VEVEHEAGA 9
“Keriso mo Malolo he Atua”
1-3. (a) Ko e heigoa e mena matakutaku ne tupu ke he tau tutaki he Tahi i Kalilaia, mo e heigoa ne taute e Iesu? (e) Kua lata he ha a Iesu ke ui ko “Keriso mo malolo he Atua”?
KUA hohopo e tau ate he tau tutaki. Hane o atu a lautolu he Tahi i Kalilaia he magaaho ne amanaki ti to e afa. Nakai fakauaua, nukua fita he kitia e lautolu e tau afa he vaitafe nei—ha ko lautolu ko e tau tagata mahani he takafaga ika. * (Mataio 4:18, 19) Ka ko e ‘afa matagi lahi ti kehe’ anei, mo e loka lahi e tahi. Ne gahua fakamakamaka e tau tagata ke fakahakohako e foulua, ka kua malolo lahi e afa. Ko e tau peau papihi hane ‘fafati mai he foulua,’ mo e kamata ai ke puke. Pete ko e mena ne tupu, kua pulumohea a Iesu he muimui vaka, he mategugu he mole atu e aho ne fakaako e moto tagata. He matakutaku ma e tau momoui ha lautolu, ne fafagu he tau tutaki a ia, mo e olelalo: “Ko e Iki na e, kia fakamomoui mai a e koe a mautolu, ko e mahakava ha ne fai a mautolu.”—Mareko 4:35-38; Mataio 8:23-25.
2 Kua nakai matakutaku a Iesu. Fakalataha mo e mauokafua katoatoa, ne hataki atu e ia e matagi mo e tahi: “Fakamate a kia milino a.” Ne fanogonogo agataha e matagi mo e tahi—ne mate hifo e matagi, kua totoka e tau peau, ti “kua milino lahi tuai.” Kua kehe e matakutaku he tau tutaki he mogonei. “Ka ko hai kia e tagata nai?” he feguguaki a lautolu. Moli, ko e faga tagata ha a ia ne kua maeke ke hataki atu ke he matagi mo e tahi ke tuga he akonaki e tama matahavala?—Mareko 4:39-41; Mataio 8:26, 27.
1 Korinito 1:24) Ko e tau puhala fe ne kua fakakite mai e malolo he Atua ia Iesu? Mo e heigoa e fakaohoohoaga he fakaaogaaga ha Iesu he malolo, ke he moui ha tautolu?
3 Ka e nakai ko e tagata noa a Iesu. Nukua fakatata e malolo ha Iehova ki a ia mo e he puhala ia ia ke he tau puhala mua ue atu. Kua lata e aposetolo omoi he agaga ko Paulo ke hagaao tonu ki a ia ko “Keriso mo malolo he Atua.” (Ko e Malolo he Tama Fuataha he Atua
4, 5. (a) Ko e heigoa e malolo mo e pule ne kotofa e Iehova ke he Tama fuataha hana? (e) Kua tauteute fefe e Tama nei ke taute e tau finagalo tufugatia he Matua hana?
4 Manamanatu ke he malolo ne ha ha ia Iesu he magahala ne nakai la eke a ia mo tagata. Ne fakagahuahua ne Iehova e ‘mana tukulagi’ hana he magaaho ne tufuga e ia e Tama fuataha hana, ne kua iloa ko Iesu Keriso. (Roma 1:20; Kolose 1:15) He mole atu, ne poaki e Iehova e malolo mua ue atu mo e pule ke he Tama hana, he kotofa a ia ke taute e tau finagalo tufugatia Hana. Hagaao ke he Tama hana, ne talahau he Tohi Tapu: “Ne eke e ia e tau mena oti kana; nakai fakai foki ha mena taha ne eke.”—Ioane 1:3.
5 Ka kua nakai maama lahi e tautolu e mua ue atu he kotofaaga ia. Manamanatu ke he malolo ne kua lata ke tamai aki e totou miliona he tau agelu malolo, ko e lalolagi mo e lagi katoatoa fakalataha mo e tau piliona he tau matakau fetu, mo e lalolagi mo e tau momoui loga i loto. Ke fakakatoatoa e matagahua ia, ne ha ha he Tama fuataha e malolo fakaohooho mua ue atu he lalolagi mo e lagi katoatoa—ko e agaga tapu he Atua. Ne moua he Tama nei e fiafia lahi he eke mo Iki Tufuga, ne fakaaoga e Iehova ke tufuga foki e falu a mena ne toe.—Tau Fakatai 8:22-31.
