Het wonder van het struisvogelei

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN ZUID-AFRIKA

BEWEGINGLOOS ligt het struisvogelei in de broedmachine en verraadt niets van wat er binnenin gebeurt of van het indrukwekkende schouwspel dat op het punt staat te beginnen. Hier op de struisvogelfarm hebben we echter de gelegenheid om iets over de fascinerende ontwikkeling van de struisvogel te leren, vanaf het eieren leggen.

Het vertroetelen van de eieren

Moeder struisvogel legt haar ivoorkleurige eieren, die elk wel anderhalve kilo wegen, in een primitief nest in het zand. * Vervolgens brengt het personeel van de farm elke dag de pasgelegde eieren naar de broedmachines, die ongeveer zes weken hun thuis zullen zijn.

Tijdens hun verblijf in de broedmachine worden de eieren vertroeteld. Ze worden lekker warm gehouden op een temperatuur van ongeveer 37 graden Celsius — voor de nieuwe kuikens de ideale temperatuur om zich in de schaal te kunnen ontwikkelen. Om te voorkomen dat de dooier of het embryo naar de bodem van het ei zakt en aan het eivlies vastkleeft, plaatst de kweker de eieren in speciale laden waarin ze automatisch gekeerd worden, of hij laat de eieren elke dag met de hand keren. Dit is een nabootsing van de manier waarop struisvogelouders de eieren in hun zanderige nest op de open vlakte regelmatig keren.

Een kijkje binnenin

Maar hoe weten we wat er binnen in de eierschaal gebeurt? De kweker pakt voorzichtig een van de eieren op en legt het op een gat in de bovenkant van een kistje waarin zich een sterke lamp bevindt. Deze werkwijze staat als ’schouwen’ bekend en geeft de kweker enig idee van de opmerkelijke ontwikkelingen in het ei. Van tijd tot tijd schouwt hij de eieren om de groei van het leven binnenin te controleren. Als na enkele malen schouwen blijkt dat het binnenste van een ei vloeibaar blijft, dan is het kennelijk niet bevrucht en wordt het niet in de broedmachine teruggelegd.

Tijdens de 39 dagen die het struisvogelei in de broedmachine doorbrengt, vindt er een wonderbare groei binnen in de porseleinachtige schaal plaats. Tegelijkertijd vormt zich een luchtkamer, die uiteindelijk ongeveer een derde van de beschikbare ruimte in het ei in beslag neemt. * De nog niet uitgekomen kuikens komen behoorlijk krap in hun schaal te zitten en maken zich klaar voor hun naderende uitbraak. Maar eerst moet er een heel belangrijk proces plaatsvinden — hun dooierzak moet zich via hun navelstreng en hun navel naar hun minuscule buikholte gaan bewegen. Dit is van vitaal belang omdat de dooierzak de voedingsstoffen en energie bevat die ze binnenkort nodig zullen hebben wanneer ze zich een weg naar de buitenwereld breken.

Het uitkomen van de eieren

Eindelijk breekt de grote dag aan, en wij zijn erbij. Eerst moeten de kuikentjes door het vlies van de luchtkamer heen breken voordat ze bij de schaal zelf kunnen komen. In tegenstelling tot andere kuikens, die een eitand hebben om hun schaal te breken, hebben struisvogels een beschermlaagje op de punt van hun zachte snavel. Het kuiken houdt zijn ’gecoate’ snavel tegen de binnenkant van de schaal en duwt  zijn nek tegen het vlies dat hem van de aangrenzende luchtkamer scheidt. Na veel duwen en wrijven scheurt dit vlies uiteindelijk. Door dit openbreken van het vlies krijgt het kuiken de hele ruimte binnen de schaal tot zijn beschikking. — Zie afbeelding A.

