Tutuli e Kakano Aoga Lahi he Moui
Tutuli e Kakano Aoga Lahi he Moui
“Kia fakaheke atu kia Ioha e tau mena oti kana kua fafagu.”—SALAMO 150:6.
1. Fakamaama e kumikumiaga he taha fuata taane ma e kakano he moui.
“NE FAKAAKO au ke he tau vai fakaekekafo ha kua manako au ke fakaaoga e moui haaku ke lagomatai e tau tagata. Ti manatu foki au ko e tuaga mahuiga mo e tau tupe loga he eke mo toketā ka taute au ke moua e fiafia,” he talahau e Seung Jin, ne tupu hake i Korea. * “Ka e he magaaho ne mailoga e au e tote he mena ka lagomatai he ekekafo, ne nakai fiafia au. Mogoia ne fakaako au ke tā fakatino, ka kua temotemoai e aoga he tau tufuga tā fakatino haaku ke he falu, ti logona hifo e au e lotokai haaku. Ne eke au mo faiaoga ti nakai leva ne mailoga e au kua fakaako ne au e tau mena tutupu ka e nakai lagomatai ke takitaki atu ke he fiafia mooli.” Ke tatai mo e tokologa, kua kumi e Seung Jin e kakano aoga he moui.
2. (a) Ko e heigoa e kakano ke fai fakavēaga e moui? (e) Iloa fēfē e tautolu kua fai kakano e Tufuga he tuku a tautolu hinei?
2 Ke moua e kakano mooli he moui kua lata ke fai fakavēaga, ko e foliaga maaliali, mo e taha matagahua pauaki ke lali ki ai a tautolu. Kua maeke mooli kia he tau tagata ke moua e kakano pihia? E! Ha kua tufuga a tautolu mo e lotomatala, loto manamanatu, mo e fai fakavēaga, ne fakakite kua fai kakano mitaki e Tufuga ne tuku ai a tautolu he lalolagi nei. Ti kua tonu ni mogoia ia lautolu ke kumi ti fakamooli e kakano mooli ia he moui ha tautolu he fakatatau mo e finagalo he Tufuga.
3. Ko e heigoa ne putoia ke he finagalo he Atua ma e tau tagata?
3 Ne fakakite he Tohi Tapu kua loga e mena ne putoia he finagalo he Atua ma tautolu. Ke fakatai ki ai, ko e puhala homo ue atu ne eke ai a tautolu ko e fakakiteaga mooli he fakaalofa nakai lotokai he Atua. (Salamo 40:5; 139:14) Ti, ke moui hagaao ke he finagalo he Atua kua lata ke fakaalofa nakai lotokai ke he falu ke tuga ne taute he Atua. (1 Ioane 4:7-11) Kua kakano foki ka omaoma ke he tau fakaakoaga he Atua, ka lagomatai a tautolu ke moui fakatatau mo e finagalo fakaalofa haana.—Fakamatalaaga 12:13; 1 Ioane 5:3.
4. (a) Ko e heigoa kua lata ke moua e kakano mooli he moui? (e) Ko e heigoa e kakano mua ue atu ke tutuli he ha tagata?
4 Ne finagalo foki e Atua ke moui fiafia mo e mafola e tau tagata ko e taha ke he taha ti pihia ke he falu tufugatia ne toe. (Kenese 1:26; 2:15) Ka ko e heigoa mogoia ne kua lata ia tautolu ke taute ke moua e fiafia, haohao mitaki, mo e mafola? Ke tuga e tama tote ne manako ke iloa kua ha ha ai e tau matua haana ke moua e ia e fiafia mo e haohao mitaki, kua lata ia tautolu ke moua e fakafetuiaga mitaki mo e ha tautolu a Matua he lagi ke ha ha ai e fakavēaga mooli mo e kakano mitaki he moui. (Heperu 12:9) Kua taute he Atua e fakafetuiaga pihia mo ia he fakaatā a tautolu ke fakatata atu ki a ia mo e he fanogonogo ke he tau liogi ha tautolu. (Iakopo 4:8; 1 Ioane 5:14, 15) Kaeke ke ‘o fano a tautolu mo e Atua’ ke he tua ti eke mo tau kapitiga haana, kua fakafiafia mo e fakaheke e tautolu ha tautolu a Matua he lagi. (Kenese 6:9; Tau Fakatai 23:15, 16; Iakopo 2:23) Ko e kakano mua ue atu ni a ia ke tutuli he tagata. Ne tohia he salamo: “Kia fakaheke atu kia Ioha e tau mena oti kana kua fafagu.”—Salamo 150:6.