6. He mole e matulei hana he lalolagi mo e hana liu tu mai, ko e heigoa e malolo mo e pule ne foaki ki a Iesu?
6 To moua nakai he Tama fuataha e malolo mua ue atu mo e pule? He mole e matulei ha Iesu he lalolagi mo e liu tu mai hana, ne talahau e ia: “Kua tuku mai kia au e pule oti kana ke he lagi mo e lalolagi.” (Mataio 28:18) E, kua foaki ki a Iesu e lotomatala mo e tonuhia ke fakagahuahua e malolo ke he lalolagi mo e lagi katoatoa. Ko e “Patuiki he tau Patuiki, mo e Iki he tau Iki,” kua kotofa ki a ia ke “fakaotioti e ia e tau iki ne mua oti kana, mo lautolu gotoa kua pule, mo lautolu kua malolo”—kitia mo e nakai kitia—ne kua totoko ke he Matua hana. (Fakakiteaga 19:16; 1 Korinito 15:24-26) Kua “nakai toka [he Atua] ha mena taha kua nakai tuku hifo ai kia” Iesu—ka e nakai ko Iehova.—Heperu 2:8; 1 Korinito 15:27.
7. Ko e ha kua iloa moli e tautolu to nakai fakaaoga kelea e Iesu e malolo ne tuku e Iehova he tau lima hana?
7 Kua lata kia a tautolu ke kapaletu neke fakakelea e Iesu e malolo hana? Nakai pihia! Kua fakaalofa moli a Iesu ke he Matua hana ti to nakai taute ha mena ke fakaita a ia. (Ioane 8:29; 14:31) Iloa mitaki e Iesu to nakai fakakelea e Iehova e malolo mua ue atu hana. Nukua kitia mua e Iesu na kumi e Iehova e tau magaaho ke “lagomatai kia lautolu kua katoatoa ha lautolu a tau loto kia ia.” (2 Nofoaga he Tau Patuiki 16:9) Moli, kua fakalataha foki a Iesu ke he fakaalofa he hana Matua ma e tau tagata, ti kua lata ia tautolu ke falanaki to fakaaoga tumau e Iesu e malolo hana ma e mitaki. (Ioane 13:1) Kua fita he fakatu e Iesu e fakamauaga tavana hagaao ke he mena nei. Kia manamanatu a tautolu ke he malolo ne ha ha ia ia he nofo agaia he lalolagi mo e puhala ne omoomoi a ia ke fakaaoga ai.
“Malolo ke he . . . Kupu”
8. He mole e fakauku hana, ko e heigoa ne fakamalolo a Iesu ke taute, mo e fakaaoga fefe e ia e malolo nei?
8 Kitia maali ai, ne nakai taute e Iesu e tau mana he magaaho ne tama tote a ia he tupu hake i Nasareta. Ka kua hiki ai he mole e papatiso hana he 29 V.N., he kavi ke he 30 e tau hana he moui. (Luka 3:21-23) Ne talahau e Tohi Tapu ki a tautolu: “[Ne] fakauku he Atua a ia ke he Agaga Tapu mo e mana; ko ia ni ne haele fano mo e totonu mo e fakamalolo a lautolu oti ni ne matematekelea he tiapolo.” (Gahua 10:38) He “haele fano mo e totonu”—nakai kia fakakite he mena ia kua fakaaoga fakahako e Iesu e malolo hana? He mole e fakauku hana, “ko e perofeta a ia, ne malolo ke he tau mena ne eke e ia, katoa mo e hana tau kupu.”—Luka 24:19.
9-11. (a) I fe ne lahi e fakaako ha Iesu i ai, mo e heigoa e paleko ne fehagai mo ia? (e) Ko e ha ne ofogia e lanu tagata ke he puhala fakaako ha Iesu?