Eindelijk krijgen de minuscule longen van het kuiken voor het eerst lucht! Zijn longetjes functioneren nu. Maar door al die inspanning wordt het ondraaglijk benauwd in zijn krappe behuizing. Het kuiken kan het nu dus niet opgeven — hij moet blijven vechten en door de schaal zelf heen breken. Uit alle macht gooit het kuiken telkens zijn kop naar achteren en slaat met de punt van zijn snavel tegen de binnenkant van de schaal. Plotseling ziet het uitgeputte kuikentje een zwak lichtschijnsel wanneer er een barstje in de schaal verschijnt — en tegelijkertijd voelt hij heerlijk frisse lucht! — Zie afbeelding B.

Na een hoognodige rustpauze heeft de jonge vogel voldoende kracht herwonnen om de gebarsten schaal verder open te breken, waarbij hij een goed gebruik maakt van zijn rechterpoot en zijn gecoate snaveltje. Dan duwt het kuiken de gebarsten delen van de schaal als een miniatuur-Goliath opzij en probeert rechtop te gaan zitten, terwijl hij met zijn ogen knipperend de wereld in kijkt met alle waardigheid en zelfverzekerdheid die een net uit zijn ei gekomen, wankele struisvogel maar bijeen kan rapen. — Zie afbeelding C.

 Waarom helpt de kweker het kuikentje niet uit zijn gebroken schaal? Dat is in het belang van de jonge vogel zelf. Het duurt even voordat de eidooier via de navel van het kuiken geabsorbeerd is, waarna de navel zich samentrekt en sluit. Iemand die zo onverstandig is het proces te willen versnellen door erbij te helpen, kan het tere diertje verwonden of het aan een ernstige infectie blootstellen.

In ieder geval zijn de jongen hier op de farm eindelijk uit hun ei. Voor ons als toeschouwers is het een adembenemend schouwspel om de struisvogelkuikens uitgeput maar triomfantelijk uit een rommelige hoop gebroken eierschalen te zien opduiken.

Kennismaking met de pleegouders

Na een tijdje droogt het fluweelzachte dons van de kuikens door de warme lucht van de broedmachine op en worden ze onweerstaanbaar schattig en pluizig. Dan worden ze in een kleine ren buiten in de zon gezet. Dat schijnen ze heerlijk te vinden! Eindelijk kunnen ze hun wankele pootjes de oefening geven waar ze naar hebben gesnakt.

De volgende dag is gedenkwaardig voor de donzige jonge vogels. Ze worden aan hun pleegouders voorgesteld — volwassen struisvogels die de komende drie maanden voor ze zullen zorgen. Tot nu toe hebben de kuikentjes geen honger gehad omdat ze nog op de voeding uit hun eidooier teren. Een paar dagen nadat ze uit het ei zijn gekropen beginnen ze zich echter wat hongerig te voelen. Maar wat kunnen ze eten? Tot onze verrassing beginnen de kuikens de verse mest van hun pleegouders te eten! Dit, zo legt de kweker uit, helpt wellicht hun nog onvolledig ontwikkelde immuunsysteem te versterken.

Kijk eens hoe die hummels verwoede pogingen doen om de reusachtige stappen van hun pleegouders bij te houden! Het kost echt veel moeite. Maar struisvogelkuikens groeien ongelofelijk hard — wel dertig centimeter per maand. Verbazingwekkend genoeg zijn ze dus binnen een maand in staat de veel grotere volwassenen bij te houden.

Op een leeftijd van zes maanden zijn de jonge adolescenten volgroeid en zijn ze bijna twee en een halve meter hoog. Het is moeilijk te geloven dat deze slungelige dieren — een en al nek en poten — iets meer dan zeven maanden geleden bewegingloze eieren waren in een broedmachine op een struisvogelfarm.

[Voetnoten]

[Diagram op blz. 23]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

HET UITKOMEN

A

B

C

[Verantwoording]

Source of sketches: Dr. D. C. Deeming

[Illustratie op blz. 23]

De grote dag — de kuikens komen uit het ei!

 [Illustratieverantwoording op blz. 25]

John Dominis/Index Stock Photography