoga kua ha ha he fakamauaga e punaaga faka-Atua ti kua kautū ni ka fakagahua e hatakiaga ne moua i loto he Kupu he Atua, ko e Tohi Tapu.
Ko e Kei ke he Kautūaga he Taane
3, 4. (a) Ko e ha ati iloilo a Iesu hagaao ke he fakamauaga? (e) Ko hai e hoana fakatai ha Iesu, ti lata ke fehagai fēfē e tau taane ke he tau hoana ha lautolu?
3 Ke lagomatai e taane ke kautū kua lata ke fakaako e tau mena ne talahau e Iesu mo e fakagahua e tau mena ne taute e Ia. Kua iloilo lahi a Iesu ke he matakupu ia, ha ko ia he magaaho ne tufugatia e hoa tagata fakamua ti ko ia foki he fakamauaga ha laua. Ne tala age a Iehova ko e Atua ki a ia: ‘Kia eke e taua e tagata ke he ha taua a fakatai, ke tuga a taua.’ (Kenese 1:26) E, kua vagahau e Atua ki a Iesu ne tufuga fakamua e Ia ato eke ha tagata po ke ha mena foki ti ko Iesu ne ‘ha ha ai he tapa hana ko e Iki gahua.’ (Tau Fakatai 8:22-30) Ko Iesu mogoia, “ko e uluaki he tau mena oti kana kua eke.” Ko ia “ko e kamataaga he tau mena ne eke he Atua,” ne moui fakamua atu ato tufugatia e lagi mo e lalolagi katoa.—Kolose 1:15; Fakakiteaga 3:14.
4 Ne ui a Iesu ko e “Punua mamoe he Atua,” ti kua fakatai a ia ke he taane. Ne pehē e agelu he taha magaaho: “Hau ā, to fakakite atu e au kia koe e kitofaitane, ko e hoana ia he Punua mamoe.” (Ioane 1:29; Fakakiteaga 21:9) Ko hai mogoia e kitofaitane, po ke hoana ia? Ne fakakatoatoa he “hoana ia he Punua mamoe” e tau tutaki tua fakamooli ha Keriso ne fakauku he agaaga, ka fakalataha mo ia ke he pule haana i luga he lagi. (Fakakiteaga 14:1, 3) Ti ko e puhala ne fehagai a Iesu mo e tau tutaki haana he nofo a ia mo lautolu he lalolagi nukua foaki e fakataiaga ke he puhala ka fehagai e tau taane ke he tau hoana ha lautolu.
5. Kua eke a Iesu mo fakafifitaki ma hai?
5 Mooli, ne fakakite he Tohi Tapu a Iesu ko e fakafifitakiaga ma e tau tutaki oti haana, kua totou e tautolu: “Ne mamahi a Keriso ni ma mutolu, ti toka ai e ia e fakafifitaki ma mutolu, kia mumui atu a mutolu ke he hana tau tuagahui.” (1 Peteru 2:21) Ka kua eke pauaki a ia mo fakafifitaki ke he tau tagata taane. Ne pehē e Tohi Tapu: “Ko e ulu he tau tane oti ko Keriso haia, ko e ulu he hoana ko e tane haia, ka ko e ulu a Keriso ko e Atua haia.” (1 Korinito 11:3) Ha ko Keriso e ulu he tagata taane, kua lata he tau taane ke mumuitua ke he fakafifitakiaga haana. Ti kua lata ke fakagahua e matapatu fakaakoaga he ulu pule kaeke ke moua he magafaoa e kautūaga mo e fiafia. Ke moua e mena nei, lata he tau taane ke fehagai mo e tau hoana ha lautolu ke he puhala fakaalofa ne fehagai a Iesu mo e hoana fakatai haana, ko e haana tau tutaki fakauku.
