Een blik op de wereld

De planeet Aarde uniek

Volgens astronomen worden er steeds weer nieuwe planeten ontdekt als wetenschappers de lichte schommeling — veroorzaakt door de aantrekkingskracht van de planeet — van de verafgelegen ster meten waar de planeten omheen draaien. Eind 1999 claimde men inmiddels het bestaan van 28 van zulke planeten buiten ons zonnestelsel. De nieuwe die naar verluidt zijn ontdekt, zijn ongeveer zo groot als Jupiter, of groter. Jupiter heeft een massa die zo’n 318 keer groter is dan die van de aarde. Men denkt dat de planeten net als Jupiter uit helium en waterstof bestaan. De afstand van deze planeten tot de ster waar ze omheen draaien, maakt het naar men zegt hoogst onwaarschijnlijk dat zich in zo’n stelsel ook planeten ter grootte van de aarde zouden kunnen bevinden. Bovendien draaien deze planeten in een ovale baan rond hun ster, in tegenstelling tot de aarde met haar cirkelvormige baan op een afstand van 150 miljoen kilometer van de zon. Eén planeet volgt zelfs een zodanige baan dat de afstand tot haar ster varieert van 58 miljoen kilometer tot 344 miljoen kilometer. „Het begint erop te lijken dat netjes gearrangeerde, cirkelvormige banen zoals wij in ons eigen zonnestelsel zien, betrekkelijk zeldzaam zijn”, zegt een astronoom.

Fluitende communicatie

Van Spaanse schoolkinderen op het eiland Gomera, een van de Canarische Eilanden, wordt verlangd dat zij de fluittaal leren die al eeuwen door plaatselijke herders wordt gebruikt, bericht de Londense Times. Het silbo, of gefluit, van Gomera, dat zich oorspronkelijk heeft ontwikkeld als een middel om in het bergachtige gebied over dalen heen te communiceren, gebruikt tonen om gesproken woorddelen na te bootsen. Fluiters plaatsen hun vingers in hun mond om de tonen te veranderen, en zij vormen hun handen tot een kom zodat het geluid ver reikt — tot wel 3 kilometer. Het silbo, dat in de jaren 60 van de vorige eeuw bijna was verdwenen, is weer populair geworden, en het eiland heeft nu een jaarlijkse fluitdag. De taal heeft echter haar beperkingen. „Je kunt gesprekken voeren maar er zijn niet veel dingen waarover je kunt spreken”, zegt Juan Evaristo, een plaatselijke directeur onderwijszaken.

Kinderen en slaap

„Ouders moeten niet alleen beperkingen stellen aan hoe lang schoolgaande kinderen mogen opblijven maar ook aan wat zij voor het slapengaan mogen doen”, zegt het tijdschrift Parents. „Televisie, computer- en videospelletjes en surfen op het net stimuleren de geest van kinderen en laten die overuren draaien. En een vol pakket van naschoolse activiteiten verhindert hen hun huiswerk op een redelijke tijd af te hebben.” Uit onderzoek blijkt dat een tekort aan slaap op jongere kinderen vaak een andere uitwerking heeft — zij worden hyperactief en onhandelbaar, terwijl volwassenen slaperig en rustig worden. Het gevolg is dat kinderen die slaap tekortkomen op school niet in staat zijn zich te concentreren, op te letten, te onthouden wat zij leren en problemen op te lossen. De deskundigen zeggen dat ouders moeten bepalen hoe laat hun kinderen naar bed moeten en daar prioriteit aan moeten geven — dat niet moeten bezien als een optie die pas in beeld komt als de energie van hun kinderen op is of zij niets meer te doen hebben.

Aids wereldwijd

Volgens een nieuw rapport van de Verenigde Naties zijn over de hele wereld „meer dan 50 miljoen mensen besmet met HIV-aids — evenveel als de bevolking van het Verenigd Koninkrijk — en zijn 16 miljoen personen eraan gestorven”, zegt de Canadese Globe and Mail. „Onderzoek in 9 Afrikaanse landen heeft uitgewezen dat er nu 20 procent meer vrouwen dan mannen met de ziekte zijn besmet” en dat „tienermeisjes ongeveer vijf keer zoveel kans lopen besmet te worden met HIV-aids als tienerjongens”. Peter Piot, directeur van het Joint United Nations Programme on HIV/AIDS, beschrijft de situatie in Oost-Europa als „explosief”. Het rapport brengt naar voren dat „het aantal HIV-besmettingen in de voormalige Sovjet-Unie in de afgelopen twee jaar meer dan verdubbeld is, wat de sterkste stijging ter wereld is”. Deskundigen zeggen dat dit een weerspiegeling vormt van de toename van intraveneus drugsgebruik in dat gebied. Wereldwijd heeft meer dan de helft van degenen die met HIV-aids geïnfecteerd zijn „de ziekte opgelopen rond de leeftijd van 25 jaar en zij sterven gewoonlijk voor hun 35ste verjaardag”.

