1, 2. (a) Ko e heigoa e mena ne tupu kua fakakite e aoga he hūhū e tau hūhū hako? (Kikite fakatino he kamataaga.) (e) Ko e ha kua nakai lata a tautolu ke matakutaku ke he tau matakupu halavihi?

 KO E matakainaga fifine ne fakatutala e Tohi Tapu mo e taane haana ne nakai ko e taha he Tau Fakamoli a Iehova. Pehē a ia na talitonu a ia ke he Tolu Taha. Ka e mailoga he hoana kua liga nakai iloa he taane e mena ne fakaako mooli he tapu haana hagaao ke he Tolu Taha. Ti hūhū fakailoilo a ia, “Talitonu nakai a koe ko e Atua e Atua, ko Iesu e Atua, ti ko e agaaga tapu e Atua; nakai tolu e Atua ka e taha e Atua?” Ofo ai, ne pehē e taane, “Nakai, ai talitonu au ki ai!” Ti ko e fua, ne fakalagalaga lahi e fakatutalaaga ha laua hagaao ke he Atua mooli.

² Ko e heigoa ka fakaako e tautolu mai he mena nei ne tupu? Hūhū e tau hūhū hako he puhala fakailoilo ka aoga lahi. Fakaako foki e tautolu kua nakai lata a tautolu ke matakutaku ke fakatutala ke he tau matakupu halavihi, tuga e Tolu Taha, afi tote, po ke fai Tufuga. Ka falanaki a tautolu ki a Iehova mo e fakamahani ne foaki e ia ki a tautolu, maeke a tautolu ke fakaako he puhala ka hokotia ke he tau loto he tau tagata fanogonogo  ha tautolu. (Kolo. 4:6) He vala tala nei, to fakatutala a tautolu ke he puhala fakaako kua lauia mitaki he (1) hūhū e tau hūhū ke maeke he tagata ke fakakite haana manatu, (2) fakakakano e mena ne talahau he tau Tohiaga Tapu, mo e (3) fakaaoga e tau fakataiaga ke fakamukamuka e manatu.

3, 4. Ko e ha kua aoga ke fakaaoga e tautolu e tau hūhū ke iloa e mena ne talitonu e tagata ki ai? Talahau e fakatai.

³ Lagomatai he tau hūhū a tautolu ke fakaako e mena ne talitonu e tagata ki ai. Ko e ha ne aoga e mena ia? Pehē e Tau Fakatai 18:13: “Ko ia kua tali atu ke he kupu, ka e nakaila fanogonogo a ia ki ai, kua eke ia mo goagoa hana, mo mena foki ke mā ai a ia.” Ti lata fakamua ia tautolu ke kumikumi e mena mooli ne talitonu e tagata fanogonogo ha tautolu. Ka nakai taute e tautolu e mena nei, to lahi e magaaho ka fakamole e tautolu ke fakakite kua hepe e manatu ti mailoga mogoia kua nakai talitonu mooli e tagata ki ai.​—1 Kori. 9:26.

⁴ Ma e fakatai, liga fakatutala a tautolu ke he matakupu he afi tote mo e tagata. Falu ne talitonu ko e afi tote e matakavi ka fakakikiveka ai e tau tagata kelea. Falu ne talitonu he haia he afi tote ne kakano kua nakai kapitiga mo e Atua. Ti liga talahau e tautolu taha mena pehē, “Ha kua kehekehe e tau manatu he tau tagata hagaao ke he afi tote, hūhū haaku ki a koe, ko e heigoa haau ne talitonu ki ai?” He oti e fanogonogo ke he tagata, to maeke a tautolu ke lagomatai a ia ke maama e mena ne fakaako he Tohi Tapu.

5. Maeke fēfē he tau hūhū ke lagomatai a tautolu ke kumikumi e kakano ne talitonu e tagata ki ai?

⁵ Maeke he tau hūhū fakailoilo ke lagomatai foki a tautolu ke kumikumi e kakano ne talitonu e tagata ki ai. Ma e fakatai, ka e kua ka feleveia a tautolu mo e tagata he fonua ne pehē kua nakai talitonu a ia ke he Atua? Liga manatu a tautolu kua nakai talitonu e tagata na tufuga a tautolu. (Sala. 10:4) Ka e fai tagata ne nakai tua ke he Atua ha kua kitia e lautolu falu ne matematekelea po ke lahi mahaki e matematekelea ha lautolu. Nakai talitonu a lautolu kua fakaatā he Tufuga fakaalofa e matematekelea pihia. Ko e mena ia, ka pehē e tagata he kaina, “Nakai talitonu au ke he Atua,” maeke a tautolu ke hūhū, “Logona hifo tumau pihia kia a koe?” Ka pehē e tagata nakai, maeke a tautolu ke hūhū kua fai mena kia ne fakatupu a ia ke fakauaua ko e mena fai Atua. Liga lagomatai he tali haana a tautolu ke kumi e puhala kua mua atu ke lagomatai a ia.​—Totou Tau Fakatai 20:5.