Puhala ke Fehagai mo e Tau Paleko he Fakamauaga
6. Lata ke nonofo fēfē e tau taane mo e tau hoana ha lautolu?
6 He lalolagi lekua nei, kua lata pauaki he tau taane ke muitua ke he fakafifitakiaga ha Iesu he fakauka, fakaalofa, mo e fakamalolō he fakamatalahi e tau matapatu fakaakoaga tututonu. (2 Timoteo 3:1-5) Hagaao ke he fakafifitaki ne toka hifo e Iesu, ne totou e tautolu i loto he Tohi Tapu: “Kia pihia foki a mutolu ko e tau tane, kia nonofo fakalataha [mo e tau hoana ha mutolu] mo e iloilo.” (1 Peteru 3:7) E, kua lata he tau taane ke fehagai ke he tau paleko he fakamauaga ke he puhala iloilo, tuga ne fehagai a Iesu mo e tau mena vihi. Ne matematekelea a ia ke he tau kamatamata lalahi ne nakaila hokotia ke he ha tagata, ka kua iloa e ia ko Satani mo e haana tau temoni, mo e lalolagi kelea nei ne fakatupu e tau kamatamata nei. (Ioane 14:30; Efeso 6:12) Ne nakai lagataha e ofo a Iesu ke he tau kamatamata, ti nakai lata ke ofo foki e tau hoa he fakamauaga ka hokotia a lautolu ke he “matematekelea ke he tino.” Ne hataki mai e Tohi Tapu kua lata ia lautolu ne mau ke amanaki ke he tau matematekelea pihia.—1 Korinito 7:28.
7, 8. (a) Ko e heigoa ne putoia ke nonofo mo e tau hoana mo e iloilo? (e) Ko e ha kua latatonu e tau hoana ke moua e fakalilifu?
7 Tau taane, he talahau he Tohi Tapu, kua lata ke nonofo mo e tau hoana ha lautolu “mo e iloilo, kia fakalilifu ke he hoana, ha ko e kapiniu a ia kua mua he lolelole.” (1 Peteru 3:7) He nakai pule kelea ke he hoana haana, tuga ne talahau tuai he Tohi Tapu to taute pihia he tau tagata taane, ko e taane ne moua e taliaaga he Atua to fakalilifu e hoana haana. (Kenese 3:16) To manako a ia ke fehagai ke he hoana ke tuga e koloa uho, nakai fakaaoga e tino malolō haana ke fakamamahi aki e hoana. Ka e to manamanatu a ia ke he tau logonaaga he hoana, he ofaofa mo e fakalilifu tumau ki a ia.
8 Ko e ha ne kua lata ke fakalilifu fakamitaki he tau taane e tau hoana ha lautolu? Ne tali he Tohi Tapu: “Ha kua eke foki [a mutolu] mo tau hakeaga fakalataha [mo lautolu] ke he moui kua foaki noa mai, neke fakalavelave ha mutolu a tau liogi.” (1 Peteru 3:7) Lata he tau taane ke maama kua nakai onoono a Iehova ke he tagata taane ne tapuaki ki a Ia kua mahomo hake he tau fifine ne tapuaki. Ko e tau fifine kua talahaua ke he taliaaga he Atua to moua auloa e lautolu mo e tau tagata taane e palepale taha ia he moui tukulagi—mo e tokologa foki ka olioli e moui i luga he lagi, ko e matakavi kua “nakai ha i ai e tane, po ke fifine.” (Kalatia 3:28) Ti kua lata he tau taane ke manatu na ko e tua fakamooli he tagata ati uho ai a ia ke he Atua. Ti nakai ha ko ia ko e tagata taane po ke fifine, ko e taane po ke hoana, po ke tama foki.—1 Korinito 4:2.
9. (a) Hagaao ki a Peteru, ko e heigoa e kakano ne kua lata he tau taane ke fakalilifu e tau hoana ha lautolu? (e) Fakakite fēfē e Iesu e fakalilifu ke he tau fifine?
9 Ko e latatonu he taane ke fakalilifu e hoana haana kua peehi mai he tau kupu fakahiku he aposetolo ko Peteru, “neke fakalavelave ha mutolu a tau liogi.” Kua hagahaga kelea mooli e fakalavelave pihia! Ti liga takitaki atu foki ke fakalavelave e tau liogi he taane, tuga ne tupu ke he falu fekafekau fakahanoa he Atua he vahā kua mole. (Tagi Aue 3:43, 44) Kua pulotu mogoia e tau tagata taane Kerisiano—ne mau po ke manamanatu ke mau—ke fakaako e puhala lilifu ne fehagai a Iesu ke he tau fifine. Ne talia fiafia e ia a lautolu ke fakalataha ke he matakau ke ō mo ia he fekafekauaga haana, ti fehagai a ia ki a lautolu mo e totonu mo e fakalilifu. He taha magaaho, ne fakakite fakamua foki e Iesu e mena tupu ofoofogia mooli ke he tau fifine, he fekau a lautolu ke tala age e mena nei ke he tau tagata taane!—Mataio 28:1, 8-10; Luka 8:1-3.
Fakafifitakiaga Pauaki ma e Tau Taane
10, 11. (a) Ko e ha kua lata pauaki he tau taane ke fakaako e fakafifitakiaga ha Iesu? (e) Fakakite fēfē he tau taane e fakaalofa ke he tau hoana ha lautolu?
