Dagelijks aspirine — Raadzaam of niet?

Het volgende is een levensecht scenario, beschreven door een arts. Het weerspiegelt een maar al te vaak voorkomend probleem.

HET hele gezin maakte zich zorgen. En dat gold nu zelfs voor de arts. „Als zijn bloeding niet snel ophoudt,” zei de arts, „moeten wij misschien een bloedtransfusie overwegen.”

De man verloor al enkele weken wat bloed via zijn darmen. De diagnose was gastritis, oftewel een ontsteking van het maagslijmvlies. „Weet u zeker dat u geen medicijnen gebruikt?”, vroeg de vertwijfelde arts.

„Nee. Alleen dat natuurlijke spul voor mijn artritis, dat je zonder recept kunt krijgen”, zei de man.

Plotseling spitste de arts zijn oren. „Laat eens zien.” Toen hij zorgvuldig de bijsluiter bekeek, vond hij wat hij zocht. Acetylsalicylzuur! Probleem opgelost. Nadat de patiënt was gestopt met het innemen van het aspirinehoudende middel, en een ijzerpreparaat en een genezend medicijn voor de maag had gekregen, stopte de bloeding en kwamen zijn bloedwaarden geleidelijk weer op een normaal niveau.

Bloedingen die door medicijnen worden veroorzaakt

Door medicijnen veroorzaakte maag- en darmbloedingen zijn tegenwoordig een ernstig medisch probleem. Hoewel veel medicijnen hier debet aan kunnen zijn, vloeien de meeste van die kwalen voort uit het gebruik van medicijnen voor artritis en pijn. Hiertoe behoren een categorie medicijnen met de naam non-steroïde ontstekingsremmers, of NSAID’s. Namen kunnen per land verschillen.

Aspirine komt voor in veel medicijnen die zonder recept verkrijgbaar zijn en in de afgelopen jaren is in veel landen het dagelijks gebruik toegenomen. Waarom?

Enthousiasme over aspirine

In 1995 berichtte de Harvard Health Letter dat „dagelijks aspirinegebruik levens redt”. Onderzoekers maakten melding van diverse onderzoeken die over de hele wereld zijn gedaan en die nadien vele malen zijn herhaald en concludeerden: „Bijna iedereen die ooit een hartaanval of een beroerte heeft gehad, aan angina lijdt of een bypassoperatie van de kransslagader heeft ondergaan, zou dagelijks een half tot een heel aspirientje moeten innemen, tenzij zij allergisch zijn voor het medicijn.” *

Andere onderzoekers beweren dat het voor mannen boven de vijftig die het risico lopen een hartaanval te krijgen en ook voor vrouwen die dit risico lopen voordelen heeft om dagelijks aspirine te slikken. Bovendien zijn er onderzoeken die aantonen dat het dagelijks slikken van aspirine het risico op dikkedarmkanker kan verkleinen en dat het langdurig innemen van grote doses kan helpen het bloedsuikergehalte bij diabetici te verlagen.

Hoe werkt aspirine waardoor het die voordelen oplevert? Hoewel niet alles bekend is, zijn er aanwijzingen dat aspirine verhindert dat bloedplaatjes samenklonteren zodat het ontstaan van bloedstolsels wordt tegengegaan. Waarschijnlijk helpt dit om te voorkomen dat kleine aderen naar het hart en de hersenen verstoppen en voorkomt het op die manier schade aan vitale organen.

Waarom wordt aspirine, met al die veronderstelde voordelen, niet door iedereen geslikt? Onder  andere omdat er nog veel is dat niet bekend is. Het is zelfs niet duidelijk wat de ideale dosering is. De adviezen variëren van tweemaal daags een standaardtablet tot zo weinig als om de dag een kinderaspirine. Moet de dosering voor vrouwen anders zijn dan voor mannen? De artsen weten het niet. Hoewel volgens sommigen aspirine met een maagsapresistente laklaag (zogenoemde manteltabletten of enteric coated tabletten, die pas uiteenvallen nadat ze de maag zijn gepasseerd) enig nut kan hebben, is het voordeel van gebufferde aspirine nog steeds omstreden.

Redenen voor voorzichtigheid

Hoewel aspirine formeel gesproken een natuurlijke stof is — de Amerikaanse Indianen verkregen bestanddelen van aspirine uit wilgenbast — heeft ze veel bijwerkingen. Behalve het feit dat aspirine bij sommige mensen bloedingen veroorzaakt, zijn er nog veel meer potentiële complicaties, inclusief allergische reacties bij mensen die gevoelig zijn voor aspirine. Het is onnodig te zeggen dat dagelijks aspirinegebruik niet voor iedereen raadzaam is.

Maar iemand die het risico loopt een hartaanval of een beroerte te krijgen of iemand met aanzienlijke risicofactoren, wil misschien bij zijn of haar arts naar de risico’s en voordelen van dagelijks aspirinegebruik informeren. De patiënt zal er beslist zeker van willen zijn dat hij geen last heeft van bloedingen, niet allergisch is voor aspirine en geen maag- of darmkwalen heeft. Voordat er met zo’n therapie begonnen wordt, moeten andere potentiële kwalen of wisselwerkingen met andere medicijnen met de arts worden besproken.

Zoals hierboven vermeld, brengen aspirine en aspirine-achtige medicijnen een aanzienlijk risico op bloedingen met zich mee. En dat bloed verliezen kan heel subtiel zijn, niet direct waarneembaar en slechts langzaam verergerend. Ook moet zorgvuldig rekening worden gehouden met andere medicijnen, vooral met andere ontstekingsremmende middelen. Zorg ervoor dat u het uw arts laat weten als u een van die middelen gebruikt. In de meeste gevallen zou het verstandig zijn met die medicijnen te stoppen voordat u een operatie ondergaat. Misschien is het zelfs nuttig geregeld de bloedspiegels te laten controleren.

Als wij ons willen beschermen tegen toekomstige problemen slaan wij acht op de bijbelse spreuk: „Schrander is degene die de rampspoed heeft gezien en zich vervolgens verbergt, maar de onervarenen zijn doorgelopen en moeten de straf ondergaan” (Spreuken 22:3). Mogen wij wat deze medische kwestie betreft tot de schranderen behoren zodat wij in verband met onze gezondheid geen nadelige gevolgen ondervinden.

[Voetnoot]

[Kader/Illustratie op blz. 20, 21]

Wie het dagelijks gebruik van aspirine zouden kunnen overwegen

• Mensen met een hartkwaal of met vernauwde halsslagaders (de voornaamste bloedvaten in de hals).

• Mensen die een trombotische beroerte (veroorzaakt door bloedstolsels) of een TIA (transient ischemic attack, een korte episode die op een beroerte lijkt) hebben gehad.

• Mannen boven de vijftig met een of meer van de volgende risicofactoren voor hart- en vaatziekten: roken, hoge bloeddruk, diabetes, verhoogd gehalte aan totaal-cholesterol, laag HDL-cholesterolgehalte, ernstige vetzucht, zwaar drinken, het in de familie voorkomen van een hart- en vaatziekte op jonge leeftijd (hartaanval vóór het 55ste levensjaar) of van een beroerte, en een zittend leven.

• Vrouwen boven de vijftig met twee of meer van deze risicofactoren.

U zult misschien met uw arts willen overleggen voordat u in deze kwestie een beslissing neemt.

[Verantwoording]

Bron: Consumer Reports on Health