Een collectie van duizenden oude boekrollen en fragmenten, vooral de documenten die gevonden zijn in 11 grotten bij Qumran, in de buurt van de noordwestelijke oever van de Dode Zee. (Zie QUMRAN.) Er wordt gedacht dat deze geschriften oorspronkelijk deel uitmaakten van zo’n 930 Bijbelse en niet-Bijbelse Joodse manuscripten. De meeste zijn geschreven in het Hebreeuws, andere in het Aramees en weer andere in het Grieks.

De documenten, die zijn ontdekt tussen 1947 en 1956, waren in aardewerken kruiken gestopt en in de grotten verborgen, kennelijk om ze veilig te bewaren. Bij ongeveer een kwart van de documenten gaat het om Bijbelhandschriften of -fragmenten, die uit elk boek van de Hebreeuwse Geschriften komen behalve Esther.

Wat deze documenten extra belangrijk maakt is hun leeftijd. Ze dateren uit de derde eeuw v.Chr. tot de eerste eeuw n.Chr. Een van de boekrollen, een leren rol met het hele boek Jesaja, werd ongeveer duizend jaar eerder geschreven dan het oudste tot dan toe bekende exemplaar van dezelfde Hebreeuwse tekst. (Zie Mediagalerij ‘De grote Jesajarol’.) De tekst van de Jesajarol werd — net als de tekst van andere Bijbelboeken onder de Dode Zeerollen — zorgvuldig vergeleken met manuscripten die ongeveer duizend jaar later werden overgeschreven. Die vergelijking bracht aan het licht dat de tekst van de Hebreeuwse Bijbel uiterst nauwkeurig is overgebracht. Het is vooral interessant dat Gods naam heel vaak voorkomt in zowel de Bijbelse als de niet-Bijbelse documenten.

Er zijn ook oude manuscripten gevonden op andere plaatsen in de woestijn van Judea bij de Dode Zee. Een van die plaatsen is Wadi Murabbaat, een droge rivierbedding ten zuiden van Qumran. (Zie Mediagalerij ‘Echtscheidingsakte’ en ‘Schuldbekentenis’.) Een andere plaats is Nachal Chever (grot van verschrikkingen) verder naar het zuiden, waar een oude kopie van delen van de Griekse Septuaginta is gevonden. In de Griekse tekst van dit fragment van de zogenoemde Kleine Profeten wordt het Tetragrammaton in Oudhebreeuwse letters geschreven. (Zie App. C3, Mt 1:20.)