1. Ko e ha ne tupu e fefakaalofaaki ha Iesu mo e Matua haana?

 KUA fakamaama e Iesu e fakafetuiaga tata haana mo e Matua haana he pehē a ia: “Kua fakaalofa au ke he Matua” ti, “fakaalofa mai e Matua ke he Tama.” (Ioane 5:20; 14:31) Ato hau a Iesu ke he lalolagi, ne gahua tokoua a laua ke he loga e piliona he tau tau. (Fakatai 8:30) He magaaho nei, ne lahi mahaki e mena ne iloa e Iesu ke he tau mahani he Matua haana ti tupu e fefakaalofaaki ha laua.

2. (a) Ko e heigoa e kakano ke fakaalofa ke he taha tagata? (e) Ko e heigoa e tau hūhū ka fakatutala a tautolu ki ai?

² Ka fakaalofa a koe ke he taha tagata, ha ha ia koe e tau logonaaga hokulo ma e tagata ia. Ne lologo a Tavita: “Iehova na e, haku a malolo, kua fakaalofa atu au kia koe.” (Sala. 18:1) Ko e puhala a ia kua lata ke logona hifo a tautolu ke he Atua. Kua mavehe a ia kaeke ke omaoma a tautolu ki a ia, to fakakite e ia e fakaalofa haana ki a tautolu. (Totou Teutaronome 7:12, 13.) Ka e nakai kitia e tautolu e Atua, ti fakaalofa fēfē a tautolu ki a ia? Ko e heigoa e kakano ke fakaalofa ki a Iehova? Ko e ha kua lata ia tautolu ke fakaalofa ki a ia? Ti fakakite fēfē e tautolu kua fakaalofa a tautolu ke he Atua?

3, 4. Ko e ha kua maeke ia tautolu ke fakaalofa ki a Iehova?

³ Kua nakai maeke a tautolu ke kitia e Atua ha ko e “Atua ko e agaga ni a ia.” (Ioane 4:24) Pete ia, kua maeke ke fakaalofa ki a Iehova. Ti poaki he Tohi Tapu ke fakaalofa a tautolu ki a ia. Ma e fakatai, ne tala age a Mose ke he tau Isaraela: “Kia fakaalofa a koe kia Iehova hau a Atua mo e hau a loto katoa, mo e hau a agaga katoa, mo e hau a malolo katoa.”​—Teu. 6:5.

⁴ Ko e ha kua maeke ke fakaalofa ke he Atua? Ne tufugatia e ia a tautolu mo e manako ke tapuaki ki a ia, ti foaki foki e ia ki a tautolu e lotomatala ke fakakite e fakaalofa. Ka iloa e tautolu a Iehova, to tupu e fakaalofa ha tautolu ki a ia, ti fakafiafia he mena nei a tautolu. Ko e kakano ha Iesu anei he pehē a ia: “[“Fiafia a lautolu ne manamanatu ke he tau mena fakaagaaga,” NW], ha ko e ha lautolu e kautu he lagi.” (Mata. 5:3) He tohi ha A. C. Morrison Man Does Not Stand Alone, ne pehē a ia kua ofoofogia ke kitia kua kumi tumau e tau tagata mo e manako ke talitonu ke he Atua. Tuga e tagata tohia, tokologa ne maama kua fanau e tau tagata mo e manako ke iloa e Atua.

5. Iloa fēfē e tautolu kua maeke a tautolu ke kumi e Atua?

⁵ Maeke nakai a tautolu ke kumi e Atua? Ē, manako a ia ki a tautolu ke moua e fakafetuiaga mo ia. Ne fakamahino he aposetolo ko Paulo e mena ia he vagahau a ia ke he matakau i Atenai i tuai. Tokologa ne logona hifo kua lata ia lautolu ke ō ke he faituga ke tapuaki ke he atua fifine Atenai. Ka e pehē a Paulo kua maeke a lautolu ke moua e Atua mooli “ne eke e lalolagi mo e tau mena oti kana ha ha i ai.” Ne fakamaama e ia kua nakai haele e Atua ke he tau faituga. Ko e tau tagata ne kumi ke he Atua ka moua a ia, pete ne tau nonofoaga ha lautolu he lalolagi. Ti pehē a ia kua “nakai ni mamao a ia mo tautolu takitokotaha.” (Gahua 17:24-27) Ē, maeke he tau tagata ke kumi e Atua. Kua molea e fitu mo e hafa e miliona he Tau Fakamoli a Iehova ne moua a ia, ti fakaalofa mooli a lautolu ki a ia.

