Kua pehē mai e Tohi Tapu ko Satani ne “fakahehe e lalolagi oti.” (Fakakiteaga 12:9) Kua nakai manako a Satani mo e haana a tau temoni ke tali tonu a tautolu ke he Kupu he Atua, ko e Tohi Tapu. Kua lali a lautolu ke taute e tau tagata ke tali tonu na momoui e tau tagata mamate he taha matakavi he kautu agaaga. O mai la a tautolu ke kitia ko e taute fēfē e lautolu e mena ia.

Kua loga lahi e tau lotu ne fakaako kua igatia e tau tagata oti mo e solu kua uta ke he kautu agaaga ka mole atu e mate he tino nei. Kua pehē a lautolu, na mate e tino ka e nakai mate e solu. Ko e falu mena foki, ne fakailoa e lautolu kua nakai maeke e solu ke mate, ko e mena moui nakai maeke ke mate.

Ka kua nakai fakaako he Kupu he Atua e mena ia. Kua fakakite he Tohi Tapu ko e solu ko e tagata, nakai ko e taha mena i loto he tagata. Tuga a nei, ka fakamaama e tufugatiaaga a Atamu, kua talahau he Tohi Tapu: “Mo e ne kamata ai e Atua ko Iehova ke talaga mai e tagata tane he efuefu he kelekele mo e ulo ki loto he hana tau pu ihu e fafagu he moui, mo e kua eke ai e tagata tane mo solu moui.” (Kenese 2:7, NW ) Ti nakai age e solu ki a Atamu; ko ia ni ko e solu.

 Ko e tau manu huifa foki kua fakahigoa ko e tau solu.—Kenese 1:20, 21, 24, 30, NW.

Ha ko e kupu he Tohi Tapu ko e “solu” ko e haana kakano ko ia ko e tagata, ti kua nakai fakaofo mai ki a tautolu ke iloa kua maeke mo e ko e mena mate e solu. Kua pehē mai e tau Tohiaga Tapu:

• “Ko e solu kua taute e agahala—to mate ni a ia.”—Esekielu 18:4, NW.

• “Mo e matutaki atu a Samisoni ke pehē: ‘Kia toka haku a solu ke mate mo e tau Filisitia.’”—Fakafili 16:30, NW.

• “Ko e matafakatufono kia ke taute e gahua mitaki po ke ke taute e gahua kelea he sapati, ke fakahao mai po ke ke kelipopo e solu?”—Mareko 3:4, NW.

Kua fakakite mai he falu he tau tohiaga tapu kua maeke e tau solu ke vevehe kehe (Kenese 17:14, NW ), keli aki e pelu (Iosua 10:37, NW ), momolo (Iopu 7:15, NW ), mo e fakatomo (Iona 2:5, NW ). Ti, kua mate e solu.

Kaeke ke totou e koe e Tohi Tapu mai he kili i mua ke he kili i tua, to nakai fakaai ke kitia e koe ha vala tala “kua nakai maeke ke mate e solu.” Ko e solu he tagata nakai ko e agaaga. Ko e fakaakoaga he nakai maeke ke mate e solu nakai ko e fakaakoaga he Tohi Tapu. Ko e fakaakoaga ha Satani mo e haana tau temoni. Kua vihiatia oti e Iehova e tau pikopiko he tau lotu.—Fakatai 6:16-19; 1 Timoteo 4:1, 2.

Ko e taha puhala ne fakahēhē aki e Satani e tau tagata kua tamai he tau taulatua. Ko e taulatua ko e tagata ne maeke ke moua fakahako ni e tau fekau mai he lalolagi agaaga. Kua mua atu e tokologa e tau tagata, fakalataha mo lautolu ko e tau taulatua ne tali tonu ko e tau fekau nei kua hau ni mai he tau agaaga he tau tagata mamate. Ka e tuga he kitia e tautolu mai he Tohi Tapu, kua nakai pihia e mena nei.​—Fakamatalaaga 9:5, 6, 10.

Ka e mai ia hai e tau fekau nei? Mai ia lautolu ko e tau temoni! Kua maeke he tau temoni ke kitekite e tagata he magaaho ne moui ai; ne iloa e lautolu e tagata ka tutala, ko e fēfē haana foliga, ko e haana tau gahua, mo e haana tau mena ne iloa. Ti mukamuka lahi ia lautolu ke fifitaki e tagata kua mate.​—1 Samuela 28:3-19.

Ko e taha puhala ne fakaholo ki mua e Satani e pikopiko ke he tau tagata mamate kua puhala mai he tau tala pikopiko. Ko e tau tala pihia ne fa liliu tumau aki e tau tagata ke fuluhi kehe mai he kupu mooli he Tohi Tapu.—2 Timoteo 4:4.