Ko e Heigoa e Kakano Haau he Moui?
5. Ko e ha kua nakai pulotu ke tuku fakamua e fiafia ke he tau koloa?
5 Taha vala he finagalo he Atua ma tautolu ko e leveki fakamitaki ne tautolu a tautolu mo e tau magafaoa ha tautolu. Putoia ke he mena nei ke leveki e tau manako fakatino mo e fakaagaaga. Ka kua lata ke moua e lagotatai he taute e mena nei, ke nakai maluia he tau fiafia mo e tau kapaletū fakalalolagi e tau mena fakaagaaga kua aoga lahi. (Mataio 4:4; 6:33) Ka e tokihala ni, he tokologa e tagata hane teitei ke hagaaki katoatoa e tau momoui ha lautolu ke moua e tau koloa. Ka e, he lali ke fakamakona e tau manako oti ha tautolu ke moua ni hokoia e tau koloa kua nakai pulotu. Ne fakakite he kumikumiaga foou hagaao ke he tau milionea i Asia kua tokologa ia lautolu ne “logona e nakai haohao mitaki mo e fakaagitau, pete hane olioli e lautolu e tau tutūaga mahuiga mo e logona e tau kautūaga ne tamai he muhukoloa.”—Fakamatalaaga 5:11.
6. Ko e heigoa e fakatonuaga ne foaki e Iesu hagaao ke he tutuli he tau koloa?
6 Ne vagahau a Iesu hagaao ke he “fakavai he koloa.” (Mareko 4:19) Fakavai fēfē e tau koloa? Kua tuga ke tamai he tau mena ia e fiafia ke he tagata, ka e nakai pihia. “Ko ia kua manako ke he ario, to nakai makona a ia ke he ario,” he mailoga he patuiki pulotu ko Solomona. (Fakamatalaaga 5:10) Ka kua maeke kia ke tutuli e tau foliaga ke velevelekoloa ti fekafekau agaia mo e solu katoa ke he Atua? Nakai maeke. Ne fakamaama e Iesu: “Nakai maeke ia taha ke fekafekau ke he na iki tokoua, ha ko e mena fakavihia e ia taha, ka e fakaalofa ke he taha; ka nakai pihia, ti pipiki atu a ia ke he taha, ka e fakateaga ke he taha. Nakai maeke ia mutolu ke fekafekau ke he Atua mo Mamone.” Ne fakamafana e Iesu e tau tutaki haana ke tanaki, nakai ko e tau koloa he lalolagi, ka ko e ‘tau koloa ke he lagi,’ kakano ke taute e higoa mitaki mo e Atua, ko ia ne ‘fioia e tau mena kua nonofogati ai a mutolu, ka e nakaila ole atu a mutolu kia ia.’—Mataio 6:8, 19-25.
7. Liga maeke fēfē ia tautolu ke ‘toto atu ke he moui tukulagi’?
7 He tohi ke he ekegahua haana ko Timoteo, ne foaki he aposetolo ko Paulo falu a fakatonuaga malolō hagaao ke he mena nei. Ne pehē a ia ki a Timoteo: “Kia tala age ke he tau maukoloa he mouiaga nai, . . . neke tua ke he koloa nakai tumau, ka ko e Atua moui kua foaki fakalahi mai e tau mena oti ke fiafia ai . . . , kia fakamokoi, mo e ta atu noa e lautolu ha lautolu a tau mena, kia tauteute e lautolu e koloa ma lautolu ni ko e fakaveaga mitaki mo e tau aho ne tatali, kia toto atu e lautolu ke he moui tukulagi.”—1 Timoteo 6:17-19.