6. Ko e heigoa ha tautolu kua lata ke taute he oti e hūhū e hūhū?

⁶ He oti e hūhū e hūhū, kua lata mooli a tautolu ke fanogonogo ke he tali he tagata ti tala age ki a ia kua fakalilifu e tautolu e logonaaga haana. Ma e fakatai, ha ko e falu mena tutupu fakaofo kelea ne liga pehē a ia kua fakauaua a ia na fai Atua fakaalofa. Fakamua, kua lata ia tautolu ke tala age ki a ia kua nakai hepe ke manamanatu ke he kakano ne matematekelea a tautolu. (Hapa. 1:2, 3) Ti fakamaama e tautolu e puhala ne iloa e tautolu kua fai Atua. Ka fakauka mo e fakaalofa a tautolu, liga to manako a ia ke fakaako atu foki. a

7. Ko e heigoa kua lata ia tautolu ke taute ke lauia mitaki ha tautolu a gahua he fonua?

⁷ Ko e Tohi Tapu ko e kanavaakau aoga lahi he ha tautolu a gahua he fonua. Kua lagomatai a tautolu ke “katoatoa ai e mitaki  . . . kia taute ni . . . ke he tau gahua mitaki oti kana.” (2 Timo. 3:16, 17) Ke lauia mitaki he gahua he fonua, kua lata ia tautolu ke nakai ni totou e tau kupu tohi loga. Kua lata ia tautolu ke iloa e puhala ke fakakakano e mena ne talahau he tau kupu tohi mo e puhala ke fakamaama ai. (Totou Gahua 17:2, 3.) Ke fakatai, kia fakatutala a tautolu ke he tolu e fakataiaga.

8, 9. (a) Ko e heigoa e taha puhala ke fakakakano ke he tagata kua talitonu na tatai a Iesu mo e Atua? (e) Fēfē e puhala kua lagomatai e koe e tau tagata ke fakakakano ke he matakupu nei?

⁸ Fakataiaga 1: He ha tautolu a gahua he fonua, feleveia a tautolu mo e tagata ne talitonu na tatai a Iesu mo e Atua. Ko e heigoa e tau kupu tohi ka fakaaoga e tautolu ke fakakakano ke he tagata he kaina? Liga ole a tautolu ki a ia ke totou e tau kupu ha Iesu ia Ioane 6:38: “Ha ko e mena nakai hifo mai au he lagi ke eke ni hoku loto, ka ko e finagalo hana ne fakafano mai au.” He mole e totou e kupu tohi ia, maeke ia tautolu ke hūhū ke he tagata: “Kaeke ko e Atua a Iesu, ko hai ne fakafano mai a ia he lagi? Nakai kia ko Ia ne mua atu ia Iesu? Mole ia, ko ia ne fakafano mai kua mahomo atu ki a ia ne fano.”

⁹ Maeke foki a tautolu ke totou Filipi 2:9, ne fakamaama he aposetolo ko Paulo e mena ne taute he Atua he mole e mate ha Iesu ti fakaliu tu mai. Talahau he kupu tohi na kotofa he Atua a Iesu he ‘fakamatalahi a ia, mo e foaki atu ai kia ia e higoa kua mua ke he tau higoa oti kana.’ Ke lagomatai e tagata ke fakakakano ke he kupu tohi ia, liga pehē a tautolu: “Ka tatai a Iesu mo e Atua ato mate a ia ti kotofa he Atua a ia he mogo fakamui ke he tuaga tokoluga, nakai kia tuku fakatokoluga hake he mena ia a Iesu ke he Atua? Ka e maeke fēfē he ha tagata ke mahomo atu he Atua?” Ko e fakakakanoaga pehenei ka lagomatai e tau tagata loto fakamooli kua fakalilifu e Kupu he Atua ke manako ke fakaako atu foki.​—Gahua 17:11.