10 Ko e Tohi Tapu, tuga ne mailoga fakamua, ne fakatatai e fakafetuiaga he taane mo e haana hoana ke he fakafetuiaga he Keriso mo e haana “kitofaitane,” ko e haana fakapotopotoaga he tau tutaki fakauku. Ne pehē e Tohi Tapu: “Ko e tane, ko e ulu he hoana haia, tuga a Keriso, ko e ulu he [fakapotopotoaga] haia.” (Efeso 5:23) Ko e tau kupu nei mogoia kua lata ke fakamalolō e tau taane ke filifilia e vahega he ulu pule, po ke takitakiaga, ne foaki e Iesu ma e tau tutaki haana. Ha ko e filifilia nei ni ka maeke he tau taane ke mumuitua fakamitaki ke he fakafifitakiaga ha Iesu mo e foaki ke he tau hoana ha lautolu e takitakiaga, fakaalofa, mo e leveki, tuga ne taute e Iesu ma e fakapotopotoaga haana.
11 “Ko e tau tane, kia fakaalofa a mutolu ke he tau hoana ha mutolu,” he fakamafana he Tohi Tapu e tau Kerisiano, “tuga e fakaalofa e Keriso ke he [fakapotopotoaga], mo e foaki mai e ia a ia ke eke mo hukui māna.” (Efeso 5:25) He veveheaga fakamua atu he Efeso, ne ui e “fakapotopotoaga” ko e “tino a Keriso.” Kua ha ha he tino fakatai nei e tau tagata taane mo e tau fifine tokologa, ko lautolu oti ne lagomatai ke gahuahua mitaki e tino. Mooli, ko Iesu ko e “ulu foki a ia he tino, ko e [fakapotopotoaga].”—Efeso 4:12; Kolose 1:18; 1 Korinito 12:12, 13, 27.
12. Fakakite fēfē e Iesu e fakaalofa ma e tino fakatai haana?
12 Ne fakakite e Iesu e fakaalofa ma e tino fakatai haana, “ko e fakapotopotoaga,” mua atu ke he puhala fakaalofa ne fehagai a ia mo e tau manako he tau tagata ka fakalataha ki ai. He magaaho ne lolelole e tau tutaki haana, ke fakatai ki ai, ne pehē a ia: “Ati o mai a, . . . ke he mena tokanoa ke okioki fakatote.” (Mareko 6:31) He fakamaama e gahua ha Iesu he gahoa e tau tula ato kelipopo a ia, ne tohia he taha he tau aposetolo haana: “Kua fakaalofa a [Iesu] ke he hana tau tagata [ko e tau tagata he tino fakatai haana] . . . , ti fakaalofa ni a ia kia lautolu kua hoko ke he fakaotiaga.” (Ioane 13:1) Ko e fakafifitakiaga mitaki ha ia ne foaki e Iesu ke he puhala kua lata e tau taane ke fehagai mo e tau hoana ha lautolu!
13. Kua tomatoma fēfē ke he tau taane ke fakaalofa ke he tau hoana ha lautolu?
13 He matutaki ke fakaaoga e fakafifitakiaga ne fakatoka e Iesu ma e tau taane, ne tomatoma e aposetolo ko Paulo ki a lautolu: “Kua lata pihia foki ke he tau tane ke fakaalofa age ke he tau hoana ha lautolu, tuga e tau tino ha lautolu. Ko ia kua fakaalofa ke he hana hoana, kua fakaalofa a ia kia ia ni. Ha kua nakai fakai taha ke fakavihia hana a tino, ka kua fagai mo e leveki ai e ia, pihia foki e Iki [Keriso] mo e [fakapotopotoaga].” Ne lafi e Paulo: “Kia takitokotaha a mutolu gotoa mo e fakaalofa atu ke he hana hoana, tuga e fakaalofa a ia kia ia ni.”—Efeso 5:28, 29, 33.
14. Fehagai fēfē e taane ke he tino nakai mitaki katoatoa haana, ti ko e heigoa ne fakakite he mena nei hagaao ke he puhala kua lata ia ia ke fehagai ke he hoana haana?
14 Manamanatu ke he tau kupu ha Paulo. Kua fakapakia pauaki kia he tagata loto matala e tino haana? Ka pakia e matahui he tagata, kua hoholi ke ia ha kua fakaveli a ia? Nakai pihia! Kua tala fakakelea kia he taane a ia ni ke he tau kapitiga po ke tala noa ne ia e tau kūkū haana? Nakai! Ti, ko e vagahau vale mohā mogoia ke he hoana haana, po ke mua atu foki ke keli kaeke kua hehē e mena ne taute e ia? Kua lata e tau taane ke nakai manamanatu ki a lautolu ni ka ke he tau hoana foki ha lautolu.—1 Korinito 10:24; 13:5.