I Aferika kua loga lahi e tau tala pikopiko hagaao ke he tau tagata ne kitia kua liliu momoui, ka kua mamate. Ti fa mahani, e tau kitiaaga pihia ke hoko fakamamao mai he mena ne nofo ai e tagata. Ka e hūhū hifo la ki a koe: ‘Liga fai kakano aoga nakai kaeke ke moua he tagata e malolō ke liu mai he mate, ti liu mai a ia ke he taha matakavi mamao mai he haana magafaoa mo e tau kapitiga?’

Pihia foki, nakai kia ko e kitia noa ni he tagata ne tuga mo e tagata ne kua mate? Tuga ka fakamaama, ne mailoga he tau fekafekau Kerisiano tokoua ne fakamatala he tau maaga i tua e fuakau taane ne mui age ki a laua ke he falu a tulā. He magaaho ne hūhū tala ai a laua ki a ia, ne iloa e laua kua manatu e tagata taane ko e taha he tau fekafekau ko e matakainaga haana ne mate he tau tau fakamua. Ko e mooli kua hepe a ia, ka e nakai tali tonu a ia kua hepe a ia. Manamanatu la ke he tala ka tala age he fuakau taane he magaaho fakamui ke he haana tau kapitiga mo e tau katofia!

Kua nakai fai tuahā kua iloa e koe e tau mena foliga kehe ne fa kitia he tau tagata, logona, po ke miti. Ko e tau manamanatuaga agaaga malolō pihia ne fa fakamatakutaku tumau aki a lautolu ne moua e tau mena ia. Ko Marein, ne nofo i Aferika Lalo, ne logona tumau e ia e leo he haana matua fifine tupuna kua mate ne ui ki a ia ka po. Kua matakutakuina, ne kaa a Marein, mo e fafagu e ia haana magafaoa katoa. Nakai leva ti galo kehe ai haana manamanatuaga mitaki.

Mogonei, kaeke ke momoui mooli e tau tagata mamate, kua fai kakano aoga nakai ke pehē kua fakamatakutaku e lautolu ha lautolu a tau fanau fakahelehele? Nakai fakaai. Ko e tupumaiaga he tau fekau fakamamahi pihia, ko e tau temoni.

Ka e kua e tau fekau ne liga fai lagomataiaga mo e fai fakamafanaaga? Tuga ka fakamaama, ko Gbassay, mai i Siera Leone, ne gagao a ia. Ne miti kua hau haana matua taane kua mate ki a ia. Ne tala age e matua taane ki a ia ke fano ke he akau pauaki, mumutu mai taha lau, hui aki e vala vai, mo e inu ai. Ka e nakai tala age e ia fakamua ke he ha tagata to taute pihia. Ne taute e ia e mena nei ti malolō a ia.

Ko e taha fifine ne pehē, ne hau e taane haana ki a ia he taha po he mole atu haana mate. Ne pehē e fifine, ne mata mitaki lahi a ia mo e tui he tau mena tui fulufuluola.

 Ko e tau fekau pihia mo e tau fakakiteaga tuga ko e mitaki mo e fai lagomataiaga. Ka e, mai nakai he Atua? Nakai, kua nakai mai a lautolu. Ko Iehova “ko e Atua he kupu moli.” (Salamo 31:5, NW ) Nakai fai magaaho ne talia ai e ia ke taute lagatau ke fakavai a tautolu. Ko e tau temoni ni ne taute e tau mena nei.

Ka e fai temoni mitaki nakai? Nakai. Pete ni he liga fai lagomataiaga a lautolu he falu a magaaho, kua kelea oti ni a lautolu. Ko e magaaho ne tutala ai e Tiapolo mo Eva, kua tuga ko e kapitiga mitaki a ia. (Kenese 3:1) Ka ko e heigoa e mena ne tupu ki a ia he mole atu e fanogonogo a ia ke he tiapolo mo e taute e mena ne tala age e ia ke taute? Ne mate a ia.

Na iloa e koe kua nakai taumaleku he tagata kelea, ke fakakapitiga ki a lautolu kua manako a ia ke fakahēhē mo e fakavaia. “Tau nifo tea, ka e atevili uli,” he talahau he fakatai Aferika. Mo e pehē mai e Kupu he Atua: “Ha ko Satani ni kua faliu e ia a ia mo agelu he maama.”—2 Korinito 11:14.

Kua nakai tuai liu matutaki mai e Atua ke he tau tagata he lalolagi ke he tau miti, tau fakakiteaga, po ke tau leo mai he lalolagi agaaga. Kua takitaki mo e fakaako e ia a lautolu ke he Tohi Tapu, ko e mena ne maeke ke taute aki e tagata ke “katoatoa . . . kia taute ni a ia ke he tau gahua mitaki oti kana.”—2 Timoteo 3:17.

Ko e mena ia, ka poaki mai a Iehova ki a tautolu ke totoko e tau lagatau he Tiapolo, ko e taute pihia e ia ha kua fakaalofa a ia ki a tautolu. Kua iloa e ia ko e tau temoni ko e tau fi hagahaga kelea lahi.