6. Ko e heigoa e ‘poaki fakamua mo e lahi’?

⁶ Kua lata ke malolō fēfē e fakaalofa ha tautolu ki a Iehova? He mogo ne hūhū e Farasaio ko e tagata lotu ki a Iesu: “Ko e akoako na e, ko e poaki fe he fakatufono kua lahi?” Ne talahau fakamahino e Iesu: “Kia fakaalofa a koe ke he Iki [Iehova] hau a Atua mo e hau a loto katoa, mo e hau a agaga katoa, mo e hau a manatu katoa. Ko e poaki fakamua hanā mo e lahi.”​—Mata. 22:34-38.

7. Ko e heigoa e kakano ke fakaalofa ke he Atua mo e ha tautolu a (a) “loto katoa”? (e) “agaga katoa”? (i) “manatu katoa”?

⁷ Ko e heigoa e kakano ha Iesu he pehē a ia kua lata ia tautolu ke fakaalofa ke he Atua mo e ha tautolu a “loto katoa,” “agaga katoa,” mo e “manatu katoa”? Ko e ha tautolu a “loto katoa” kua kakano ko e ha tautolu a tau fatuakiloto, tau manako, mo e tau logonaaga mooli. Ko e “agaga katoa” kua kakano ko e moui katoa ha tautolu ne putoia e tau mena oti kana ne taute e tautolu he moui. Ti ko e ha tautolu a “manatu katoa” kua kakano ko e puhala manamanatu ha tautolu mo e tau mena ne manamanatu a tautolu ki ai. He puhala nei, kua fakamaama e Iesu kua latatonu a tautolu ke fakaalofa katoatoa ki a Iehova mo e tau mena oti kua ha ha ia tautolu.

8. Fakakite fēfē e tautolu ke he Atua kua fakaalofa a tautolu ki a ia?

⁸ Fakakite e tautolu ke he Atua kua fakaalofa a tautolu ki a ia mo e ha tautolu a loto, agaga, mo e manatu katoa ka fakaako tumau e tautolu e Tohi Tapu, taute fakamitaki e tau mena oti kua ole mai a ia ki a tautolu, ti tutala fakamakutu ke he falu hagaao ke he Kautu. (Mata. 24:14; Roma 12:1, 2) Ka taute e tautolu e tau mena nei, to tupu malolō atu e fakafetuiaga ha tautolu mo ia. (Iako. 4:8) Kua nakai maeke ke tohi hifo e tau kakano oti kana kua lata ia tautolu ke fakaalofa ke he Atua, ka e fakatutala la tautolu ke he falu kakano gahoa.

9. Ko e ha kua fakaalofa a koe ki a Iehova?

⁹ Ko Iehova ko e ha tautolu a Tufuga, ti foaki  e ia ki a tautolu e tau mena oti kua lata mo tautolu. Pehē a Paulo: “Ha ko e mena kua momoui a tautolu ia ia, mo e gahuahua ia ia, ha ha i ai foki a tautolu ia ia.” (Gahua 17:28) Kua foaki e Iehova ki a tautolu e lalolagi fulufuluola nei ke nonofo ai. (Sala. 115:16) Foaki foki e ia ki a tautolu e tau mena kai mo e falu mena foki ke maeke ia tautolu ke tumau e momoui. Ko e kakano haia kua maeke a Paulo ke tala age ke he tau tagata i Luseta kua nakai lata a lautolu ke tapuaki ke he tau tupua ka e lata ke tapuaki ki a Iehova, ko e “Atua moui.” Pehē a Paulo hagaao ke he Atua: “He hana totonu mai, mo e foaki mai e tau uha mai he lagi kia tautolu, mo e tau tau ke tupu ai e tau fua, he fakamakona foki e ia e tau loto ha tautolu ke he tau mena kai mo e fiafia.” (Gahua 14:15-17) Kua foaki fakaalofa mai e Iehova ki a tautolu e tau mena oti kana kua lata mo tautolu. Ko e kakano mitaki mooli ke fakaalofa ke he ha tautolu a Tufuga Homo Ue Atu!​—Fakama. 12:1.