Ko e Heigoa e “Moui Tukulagi”?
8. (a) Ko e ha e tokologa ne tutuli e tau koloa mo e tau tutūaga? (e) Ko e heigoa ne kaumahala a lautolu ia ke mailoga?
8 Ke he laulahi he tau tagata, ko e talahauaga ke “moui tukulagi” kua kakano ke moui mautū mo e fiafia. Ne mailoga he taha mekasini vala tala ha Asia: “Ko lautolu ne kitekite e tau kifaga po ke tau televisoni kua ako ke manako lahi ke he tau mena ne kitia e lautolu, ke miti ke he tau mena ka liga moua e lautolu.” Loga e tagata kua taute e tutuli he tau koloa mo e tau tutūaga mo kakano he moui ha lautolu. Tokologa ne foaki ha lautolu a vahā fuata, malolō tino, moui magafaoa, mo e tau koloa fakaagaaga ha lautolu ke tutuli e tau mena nei. Tokofiha ne fakamanou ke manamanatu ko e tau fakatātāaga pihia na ko e fakaata hokoia he “agaga he lalolagi nai”—ko e puhala fa manamanatu mau ki ai ne fakaohooho e laulahi he tau piliona tagata he lalolagi ti omoomoi a lautolu ke taute e tau mena ne totoko ke he finagalo he Atua ma tautolu. (1 Korinito 2:12; Efeso 2:2) Ko e mena ia ati tokologa lahi e tau tagata ne nakai fiafia he vahā nei!—Tau Fakatai 18:11; 23:4, 5.
9. Ko e heigoa ka nakai fakaai ke he tau tagata, ti ko e ha?
9 Ka e kua a lautolu ne gahua fakamakai ma e malolō tino he falu, he lali fakalahi ke utakehe e hoge, gagao, mo e nakai fakafili tonu? Kua lahi e mitaki he tau laliaga aoga mo e foaki noa ha lautolu. Ka e, pete ko e tau laliaga mitaki lahi ha lautolu, to nakai fakaai a lautolu ke hiki e fakatokaaga he lalolagi nei ke he fakatokaaga tonu mo e mitaki. Ko e ha? Ha ko e mooli anei “ko e lalolagi oti ha he pule hana kua mahani kelea”—ko Satani—ti nakai manako a ia ke hiki e lalolagi nei.—1 Ioane 5:19.
10. A fe ka olioli e lautolu ne tua fakamooli e “moui tukulagi”?
10 Ko e momoko ha ia kaeke ke nakai fai amaamanakiaga foki e tagata ka ko e moui ni he lalolagi mogonei! “Kaeke kua ha ha he mouiaga nai hokoia e tau mena kua amaamanaki a tautolu ki ai kia Keriso, po kua mua ha tautolu a malaia ke he tau tagata oti kana,” he tohia e Paulo. “Kia kai mena a tautolu mo e inu, ha ko e mena mamate a tautolu a pogipogi” ko e aga ha lautolu ne talitonu ko e moui hokoia ni ainei. (1 Korinito 15:19, 32) Ka kua ha ha he vahā anoiha e ‘lagi fou mo e lalolagi fou ne fakatalitali e tautolu, tuga ne talahaua mai he Atua, ke nofo ai e tututonu.’ (2 Peteru 3:13) He magaaho ia, to olioli he tau Kerisiano e “moui tukulagi” ko e moui mitaki katoatoa ke he lagi po ke i lalo he pule fakaalofa he fakatufono he Kautu he Atua!—1 Timoteo 6:12.