Mareko 6:53-56; Luka 5:1-3; 13:26) Ne o kehe e tau tagata fanogonogo hana kaeke nakai fiafia a lautolu ke he tau kupu hana. He tau vaha fakamua ato lomi e tau tohi, ne tuku he tau tagata fanogonogo ne loto fakaaue e tau kupu hana he tau manamanatuaga mo e tau loto ha lautolu. Ti ko e fakaakoaga ha Iesu kua lata ke fakalagalaga fakamatafeiga, maamatika, mo e mukamuka ke manatu. Ka kua nakai ko e paleko anei ma Iesu. Ke fakatai ki ai, manamanatu ke he hana Lauga he Mouga.
9 Kua malolo fefe a Iesu ke he tau kupu? Ne mahani a ia ke fakaako i fafo—he tau fahi vaitafe mo e tau fahi matiketike pihia foki ke he tau puhala tu mo e tau makete. (10 He taha pogipogi ki he 31 V.N., ne fakapotopoto e lanu tagata ke he fahi matiketike ne tata ke he Tahi i Kalilaia. Ne o mai falu i Iutaia mo Ierusalema, ko e 100 ke he 110 e kilomita he mamao. Kua o mai foki falu he fahi tahi i Turo mo Saitonu, ke he fahi tokelau. Tokologa e tagata gagao ne fakatatatata atu ki a Iesu ke piki ki a ia, mo e fakamalolo e ia a lautolu oti. He magaaho ne nakai taha e tagata gagao ne toe ia lautolu, ne kamata a ia ke fakaako a lautolu. (Luka 6:17-19) He magaaho ne oti e vagahau hana he magaaho fakamui, ne ofogia a lautolu ke he tau mena ne logona e lautolu. Ko e ha?
11 Loga e tau tau he mole, ne tohia he taha ne logona e lauga ia: “Ati ofomate ai e lanu tagata ke he hana tau kupu; ha ko e mena fakaako a ia kia lautolu tuga ne taha ha i ai e pule.” (Mataio 7:28, 29) Kua vagahau a Iesu mo e malolo he logona hifo e lautolu. Ne vagahau a ia ma e Atua mo e lalago e tau kupu aki e pule he Kupu he Atua. (Ioane 7:16) Kua maaliali e tau talahauaga ha Iesu, ko e tau hatakiaga hana kua fakaohooho, mo e tau talahauaga hana kua tonutika. Ne hokotia e tau kupu hana ke he vala aoga lahi he matakupu pihia foki ke he tau loto he tau tagata fanogonogo hana. Ne fakaako e ia a lautolu ke moua e fiafia, ke liogi, ke kumi e Kautu he Atua, mo e ke ati hake e haohao mitaki ma e vaha anoiha. (Mataio 5:3–7:27) Ne fakaalaala he tau kupu hana e tau loto ha lautolu ne hoge ma e kupu moli mo e tututonu. Ko lautolu ia kua fakamakai ke “aua neke omaoma” a lautolu ki a lautolu ni mo e tiaki e tau mena oti ke mumui ki a ia. (Mataio 16:24; Luka 5:10, 11) Ko e fakamoliaga ha ia ke he malolo he tau kupu ha Iesu!
“Malolo ke he Tau Mena ne Eke”
12, 13. Ko e heigoa e kakano ne “malolo [a Iesu] ke he tau mena ne eke,” mo e heigoa e kehekehe he tau mana hana?
12 Ko Iesu foki kua “malolo ke he tau mena ne eke.” (Luka 24:19) Ne hokotaki he tau Evagelia ke molea e 30 e tau mana moli ne taute e ia—taute oti ai he “mana he Iki [“Iehova,” NW].” * (Luka 5:17) Ne aamotia he tau mana ha Iesu e tau momoui he toko afe. He tau mana ua—ne fagai e 5,000 e tagata tane mo e fakamui ke 4,000 e tagata tane “ka e nakai totou e tau fifine mo e tau tama ikiiki”—ne putoia ai e lanu tagata ne hagahaga ke katoa 20,000 e tagata!—Mataio 14:13-21; 15:32-38.