10. (a) Maeke fēfē a tautolu ke fakakakano mo e tagata ne talitonu ke he afi tote? (e) Lagomatai fēfē e koe e tau tagata ke fakakakano ke he matakupu nei?

¹⁰ Fakataiaga 2: Uka he tagata he kaina ke talitonu to nakai fakakikiveka tukulagi e tau tagata kelea he afi tote. Liga talitonu a ia ke he afi tote ha kua manako a ia ke fakahala e tau tagata kelea ha ko e tau mena kelea ne taute e lautolu. Maeke fēfē a tautolu ke fakakakano mo e tagata ne logona pihia? Fakamua, maeke a tautolu ke fakamafana ki a ia to fakahala a lautolu ne mahani kelea. (2 Tesa. 1:9) Ti tala age ki a ia ke totou e Kenese 2:16, 17, kua fakakite ko e fakahala ma e agahala ko e mate. Liga fakamaama e tautolu ko e fua he agahala  ha Atamu, kua agahala e tau tagata oti kana. (Roma 5:12) Maeke a tautolu ke tala age kua nakai fai mena ne talahau he Atua hagaao ke he fakahala he afi tote. Totou mogoia e tautolu e Kenese 3:19. He kupu tohi ia, ne tala age e Atua ki a Atamu ko e fakahala he agahala haana to liu a ia ke he efuefu. Maeke a tautolu ke hūhū, “Mitaki nakai ke tala age ki a Atamu to liu a ia ke he efuefu ane mai fano mooli a ia ke he afi tote?” Ko e hūhū pihia ka lagomatai e tagata loto fakamooli ke fakakakano ke he matakupu nei.

11. (a) Ko e heigoa e taha puhala ke fakakakano mo e tagata ne talitonu kua ō oti e tau tagata mitaki ke he lagi? (e) Lagomatai fēfē e koe e tau tagata ke fakakakano ke he matakupu nei?

¹¹ Fakataiaga 3: He ha tautolu a gahua he fonua, feleveia a tautolu mo e tagata kua talitonu na ō oti e tau tagata mitaki ke he lagi. Ko e manatu nei to lauia e puhala ne maama he tagata he kaina e Tohi Tapu. Ma e fakatai, ka totou e tautolu e Fakakiteaga 21:4, liga manatu e tagata kua fakamaama he kupu nei e moui he lagi. (Totou.) Maeke fēfē a koe ke fakakakano mo ia? He nakai fakaaoga foki falu kupu tohi, maeke a tautolu ke hagaaki ke he vala kupu ia Fakakiteaga 21:4. Talahau ai “ti nakai tuai fai mate.” Maeke a tautolu ke hūhū, “Talitonu nakai a koe ke he taha mena kua nakai tuai fai, ne liga fai fakamua?” To liga pehē a ia ē. Maeke a tautolu ke talahau kua nakai fai mate he lagi. Na mamate ni e tau tagata ke he lalolagi nei. Ti latatonu mogoia, kua fakamaama he Fakakiteaga 21:4 e tau monuina he lalolagi nei.​—Sala. 37:29.

12. Ko e ha ne fakaaoga e Iesu e tau fakataiaga?

¹² Ne fakaaoga e Iesu e tau fakataiaga he fakamatala a ia. (Totou Mataio 13:34, 35.) Lagomatai he tau fakataiaga nei ke fakakite ko e mena manako mooli nakai e tau tagata fanogonogo haana ke fekafekau ki a Iehova. (Mata. 13:10-15) Fakaaoga foki e Iesu e tau fakataiaga ke maeke he tau tagata ke manatu e tau mena ne fakaako e ia mo e fiafia ke fanogonogo ki a ia. Fakaaoga fēfē e tautolu e tau fakataiaga ka fakaako atu a tautolu?

13. Ko e heigoa e fakataiaga ka fakaaoga e koe ke fakaako kua mahomo atu e Atua ki a Iesu?

¹³ Kua mitaki ke fakaaoga e tau fakataiaga mukamuka. Ma e fakatai, ka manako a tautolu ke fakaako kua mahomo atu e Atua ki a Iesu, maeke a tautolu ke fakaaoga e fakataiaga nei: Fakamua, maeke a tautolu ke talahau ko e Atua mo Iesu ne fakatatai e fakafetuiaga ha laua ke he Matua mo e Tama. (Luka 3:21, 22; Ioane 14:28) Ti, maeke a tautolu ke hūhū: “Ko e vahega fakafetuiaga fe he magafaoa ka fakaaoga e koe ke fakakite kua tatai e tau tagata tokoua?” Liga pehē e tagata he kaina ko e lafu tugaane po ke mahaga. Ti pehē mogoia a tautolu: “Ko e fakataiaga mitaki lahi a ia. Ti ka mukamuka a tautolu ke iloa e fakataiaga nei, ko e ha mogoia a Iesu ko e Faiaoga ne Mua, ne nakai fakaaoga e fakataiaga taha nei? Ka e, pehē a ia ko e Atua e Matua haana. He taute e mena nei, ne lagomatai e Iesu a tautolu ke iloa e Atua kua leva tigahau mo e lahi atu e pule ki a Iesu.”