11. Ko e ha e gahua ke fakalaulahi e tau mena he Kautu he Atua kua fai kakano ai?
11 Ko e Kautu he Atua ni ka maeke ke utakehe katoatoa e tau lekua he tagata. Ti ko e gahua ke fakalaulahi atu e tau mena he Kautu he Atua ko e laliaga kakano lahi kua lata ke tutuli he tau tagata. (Ioane 4:34) He fakalataha a tautolu ke he gahua ia, ne olioli e tautolu e fakafetuiaga monuina mo e ha tautolu a Matua he lagi. Kua moua foki e tautolu e fiafia he fekafekau auloa mo e tau miliona he tau matakainaga fakaagaaga nukua tutuli atu pihia foki ke he kakano he moui.
Taute e Tau Poa kua Hako
12. Fakakite e kehe he moui he fakatokaaga mogonei mo e “moui tukulagi.”
12 “Ha ne mole atu foki e lalolagi katoa [mogonei] mo e hana tau manako lahi,” he talahau he Tohi Tapu. To nakai fai vala e lalolagi ha Satani ka fakahao, putoia e talahaua mo e monuina i ai, “ka ko e tagata kua eke e finagalo he Atua to tumau a ia tukulagi.” (1 Ioane 2:15-17) Kehe mai he tau koloa nakai tukulagi, ko e lilifu hane mole atu, mo e tau fakafiafiaaga fakateaga he fakatokaaga mogonei, ka kua tumau e “moui tukulagi” i lalo he Kautu he Atua ti kua aoga lahi ma e tau foakiaga ha tautolu, kaeke kua taute e tautolu e tau foakiaga ne kua hako.
13. Taute fēfē he taha hoa e tau poa kua hako?
13 Onoono ki a Henry mo Suzanne. Ne tua katoatoa a laua ke he maveheaga he Atua ko lautolu oti ne tuku fakamua e Kautu he tau momoui ha lautolu to moua e lagomatai he Atua. (Mataio 6:33) Ati, fifili a laua ke nonofo he fale tau mukamuka ke nakai gahua tupe tokoua, ke maeke ke lahi e magaaho ha laua ka fakaaoga ke he tau tutuliaga fakaagaaga fakalataha mo e tau tama fifine tokua ha laua. (Heperu 13:15, 16) Ne nakai maama he taha kapitiga manatu mitaki e fifiliaga ia ha laua. Ne pehē a ia ki a Suzanne: “Ma faimoka na e, ka manako a koe ke nofo he fale ne mua e mitaki, kua lata ia koe ke tiaki taha mena.” Ka e, iloa e Henry mo Suzanne ko e tuku fakamua a Iehova nukua “toka ai e mena kua talahaua mai ke he mouiaga nai katoa mo ia kua tatali.” (1 Timoteo 4:8; Tito 2:12) Ne lalahi hake e fanau fifine ha laua ke fakamakutu ko e tau tagata fakamatala tumau. Ko e magafaoa katoa, ne nakai kitia e lautolu kua fai mena ne galo he moui ha lautolu; ka kua moua e lautolu e aoga lahi he taute e “moui tukulagi” mo kakano aoga he moui ha lautolu.—Filipi 3:8; 1 Timoteo 6:6-8.
Aua Neke ‘Totō Fakalahi e Tau Mena he Lalolagi’