“Ati kitia ai e lautolu a Iesu, ha ne fano ni ki luga he vai”
13 Kua kehekehe lahi e tau mana ha Iesu. Ne ha ha ia ia e pule ke he tau temoni, he vega agataha a lautolu. (Luka 9:37-43) Ha ha ia ia e malolo ke he tau mena tutupu moli, he fakafaliu e vai ke he uaina. (Ioane 2:1-11) Ke he ofogia he tau tutaki hana, ne fano a ia i luga he Tahi i Kalilaia ne havilia lahi. (Ioane 6:18, 19) Ne pule a ia ke he tau gagao, fakamalolo e tau mafatifati he tau alaga, tau gagao hololoa muikau, mo e tau gagao tamate tagata. (Mareko 3:1-5; Ioane 4:46-54) Ne taute e ia e tau fakamalolo pihia ke he tau puhala kehekehe. Ne fakamalolo falu tagata he matakavi mamao, ka kua mailoga he falu e lagomatai fakatagata ha Iesu. (Mataio 8:2, 3, 5-13) Ko e falu kua malolo agataha, falu kua malolo fakahaga.—Mareko 8:22-25; Luka 8:43, 44.
14. I lalo he tau tutuaga fe ne fakatata e Iesu na ha ia ia e malolo ke utakehe e mate?
14 Ka e mua atu, ne ha ha ia Iesu e malolo ke utakehe e mate. Luka 7:11-15; 8:49-56; Ioane 11:38-44) Kua nakai fai magaaho ne uka ai. Ne fakatu hake e ia e tama fifine 12 e tau he moui mai he mohega hana he liga nakai la leva e mate hana. Ne liu fakatu mai e ia e tama tane he fifine takape mai he pa tuku puha mate, he aho ne mate ai a ia. Mo e fakatu hake e ia a Lasaro mai he tukuaga he mole e mate hana ke he fa e aho.
He tau magaaho tolu ne hokotaki mai, ne fakatu mai e ia e tau tagata mamate, he liu foaki e tama fifine 12 e tau he moui ke he tau matua hana, mo e tama fuataha ke he matua fifine takape, mo e tugaane fakahele ke he tau mahakitaga fifine hana. (Nakai Fulukovi, Lotomatala, mo e Manamanatu ke he Fakaaogaaga he Malolo
15, 16. Ko e heigoa e fakamoliaga kua nakai fulukovi a Iesu he fakaaoga e malolo hana?
15 Kia manamanatu la a koe ke he fakaaogaaga hehe kaeke tuku age e malolo ha Iesu ke he tau lima he tau pule nakai mitaki katoatoa? Ka kua nakai fai hala a Iesu. (1 Peteru 2:22) Ne nakai mahalo a ia ke auhia he mahani fulukovi, ohooho, mo e lotokai ne toho e tau tagata nakai mitaki katoatoa ke fakaaoga e malolo ha lautolu ke fakamamahi e falu.
16 Ko Iesu kua nakai fulukovi a ia he fakaaoga e malolo hana, mo e nakai fakaaoga ai ma e fiafia ni hana. He magaaho ne hoge a ia, ne nakai mahalo a ia ke fakafaliu e tau maka ke he falaoa ma hana ni. (Mataio 4:1-4) Ko e tau koloa gahoa hana ne fakakite moli kua nakai moua e ia e tau koloa mai he fakaaoga he malolo hana. (Mataio 8:20) Ha ha ai foki e fakamoliaga, kua nakai taute e tau gahua malolo hana ha ko e tau manatu fulukovi. He magaaho ne taute e ia e tau mana, ne taute e ia mo e fakahagahaga kelea ki a ia ni. He magaaho ne fakamalolo e ia e tau tagata gagao, ne fina atu ia ia e mana. Nukua mataala a ia ke he tafea he malolo, pihia foki he taha ni e fakamaloloaga. (Mareko 5:25-34) Pete ia, ne toka e ia e moto tagata ke piki atu ki a ia, mo e malolo ai a lautolu. (Luka 6:19) Ko e agaga fakaalofa ha a ia!
17. Fakatata fefe e Iesu kua lotomatala a ia he fakaaoga e malolo hana?
17 Kua lotomatala a Iesu ke he fakaaogaaga he malolo hana. Mataio 4:5-7) Kua nakai makai a ia ke taute e tau fakamailoga ke fakamakona noa aki e tau manatu fakaohooho hepe ha Herota. (Luka 23:8, 9) Mamao mai he fakatata noa e malolo hana, ne mahani a Iesu ke talahau ki a lautolu ne fakamalolo e ia ke nakai talahau ke he taha tagata. (Mareko 5:43; 7:36) Kua nakai manako a ia ke fakave e tau manatu he tau tagata hagaao ki a ia ke he tau hokotaki fakavaia.—Mataio 12:15-19.