10. Fēfē e logonaaga haau ke he lukutoto?

¹⁰ To utakehe he Atua e agahala mo e mate kua moua e tautolu mai ia Atamu. (Roma 5:12) Pehē Tohi Tapu: “Kua fakakite mai he Atua hana fakaalofa kia tautolu he matulei a Keriso ke hukui aki a tautolu, ka ko e tau tagata hala agaia a tautolu.” (Roma 5:8) Ka tokihala mooli a tautolu mo e tua ke he poa lukutoto, to fakamagalo he Atua e tau agahala ha tautolu. Kua loto fakaaue lahi a tautolu ki a Iehova ha kua fakaalofa lahi mahaki a ia ki a tautolu ati fakafano mai e ia e Tama haana ke mate ma tautolu.​—Ioane 3:16.

11, 12. Ko e tau puhala fe kua foaki e Iehova ki a tautolu e amaamanakiaga?

¹¹ Kua foaki mai e Iehova ki a tautolu e amaamanakiaga he moui tukulagi. (Roma 15:13) Lagomatai he amaamanakiaga nei a tautolu ke fakauka he magaaho ka kamatamata e tua ha tautolu. Ko lautolu ne fakauku kua fakamooli ne moua e amaamanakiaga he moui tukulagi ke he lagi. (Fakakite. 2:10) Ko e falu ne fakamooli kua moua e amaamanakiaga he moui tukulagi ke he Parataiso he lalolagi. (Luka 23:43) Fēfē e logonaaga ha tautolu ke he amaamanakiaga ha tautolu? Kua fakapuke a tautolu aki e olioli, mafola, mo e fakaalofa ma e Atua kua foaki ki a tautolu e “tau mena mitaki oti kua foaki noa mai, katoa mo e tau mena fakaalofa oti kua katoatoa ai e mitaki.”​—Iako. 1:17.

¹² Kua foaki mai e Iehova ki a tautolu e amaamanakiaga he liu tu mai. (Gahua 24:15) Kua momoko lahi a tautolu ka mate e fakehele ha tautolu. Ka e nakai tatai e momoko ha tautolu mo lautolu kua “nakai ha i ai e amaamanaki,” ha kua mavehe e Iehova ke liuaki mai a lautolu ne mamate ke he moui. (1 Tesa. 4:13) Kua mua atu e amaamanaki ha Iehova ke he magaaho ia ki a tautolu. Manako mooli a ia ke fakaliu tu mai e tau tagata totou miliona, mua atu ki a lautolu kua fakamooli. (Iopu 14:15) Manamanatu la ke he tau logonaaga ha tautolu ka kitia e tau fanau ne liu fakalataha mo e tau matua ha lautolu mo e tau kapitiga tata ka liu feleveia! Ne manamanatu a Iehova ke he liu tu mai, ti mavehe ai e ia, mo e to fakamooli ai e ia. Kua fakaalofa lahi a tautolu ki a Iehova ha ko e amaamanakiaga homo ue atu nei.

13. Iloa fēfē e tautolu kua leveki mooli he Atua a tautolu?

¹³ Leveki mooli e Iehova a tautolu. (Totou Salamo 34:6, 18, 19; 1 Peteru 5:6, 7.) He vahā nei foki, logona e tautolu e haohao mitaki he iloa e tautolu kua mautali a Iehova ke lagomatai a lautolu kua fakamooli ki a ia. (Sala. 79:13) Ka e manamanatu ke he lahi he mena ka taute he Atua ma tautolu he vahā anoiha. Ko Iesu e Patuiki he Kautu he Atua, mo e to utakehe e ia e favale, pehiaaga, mo e mahani kelea mai he lalolagi. Ti, to foaki he Atua ke he tau tagata omaoma oti e mafola, mo e tau mena oti foki kua lata ke olioli e lautolu e moui. (Sala. 72:7, 12-14, 16) Ka manamanatu fakahokulo a tautolu ke he tau maveheaga nei, kua omoomoi a tautolu ke fakaalofa ke he ha tautolu a Atua mo e ha tautolu a tau loto, agaga, malolō, mo e manatu.​—Luka 10:27.

14. Ko e heigoa e lilifu lahi kua tuku mai he Atua ki a tautolu?

¹⁴ Kua foaki e Iehova ki a tautolu e lilifu lahi ke eke mo Tau Fakamoli haana. (Isaia 43:10-12) Kua fakaalofa a tautolu ke he Atua ha kua foaki e ia ki a tautolu e magaaho ke lalago e Kautu  haana mo e ke tala age e amaamanakiaga ha tautolu ki a lautolu oti kua matematekelea. Kua ha ha ia tautolu e tua mo e mauokafua kua lata ma tautolu ke fakamatala ke he falu hagaao ke he tala mitaki. Ko e ha kua lata ia tautolu ke mauokafua? Ko e fekau ha tautolu kua moua mai he Kupu he Atua ko e Tohi Tapu, ti fakamooli tumau e tau maveheaga haana. (Totou Iosua 21:45; 23:14.) Loga e tau kakano ke fakaalofa ki a Iehova. Ka e maeke fēfē a tautolu ke fakakite kua taute pihia e tautolu?