15. (a) Ko e heigoa ne taute e Iesu he magaaho ne fakatātā he tau tutaki haana e lolelole fakatagata? (e) Ko e heigoa e tau fakaakoaga ka liga moua mai he fakafifitakiaga haana?
15 Mailoga e puhala ne fakakite e Iesu e tupetupe ke he tau tutaki haana he po ato mate a ia, magaaho ne fakakite e lautolu e lolelole fakatagata. Pete he ole lagaloga a ia ki a lautolu ke liogi, ne lagatolu e momohe ha lautolu he katene ko Ketesemane. Ati amanaki ni ti agaagai a lautolu he tau tagata ne totō e tau pelu. Ne huhū age a Iesu ke he tau tagata: “Ko hai kia ne kumi e mutolu?” Magaaho ne tali a lautolu: “Ko Iesu ko e Nasareta,” ne tali age a Iesu: “Ko au hanai.” He iloa kua “hoko mai e magapo” ke mate ai, ne pehē a ia: “Kaeke ke kumi mai e mutolu au, ati toka ai a lautolu nai ke o.” Ne nakai lagataha e mahala a Iesu ke leveki e tau tutaki haana—vala he haana kitofaitaane fakatai—mo e fakahao e ia a lautolu. Ka fakaako ke he puhala ne fehagai a Iesu mo e tau tutaki haana, to moua he tau taane e tau matapatu fakaakoaga loga ke fakagahua he fehagai a lautolu mo e ha lautolu a tau hoana.—Ioane 18:1-9; Mareko 14:34-37, 41.
Nakai Fakavē ke he Logonaaga e Fakaalofa a Iesu
16. Fēfē e logonaaga a Iesu hagaao ki a Mareta, pete ia ne fakahako fēfē e ia a Mareta?
16 Ne pehē e Tohi Tapu: “Ne fakaalofa ni a Iesu, kia Mareta, mo e hana matakainaga, katoa mo Lasalo,” ko lautolu ne fa uta a ia ko e kapitiga ahiahi ke he kaina ha lautolu. (Ioane 11:5) Pete he pihia, ne nakai maimainā a Iesu ke fakatonu a Mareta he magaaho ne matamua ni a Mareta ke he tau mena kai ne tauteute e ia, ati tote e magaaho haana ke moua e fakaakoaga fakaagaaga mai ia Iesu. Ne pehē a ia: “Mareta, Mareta na e, kua fakaatukehe a koe, mo e kapaletu hau a loto ke he tau mena loga; ka e taha e mena kua aoga.” (Luka 10:41, 42) Ka e nakai fakauaua ko e fakaalofa mooli haana ma Mareta ati mukamuka ai ia ia ke talia e fakatonuaga ha Iesu. Tatai foki, kua lata he tau taane ke fehagai mo e tau hoana ha lautolu ke he puhala totonu mo e fakaalofa, he fakaaoga e tau kupu fifili kua mitaki. Pete ia, ka lata ke fakahako, kua latatonu ke vagahau hake tuga ne taute e Iesu.
17, 18. (a) Akonaki fēfē e Peteru a Iesu, ti ko e ha ne latatonu ai ke fakahako a Peteru? (e) Ko e heigoa e matagahua ne ha ha he taane?
17 He taha magaaho foki, ne fakamaama e Iesu ke he tau aposetolo haana kua lata ia ia ke finatu ki Ierusalema, matakavi ka favale ki a ia e “tau patu, mo e tau ekepoa ne mua, mo e tau tohikupu, ke kelipopo foki a ia, ke fakatu hake foki a ia ke he aho tolu.” Mogoia ne uta e Peteru a Iesu ke he mafoa ti kamata ke akonaki a ia, he pehē: “Ko e Iki na e, kia mamao ia koe e mena ia; nakai ni hoko e mena ia kia koe.” Maali ai, kua pulefu e onoonoaga ha Peteru ha ko e haana loto manamanatu. Kua latatonu ni ke fakahako. Ti pehē a Iesu ki a ia: “Ma Satani na e, kia fano a koe ki tua haku; kua eke a koe mo mena ke tupetupe ai au; ha ko e mena nakai ko e tau mena he Atua kua manamanatu a koe ki ai, ka ko e tau mena he tau tagata.”—Mataio 16:21-23.