14. Ko e heigoa ka takitaki atu ke he tau matematekelea ha kua galo ia tautolu e kakano mooli he moui?
14 Ka kua mua atu e hagahaga kelea kaeke ke nimo e kakano mooli ha tautolu ti lolelole e pipiki mau ha tautolu ke he “moui tukulagi.” Kua nakai manako a tautolu ke “o atu ai, ati apitia ai ke he fakaatukehe, mo e tau koloa, mo e tau mena fakafiafia he mouiaga nai.” (Luka 8:14) Ko e tau manako ne nakai taofi mo e ‘fakaatukehe ke he tau mena he mouiaga nei’ ka takitaki atu ke molea e fakalataha ke he tau mena he fakatokaaga nei. (Luka 21:34) Momoko ai, ha kua lauia falu ke he manako lahi ke moua e tau tupe loga he vahā nei ti kua “hehe ai a lautolu mai he tua, kua hoka e lautolu a lautolu ti ati ni ke he tau mena matematekelea loga,” ti galo foki e fakafetuiaga uho ha lautolu mo Iehova. Ko e fakahikuaga kelea ha ia he nakai tumau ke ‘toto atu ke he moui tukulagi’!—1 Timoteo 6:9, 10, 12; Tau Fakatai 28:20.
15. Aoga fēfē taha magafaoa he ‘nakai toto fakalahi e tau mena he lalolagi’?
15 Ne tomatoma e Paulo a “lautolu kua toto e tau mena he lalolagi nai tuga he nakai toto fakalahi ki ai.” (1 Korinito 7:31) Ne mauloto e Keith mo Bonnie e mena nei. “Ne eke au mo taha he Tau Fakamoli a Iehova he fakaoti mai au he aoga taute nifo,” he talahau e Keith. “Kua fai fifiliaga au. Maeke ia au ke talia e tau tagata gagao haaku ti lahi e tau tupe ka moua, ka e he taute pihia ka fakalavelave e moui fakaagaaga ha maua. Ne fifili au ke fakatote e gahua haaku ke lahi e magaaho ma e malolō fakaagaaga mo e loto manamanatu he magafaoa ha maua, nukua putoia ai e tau tama fifine tokolima ha maua. Pete he nakai lahi e tupe ha mautolu, ne iloa e mautolu ke fatifati e tupe, ti moua tumau e mautolu e tau mena kua lata. Ko e moui magafaoa mogoia kua tata lahi, mafanatia, mo e puke he fiafia. Fakahiku ne huhū atu oti a mautolu ke he fekafekauaga mau. Mogonei kua faitaane e fanau fifine ha maua ti fiafia, tokotolu ia lautolu kua fai fanau foki. Kua fiafia foki e tau magafaoa ha lautolu he matutaki a lautolu ke tuku fakamua e finagalo ha Iehova.”
Tuku Fakamua e Finagalo he Atua he Moui Haau
16, 17. Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga he tau tagata makaka ne fakakite he Tohi Tapu, ti manatu fēfē a lautolu?
16 Ne fakakite he Tohi Tapu e tau fakafifitakiaga he tau tagata ne momoui ke he finagalo he Atua mo lautolu ne nakai. Ko e tau fakaakoaga mai he tau fakafifitakiaga pihia kua aoga ke he tau tagata ne kehekehe e tau tau momoui, tau aga fakamotu, mo e tau tutūaga oti. (Roma 15:4; 1 Korinito 10:6, 11) Ne ta e Nimorota e tau maaga lalahi, ka e taute e ia he totoko ki a Iehova. (Kenese 10:8, 9) Ka e tokologa ne eke mo tau fakafifitakiaga mitaki. Ke tuga a Mose, ne nakai taute e tuaga mahuiga i Aikupito mo kakano he haana moui. Ka kua tuku fakatokoluga e ia e tau kotofaaga fakaagaaga haana ke eke ‘ko e koloa kua mua ke he tau tanakiaga koloa a Aikupito.’ (Heperu 11:26) Ne liga lagomatai he ekekafo ko Luka a Paulo mo e falu ke fahia ke he tau gagao ha lautolu. Ka e lahi e mena ne taute e Luka ko e tagata fakamatala mo e tagata tohia Tohi Tapu. Hagaao ki a Paulo, ne talahaua a ia, nakai ha ko e tagata lotomatala ke he Fakatufono, ka ko e misionare, “ko e aposetolo ke he tau tagata kehe.”—Roma 11:13.