Ne nakai lagataha e taute e ia e tau gahua mana ke fakakitekite po ke, mo tau fakatataaga fia kitia. (18-20. (a) Ko e heigoa ne fakaohooho e puhala ne fakaaoga e Iesu e malolo hana? (e) Fefe e logonaaga hau hagaao ke he mahani ne fakamalolo e Iesu e tagata teliga tuli?
18 Ko e tagata malolo nei, ko Iesu, kua nakai tatai mo e tau pule ia ne fakaaoga kelea e malolo ma e tau manako mo matematekelea he falu. Ne fakaalofa a Iesu ke he tau tagata. Kua aamotia lahi a ia ke kitia a lautolu ne matematekelea ati fakaohooho ai a ia ke fakatotoka e tau matematekelea ha lautolu. (Mataio 14:14) Kua manamanatu a ia ke he tau logonaaga mo e tau manako ha lautolu, mo e manamanatu totonu nei ne fakaohooho e puhala ne fakaaoga e malolo hana. Ha ha ai e fakafifitakiaga omoomoi ia Mareko 7:31-37.
19 He magaaho nei, ne moua he moto tagata tokologa a Iesu mo e tamai ki a ia e tokologa ne gagao, mo e fakamalolo oti e ia a lautolu. (Mataio 15:29, 30) Ka e taha ni e tagata tane ne mamata lahi a Iesu ki ai. Ko e tagata tane teliga tuli mo e leo fakakilole. Liga mailoga e Iesu e matakutaku po ke ma pauaki he tagata nei. Manamanatu ai, ne tataki kehe e Iesu e tagata mai he moto tagata ke he mena tokanoa. Ti fakaaoga e Iesu falu fakamailoga ke fakakite ke he tagata e mena ne amanaki a ia ke taute. Ne “tuku foki hana tau matalima ke he hana tau poko teliga, kua anu foki, kua piki age ke he hana alelo.” * (Mareko 7:33) Mogoia, ne haga hake a Iesu ke he lagi mo e liogi. Kua talahau e tau gahua nei ke he tagata tane ia, ‘Ko e mena ne amanaki au ke taute ma hau kua tupu ha ko e malolo mai he Atua.’ Fakahiku, ne talahau e Iesu: “Kia hafagi.” (Mareko 7:34) He mogoia, ne maagi e tau teliga he tagata, mo e maeke a ia ke vagahau.
20 Ko e aamotia ha ia ke manatu, pete ni he fakaaoga e ia e malolo foaki-Atua hana ke fakamalolo e tau tagata matematekelea, ne fakakite e Iesu e fakaalofa hohofi ke he tau logonaaga ha lautolu! Nakai kia mafanatia ke iloa kua tuku e Iehova e Kautu he tau lima he Pule leveki mitaki mo e manamanatu pihia?
Ko e Fakamailoga he Tau Mena ka Tutupu
21, 22. (a) Ko e heigoa ne fakakite he tau mana ha Iesu? (e) Ha kua pule a Iesu ke he tau malolo pauaki, ko e heigoa ka amanaki a tautolu ki ai i lalo he pule Kautu hana?
21 Ko e tau gahua mana ne taute e Iesu he lalolagi ko e fakakiteaga tote ni he tau monuina ue atu ka tutupu i lalo he pule fakapatuiki hana. He lalolagi fou he Atua, to liu foki a Iesu ke taute mana—ka ke he lalolagi katoa! Manamanatu ke he falu a amaamanakiaga olioli lahi i mua.