18 Ne mole laia e talahau e Iesu e finagalo faka-Atua—to matematekelea a ia ke he tau mena loga ti fakahiku ke kelipopo. (Salamo 16:10; Isaia 53:12) Ti kua hepe a Peteru he kamata ke akonaki a Iesu. E, kua latatonu na Peteru ke fakahako malolō, tuga na tautolu he falu magaaho. Ko e ulu he magafaoa, kua ha ha he taane e pule mo e matagahua ke fakahako e tau tagata i loto ti putoia e hoana haana. Pete kua tonu ke fakamalolō, kua lata ke foaki e fakahakoaga nei ke he puhala totonu mo e fakaalofa. Ti tuga ne lagomatai e Iesu a Peteru ke moua e onoonoaga tonu, kua lata he tau taane he falu magaaho ke taute pihia ke he tau hoana ha lautolu. Ke fakatai ki ai, kua liga lata he taane ke fakakite ke he puhala totonu e kakano kua lata ma e falu hikihikiaga kaeke kua nakai felauaki e tau tapulu he hoana po ke fakaaoga he tau koloa fakamanaia po ke tau vali mata haana ke he fakatokaaga i loto he tau Tohiaga Tapu.—1 Peteru 3:3-5.
Aoga ma e Tau Taane ke Fakauka
19, 20. (a) Ko e heigoa e lekua ne ha ha he tau aposetolo ha Iesu, ti fehagai fēfē a Iesu ki ai? (e) Kautū fēfē e tau laliaga ha Iesu?
19 Kaeke kua fai mena hehē ne lata ke fakatonu, kia nakai amanaki e tau taane ha ko e tau laliaga mooli ha lautolu to amanaki ti moua vave e tau fua he kautūaga. Ne lali tumau a Iesu ke hiki e tau aga he tau aposetolo haana. Ke fakatai ki ai, ne liu tupu foki e taufetoko ki a lautolu he matahiku he fekafekauaga ha Iesu. Ne taufetoko a lautolu po ko hai ia lautolu ne mua. (Mareko 9:33-37; 10:35-45) Nakai leva he mole e tau magaaho ia ke uaaki, ne taute e Iesu e fakatokaaga ke fakamanatu e Paseka fakahiku haana mo lautolu ni. He magaaho ia, ne nakai fai ia lautolu kua fakamakai ke taute e fekau fakamotu he holoholo e tau hui efu he falu. Ne taute ai e Iesu. Ti pehē a ia: “Kua ta atu e au e fakafifitaki kia mutolu.”—Ioane 13:2-15.
20 Ko e tau taane ne fakagahua e aga fakatokolalo pihia tuga ha Iesu to liga ni ke moua e kaufakalataha mo e lalago he tau hoana ha lautolu. Ka kua lata ke fakauka. He fakahiku he po Paseka ia ni, ne liliu e tau aposetolo taufetoko foki po ko hai ia lautolu ne mua. (Luka 22:24) Nukua fai magaaho ke hikihiki fakahaga e tau aga mo e tau mahani. Ka kua fiafia ha ia he magaaho ka mailoga e tau fua mitaki, tuga ke he tau aposetolo!
21. He fehagai mo e tau paleko he vahā nei, ko e heigoa kua fakamalolō ke he tau taane ke manatu mo e taute?
21 He vahā nei, kua lahi mahaki e paleko ne fehagai mo e tau fakamauaga. Kua tokologa ne nakai fakamooli ke he tau omonuo ha lautolu he fakamauaga. Ko e mena ia, ma tau taane, kia manamanatu ke he punaaga he fakamauaga. Manatu na ha ha he fakamauaga e punaaga faka-Atua, ne taute mo e fakatū he Atua fakaalofa ha tautolu, ko Iehova. Ne foaki mai e ia e haana Tama, ko Iesu, nakai ni ma e Lukutoto, ko e Fakamoui ha tautolu—ka ko e fakafifitakiaga ma e tau taane ke mumui ki ai.—Mataio 20:28; Ioane 3:29; 1 Peteru 2:21.
To Tali Fēfē e Koe?
• Ko e ha kua aoga ia tautolu ke mailoga e punaaga he fakamauaga?
• Ko e tau puhala fe ne fakamalolō e tau taane ke fakaalofa ke he tau hoana ha lautolu?
• Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga he fehagaiaga ha Iesu mo e tau tutaki haana ati fakakite e puhala kua lata he tau taane ke fakagahua e ulu pule tuga he Keriso?
[Tau Hūhū he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 8]
Ko e ha kua lata he tau taane ke fakaako e puhala ne fehagai a Iesu ke he tau fifine?
[Fakatino he lau 9]
Magaaho ne lolelole e tau tutaki haana, ne fakakite e Iesu e loto manamanatu
[Fakatino he lau 10]
Lata e tau taane ke fakatonu e tau hoana ha lautolu ke he tau kupu totonu ne fifili mitaki