17 Kua matapatu e manatu ki a Tavita, nakai ko e pule kautau po ke tagata tā kofe mo e fati lologo, ka ko e ‘tagata ke lata mo e finagalo he Atua.’ (1 Samuela 13:14) Ne iloa e tautolu a Tanielu, nakai ha ko e gahua haana ko e iki pule he fakatufono Papelonia, ka e ma e fekafekauaga haana ko e perofeta fakamooli ha Iehova; ko Eseta, nakai ha ko e patuiki fifine ha Peresia, ka ko e fakafifitakiaga he malolō mo e tua; ko Peteru, Aneterea, Iakopo, mo Ioane, nakai ha ko e tau tagata takafaga ika mahuiga, ka ko e tau aposetolo ha Iesu. Ka e mua atu, kua manatu e tautolu a Iesu, nakai “ko e tagata tafale,” ka “ko e Keriso.” (Mareko 6:3; Mataio 16:16) Ne maama oti e lautolu nei pete ko e tau taleni, tau koloa, po ke tau tutūaga ne moua e lautolu, kua matapatu ne tau momoui ha lautolu, nakai ke he tau matafeua pauaki ha lautolu, ka ke he fekafekauaga ha lautolu ke he Atua. Ne iloa e lautolu ko e kakano aoga mo e palepale lahi ke moua e lautolu ko e eke mo tau tagata taane mo e fifine he Atua.
18. Puhala fe ne fifili taha Kerisiano fuata ke fakaaoga e moui haana, ti ko e heigoa ne hokotia a ia ke maama?
18 Ko Seung Jin, ne totoku he kamataaga, ne hokotia ke maama foki e mena nei. “He nakai foaki katoa e malolō katoa haaku ke gahua ekekafo, tā fakatino, po ke tau fakaako fakalalolagi, ne fifili au ke fakaaoga e moui haaku ke fakatatau mo e tukuleleaga haaku ke he Atua,” he fakamaama e ia. “Mogonei hane fekafekau au ke he matakavi ne manako lagomatai lahi ma e tau faiaoga ke he Tohi Tapu, he lagomatai e tau tagata ke ō he puhala ke he moui tukulagi. Ne fa manatu au kua nakai paleko lahi ka eke au mo tagata fekafekau mau. Mogonei kua mua atu e paleko he moui haaku, he lali au ke fakaholo ki mua e aga fakatagata haaku mo e makai haaku ke gahua mo e tau tagata he tau aga fakamotu kehe. Kitia e au ko e taute e finagalo ha Iehova mo finagalo foki ha tautolu ko e puhala na ia ne aoga lahi he moui.”
19. Moua fēfē e tautolu e kakano mooli he moui?
19 Ko e tau Kerisiano, kua fakamonuina a tautolu aki e iloilo fakahao moui mo e amaamanakiaga he fakamouiaga. (Ioane 17:3) Kia o mai ā tautolu mogoia ke nakai ‘talia teao e fakaalofa noa he Atua.’ (2 Korinito 6:1) Ka e, kia fakaaoga e tautolu e tau magaaho mo e tau tau moui uho ha tautolu ke fakaheke a Iehova. Kia folafola ai e tautolu e iloilo ne tamai e fiafia mooli mogonei mo e ka takitaki atu ke he moui tukulagi. He taute pihia, to iloa e tautolu e mooli he tau kupu ha Iesu: “Kua mua e monuina hana ke foaki atu, ke he monuina hana ke talia mai.” (Gahua 20:35) Ti to moua ai e tautolu e kakano mooli he moui.
[Matahui Tala]
^ para. 1 Kua hiki falu higoa.
Maeke Nakai a Koe ke Fakamaama?
• Ko e heigoa e kakano tokoluga ue atu ka moua e tautolu he moui?
• Ko e ha kua nakai pulotu ke moui velevelekoloa?
• Ko e heigoa e “moui tukulagi” ne mavehe he Atua?
• Maeke fēfē ia tautolu ke fakaaoga e moui ha tautolu ma e finagalo he Atua?
[Tau Hūhū he Fakaakoaga]