15. Lagomatai fēfē he fakaako mo e fakagahua he Kupu he Atua a tautolu?

¹⁵ Fakaako tumau mo e fakagahua e Kupu he Atua. Ko e taute e mena nei kua fakakite na fakaalofa a tautolu ki a Iehova mo e manako mooli a tautolu ke takitaki he Kupu haana a tautolu. (Sala. 119:105) Ka matematekelea a tautolu, maeke a tautolu ke fakamafana he tau maveheaga fakaalofa pihia tuga anei: “Ko e Atua na e, nakai vihiatia e koe e loto malipilipi mo e pehia.” “Ti toto hake ai au he hāu a fakaalofa, Iehova na e. Ko e tau manamanatu loga he haku a loto kua fiafia ai au ha ko e fakamafanaaga mai ia koe.” (Sala. 51:17; 94:18, 19) Fakakite e Iehova mo Iesu e fakaalofa noa ki a lautolu oti kua matematekelea. (Isaia 49:13; Mata. 15:32) Magaaho ne fakaako e tautolu e Tohi Tapu, maeke a tautolu ke iloa e fakaalofa ha Iehova ki a tautolu. Lagomatai he mena nei ke fakahokulo e fakaalofa ha tautolu ki a ia.

16. Maeke fēfē he liogi tumau ke lagomatai e fakaalofa ha tautolu ke he Atua ke tupu?

¹⁶ Liogi tumau ke he Atua. Ka liogi a tautolu ke he Atua mo e kitia kua tali e ia e tau liogi ha tautolu, kua tupu e fakaalofa ha tautolu ki a ia. (Sala. 65:2) Ma e fakatai, liga logona e tautolu kua nakai fakaatā e ia a tautolu ke kamatamata ke he mena kua fahia a tautolu ke fakauka ai. (1 Kori. 10:13) Ka tupetupe a tautolu ti liogi fakamooli ma e lagomatai, maeke a tautolu ke moua e “monuina [mafola] foki mai he Atua.” Ko e mafola nei ko e totoka kua maeke ni ia Iehova ke foaki ki a tautolu. (Filipi 4:6, 7) Falu magaaho kua liga talahau e tautolu e liogi nakai lea, tuga ne taute e Nehemia, ti mailoga he mogo fakamui kua tali e Iehova a tautolu. (Nehe. 2:1-6) Ka tumau a tautolu ke liogi mo e kitia e puhala kua tali e Iehova e tau liogi ha tautolu, kua tupu e fakaalofa ha tautolu ki a ia. Ka kamatamata e tua ha tautolu, to talitonu a tautolu to lagomatai e Iehova a tautolu ke fakauka.​—Roma 12:12.

17. Ka fakaalofa a tautolu ke he Atua, to fēfē e logonaaga ha tautolu hagaao ke he o atu ke he tau feleveiaaga?

 ¹⁷ Kia o atu tumau ke he tau feleveiaaga Kerisiano, tau takaiaga, mo e tau fonoaga. (Hepe. 10:24, 25) Ne fakapotopoto e tau Isaraela ke fanogonogo mo e fakaako hagaao ki a Iehova ke maeke ia lautolu ke tapuaki ki a ia mo e fakalilifu mo e omaoma hokulo ke he Fakatufono haana. (Teu. 31:12) Ka fakaalofa mooli a tautolu ki a Iehova, to o atu tumau a tautolu ke he tau feleveiaaga Kerisiano. (Totou 1 Ioane 5:3.) Kia taute e tautolu e tau mena oti kua maeke ia tautolu ke o atu ke he tau feleveiaaga oti. Kia nakai galo e tautolu e fakaalofa ne ha ha ia tautolu ma Iehova he magaaho fakamua ne fakaako e tautolu hagaao ki a ia.​—Fakakite. 2:4.