14. Ko e heigoa e fakataiaga ne fakakite kua nakai tonu ma e Atua ke tala age ke he Tiapolo ke fakakikiveka e tau tagata ke he afi tote?

¹⁴ Kia fakatutala foki ke he taha fakataiaga. Falu ne talitonu kua tuku he Atua a Satani ke leoleo e afi tote. Maeke fēfē a tautolu ke lagomatai e matua ke kitia kua nakai tonu ke he Atua ke fakaaoga e Tiapolo ke fakakikiveka e tau tagata he afi tote? Maeke a tautolu ke hūhū, “Ko e heigoa haau ka taute he totoko lahi e tama haau ti loga e mena kelea ne taute?” Liga to pehē e matua  to fakatonu e ia e tama haana. Liga to lali tumau a ia ke lagomatai e tama ke fakaoti e taute mena kelea. (Fakatai 22:15) Liga hūhū a tautolu, “Ko e heigoa haau ka taute ka nakai talia e tama haau ke hiki?” Laulahi he tau matua ka talahau to fakahiku a lautolu ke akonaki e tama. Ti to hūhū a tautolu, “Ka e kua ka iloa e koe ko e tagata mahani kelea hane fakaohooho e tama haau ke taute e mena kelea?” To ita mooli e matua ke he tagata pihia. Fakahiku ai, ke fakamukamuka e fakataiaga, liga hūhū a tautolu, “He iloa ko e tagata mahani kelea ne fakaohooho e tama haau, to ole nakai a koe ke he tagata ia ke akonaki e tama haau?” Ko e tali mooli ko e nakai. Ko Satani ne fakaohooho e tau tagata ke taute e tau mahani kelea. Ti maaliali ai, to nakai fakaaoga he Atua a Satani ke akonaki e tau tagata nei.

15, 16. (a) Ko e ha kua lata ia tautolu ke nakai amanaki to talia he tau tagata oti e fekau he Kautu? (e) Kua lata kia a koe ke eke mo faiaoga lotomatala ke maeke ke lauia mitaki e fakaako atu? Fakamaama. (Kikite foki e puha “ Ko e Puhala ke Lagomatai a Tautolu ke Tali Atu.”)

¹⁵ Pete ka hūhū foki e tautolu e tau hūhū hako, fakakakano he puhala mitaki lahi, mo e fakaaoga e tau fakataiaga mitaki, to nakai talia he tau tagata oti e fekau he Kautu. (Mata. 10:11-14) Gahoa ni ne talia e tau fakaakoaga ha Iesu pete ko e Faiaoga ne mua ue atu a ia ne moui ke he lalolagi!​—Ioane 6:66; 7:45-48.

¹⁶ Ka e kua ka logona e tautolu nakai ko e tau faiaoga lotomatala lahi a tautolu? Pete ia, maeke a tautolu ke lauia mitaki ka fakamatala. (Totou Gahua 4:13.) Fakamafana he Tohi Tapu a tautolu ko “lautolu oti ne kotofa ke he moui tukulagi” to talia e tala mitaki. (Gahua 13:48) Kia lagotatai mogoia a tautolu. Lali a tautolu ke fakaholo ki mua e puhala fakaako ha tautolu ka e nakai lata ke loto lolelole ka nakai talia e lautolu ne tutala ki ai e tala mitaki. Ka falanaki a tautolu ki a Iehova mo e fakamahaniaga ne foaki e ia, to eke a tautolu mo tau faiaoga mitaki, mo e to aoga e mena nei ki a tautolu mo lautolu ne fanogonogo ki a tautolu. (1 Timo. 4:16) Maeke a Iehova ke lagomatai a tautolu ke “tali fakatonu atu ke he tau tagata oti kana.” He vala tala ka mui mai, to fakaako a tautolu ke he puhala ke kautū he gahua he fonua he muitua ke he Mahani Mitaki.