 Zonnebrandmiddelen en kanker

„Door zonnebrandmiddelen met een hoge beschermingsfactor op hun huid aan te brengen, worden mensen tot een vals gevoel van veiligheid verlokt en kan hun kans op huidkanker toenemen”, bericht de Londense Times. „Dat komt doordat zij meer tijd in de zon doorbrengen en aan meer straling worden blootgesteld.” Onderzoekers van het Europese Instituut voor Oncologie in Milaan (Italië) hebben ontdekt dat personen die een zonnebrandmiddel met beschermingsfactor 30 gebruiken, 25 procent meer tijd in de zon doorbrengen dan personen die factor 10 gebruiken. Phillipe Autier, de auteur van de studie, zegt: „De beschermende uitwerking van het gebruik van zonnebrandmiddelen tegen huidkanker, in het bijzonder melanomen, is onder de bevolking in het algemeen niet aangetoond, maar er zijn overtuigende gegevens waaruit een sterk verband blijkt tussen de duur van recreatieve blootstelling aan de zon en huidkanker.” Deskundigen in de gezondheidszorg waarschuwen nu voor langdurige blootstelling aan de zon, hoe groot de beschermingsfactor van een zonnebrandmiddel ook is. Christopher New, manager van de kankercampagne van de Engelse Health Education Authority, adviseert: „Blijf zonnebrandmiddelen gebruiken, maar bedenk wel dat u ze niet moet gebruiken om langer te kunnen zonnebaden.”

Het ideale vervoermiddel?

Fietstaxi’s, ook bekend als riksjafietsen, zijn in India al tientallen jaren in gebruik. Maar in het tijdschrift Outlook wordt opgemerkt dat ze altijd hetzelfde zijn gebleven, met „een zware houten constructie, een groot gietijzeren frame, ongemakkelijke schuine zitplaatsen en geen versnellingen”. De laatste jaren is er veel verzet tegen het gebruik ervan geweest vanwege de belasting voor de bestuurders, vaak oudere, ondervoede mannen. Nu de luchtvervuiling in India een gevaarlijk niveau bereikt, krijgt de riksjafiets een nieuwe kans. Een in Delhi gevestigde firma heeft een ontwerp geïntroduceerd met een veel lichtere en meer gestroomlijnde constructie die minder wind vangt, een versnelling die het trappen veel lichter maakt, een ergonomisch verantwoord zadel, een stuur waardoor de polsen minder worden belast en ruimere, meer comfortabele zitplaatsen voor de passagiers. Volgens T. Vineet, de projectleider, „past [de riksja] in de huidige politiek correcte sfeer waarin mensenrechten en een onvervuild milieu het devies zijn”. Outlook zegt: „De nederige riksja zou wel eens het ideale vervoermiddel van de 21ste eeuw kunnen blijken.”

Onvervangbare post

Tot op heden „is de technologie er niet in geslaagd de invloed van een brief te vervangen”, zegt de krant Le Figaro. In 1999 bezorgden de Franse posterijen een record van 25 miljard brieven. Daarvan was 90 procent zakelijke post en slechts 10 procent persoonlijke correspondentie. Bijna de helft van alle verstuurde post bevatte de een of ander vorm van reclame, die door 98 procent van de ondervraagden volgens zeggen zorgvuldig werd gelezen. Elke dag leggen de 90.000 postbodes in Frankrijk, van wie 40 procent vrouwen zijn, in totaal meer dan 72.000 routes af om de 60 miljoen brieven die per dag verstuurd worden, te bezorgen.

Bezorgde verzekeraars

De Franse krant Le Monde berichtte dat 1999 „een vervloekt jaar voor herverzekering” was. Natuurrampen richtten in 1998 een schade van $90 miljard aan, waarvan $15 miljard door verzekeringsmaatschappijen werd vergoed. Maar 1999 — gekenmerkt door aardbevingen in Turkije en Taiwan, tyfoons in Japan, overstromingen in India en Vietnam en andere rampen — zou verzekeraars nog meer kunnen gaan kosten. Verzekeraars zijn bezorgd omdat de kans op grote rampen in dichtbevolkte gebieden steeds groter wordt. De meest toonaangevende verzekeraar ter wereld waarschuwt voor „de verwoestende gevolgen” van mondiale opwarming en „de uitwerking van menselijke activiteiten op klimatologische omstandigheden”.

Mount Everest nu nog hoger

„De Mount Everest, de hoogste berg ter wereld, is nog hoger dan wetenschappers eerst dachten, en hij wordt steeds hoger”, zegt een recent bericht van Reuter. „Met geavanceerde satellietsystemen hebben klimmers gemeten dat de Everest 8850 meter hoog is . . . Dat is 2 meter hoger dan de vorige officiële meting van 8848 meter, gedaan in 1954.” De nieuwe meting is de hoogte van de met sneeuw bedekte top. De hoogte van de feitelijke rotspunt daaronder is nog steeds onbekend. De National Geographic Society neemt het nieuwe cijfer over voor haar kaarten. Behalve in opwaartse richting beweegt de berg — eigenlijk het hele Himalajagebergte — ook in noordoostelijke richting, naar China, en wel met een 1,5 tot 6 millimeter per jaar.