18. Ko e heigoa he fakaalofa ke he Atua kua omoomoi a tautolu ke taute?

¹⁸ Tutala fakamakutu ke he falu hagaao ke he kupu mooli. (Kala. 2:5) Ko e fakaalofa ha tautolu ke he Atua kua taute a tautolu ke manako ke tutala ke he falu hagaao ke he Kautu he Atua. I Amaketo, ko Iesu ko e Patuiki he Atua ka papale e tonuhia ha Iehova ke pule. (Sala. 45:4; Fakakite. 16:14, 16) Kua taute a tautolu ke fiafia lahi ke lagomatai e tau tagata ke fakaako hagaao ke he fakaalofa he Atua mo e haana lalolagi foou ne mavehe mai!​—Mata. 28:19, 20.

19. Ko e ha kua lata ia tautolu ke loto fakaaue ke he tau motua he fakapotopotoaga?

¹⁹ Fakakite kua loto fakaaue a koe ke he tau motua he fakapotopotoaga. (Gahua 20:28) Manako tumau a Iehova ke he mena ne mitaki lahi ma tautolu, ti tuku mai e ia ma tautolu e tau motua Kerisiano. Ko e tau motua kua “tuga ne fakamumuliaga mai he matagi, mo e mena ke malu ai ka to e afa, ke tuga ne tau vailele ke he motu paku lā, ke tuga ne malu foki he kau maka lahi ke he motu nakai fai vai.” (Isaia 32:1, 2) Manamanatu la ke he logonaaga haohao mitaki ka moua e tautolu e mena malu mai he matagi malolō po ke afā matakutaku po ke ka moua e tautolu e fakamaluaga mai he laātititi! He puhala taha, kua foaki mai he tau motua e lagomatai mo e fakamalolōaga kua lata mo tautolu ke tumau e fekafekau ki a Iehova pete ne tau mena uka he moui. Ko e ha kua omaoma a tautolu ke he tau motua? Ha kua loto fakaaue a tautolu ke he “tau mena fakaalofa ke he tau tagata” ti fakaalofa a tautolu ki a Iehova mo Keriso, ko e Ulu he fakapotopotoaga.​—Efeso 4:8; 5:23; Hepe. 13:17.

20. Ka fakaalofa a koe ke he Atua, ko e heigoa haau ka taute?

²⁰ Tuku mai e Iehova e “fakatufono kua katoatoa e mitaki,” ne kua talahau ki a tautolu e tau mena oti kua manako a ia ki a tautolu ke taute. (Totou Iakopo 1:22-25.) Ka manako a koe ke malolō e fakafetuiaga mo Iehova, kua lahi atu e mena kua lata ia koe ke taute he nakai ni ko e fanogonogo hokoia. (Sala. 19:7-11) Kua lata ia koe ke taute e mena ne fakaako e koe. Ma e fakatai, ha kua fakaalofa a koe ke he Atua, to eketaha a koe ke tutala ke he falu hagaao ki a Ia mo e tali he tau feleveiaaga.

21. Fakatatai e koe ke he heigoa e tau liogi fakamooli haau?

²¹ Liogi tumau a tautolu ki a Iehova ha kua fakaalofa a tautolu ki a ia. I Isaraela, ne huhunu he tau ekepoa e tau mena manogi ki a Iehova he tau aho takitaha. Ne fakatatai he Patuiki ko Tavita e tau liogi haana ke he mena manogi he lologo a ia: “Kia tumau haku a liogi ke tuga ne tau mena manogi kua vela ki mua hāu [Iehova]; ko e nikiti ki luga he haku tau lima, kia tuga ne poa ia kua eke ke he afiafi.” (Sala. 141:2; Esoto 30:7, 8) Ne fanogonogo a Iehova ke he tau liogi ha Tavita. Ka liogi a tautolu he puhala fakatokolalo, fakamooli, mo e fakaaue, ti tuga e tau mena manogi foki e tau liogi ha tautolu mo e to fiafia a Iehova.​—Fakakite. 5:8.

22. Ko e heigoa ha tautolu ka fakaako he vala tala ka mui mai?

²² Ne pehē a Iesu kua lata ia tautolu ke fakaalofa ke he Atua, ka e pehē foki a ia kua lata ia tautolu ke fakaalofa ke he katofia ha tautolu. (Mata. 22:37-39) Ka fakaalofa a tautolu ki a Iehova mo e haana tau matapatu fakaakoaga, to lagomatai a tautolu ke fakaalofa ke he katofia ha tautolu. To fakaako a tautolu hagaao ke he kakano he mena nei he vala tala ka mui mai.