22 To liu fakafou e Iesu e tau mena momoui pauaki he takatakaiaga he lalolagi ke he mitaki katoatoa. Manatu na fakatata e ia e pule ke he tau malolo pauaki he fakamilino e matagi afa. Moli ni, mogoia, i lalo he pule Kautu he Keriso, to nakai lata e tau tagata ke liu matakutaku neke fakamatematekelea he tau tiotio, tau mafuike, tau mouga papa, po ke falu a tutupuaga pauaki. Ha ko Iesu ko e Iki Tufuga, ne fakaaoga e Iehova ke tufuga e lalolagi mo e tau moui oti i ai, ne maama katoatoa e ia e talaaga he lalolagi. Ne iloa e ia ke fakaaoga fakamitaki e tau tanakiaga i ai. I lalo he pule hana, to faliu e lalolagi katoa nei ke he Parataiso.—Luka 23:43.
23. Ko e Patuiki, to fakamakona fefe e Iesu e tau manako he tau tagata?
23 Ka e kua e manako he tau tagata? Ko e lotomatala ha Iesu ke fagai e totou afe, ka e gahoa ni e mena kai ne foaki, kua fakamoli mai ki a tautolu to tamai he pule hana e tokanoaaga ke he hoge. Haia, ko e tau mena kai loga, ka tufa fakamitaki, to Salamo 72:16) Ko e pule hana ke he tau gagao mo e tau kafo kua talahau ki a tautolu ko e tau tagata gagao, tau mata pouli, tau teliga tuli, mo e tau kulikuli to fakamalolo ai—katoatoa mo e tukumalagi. (Isaia 33:24; 35:5, 6) Ko e lotomatala hana ke liu fakatutu mai e tau tagata mamate kua fakamoli e malolo ue atu hana ko e Patuiki he lagi kua putoia ai e malolo ke liu fakatutu mai e tau miliona loga, ko lautolu ne fiafia e Matua hana ke manatu.—Ioane 5:28, 29.
fakaoti tukumalagi aki e hoge. (24. He kikite atu a tautolu ke he malolo ha Iesu, ko e heigoa ka mauloto e tautolu, mo e ko e ha?
24 He kikite atu ke he malolo ha Iesu, kia mauloto e tautolu kua fifitaki katoatoa he Tama nei e Matua hana. (Ioane 14:9) Ko e fakaaogaaga ha Iesu he malolo kua foaki ki a tautolu e fakatino mahino ke he puhala ne fakaaoga e Iehova e malolo. Ke fakatai ki ai, manamanatu ke he puhala totonu ne fakamalolo e Iesu taha tagata lepela. Kua fakaalofa hofihofi, ne piki atu a Iesu ke he tagata tane mo e talahau: “Mena loto au ki ai.” (Mareko 1:40-42) He puhala he tau fakamauaga tuga anei, kua tuga talamai a Iehova, ‘Ko e puhala a ia ne fakaaoga e au e malolo haku!’ Nakai kia omoi a koe ke fakaheke e Atua mua ue atu ha tautolu mo e foaki e tau fakaaue he fakaaoga e ia e malolo hana ke he puhala fakaalofa pihia?
^ para. 1 Kua fa mahani ke to fakalutukia e tau afa ke he Tahi i Kalilaia. Ha kua tokolalo e tahi (kavi ke 200 mita ke he toka he tahi), ne mafana lahi e matagi he kavi ia ke mua atu ke he tau matakavi ne takatakai mai, ati fakatupu he mena nei e havilia vale he takatakaiaga. Ne agi hifo e tau matagi malolo ke he Vailele i Ioritana mai he Mouga ko Heremoni, ne tu he fahi tokelau. Ko e milino he taha magaaho kua amanaki ni ti hiki ke he afa malolo.
^ para. 12 Ke lafi ki ai, ne fakavahega he tau Evagelia he falu magaaho e tau mana loga i lalo he fakamaamaaga ne taha mo e laulahi. Ke fakatai ki ai, he taha magaaho ne “tatanaki oti age foki e māga” ke kitia a ia, mo e fakamalolo e ia e “tau tagata tokologa” ne gagao.—Mareko 1:32-34.
^ para. 19 Ke anu ko e puhala po ke fakamailoga a ia he fakamaloloaga ne talia he tau Iutaia mo e tau Tagata Motu Kehe, mo e he fakaaoga e anu ke fakamalolo nukua fakamau i loto he tau tohi fakarapai. Liga anu e Iesu ke fakailoa ke he tagata kua fakamalolo ha ne fai a ia. Ko e heigoa ni ne tupu, kua nakai fakaaoga e Iesu e anu hana ke eke mo vai fakamalolo.