De zienswijze van de bijbel

Wat u over Kerstmis moet weten

MILJOENEN mensen overal ter wereld verheugen zich al op de kerst van 2002. Wellicht hoort u daar ook bij. Aan de andere kant bent u misschien niet gewend aan de religieuze aspecten van dit populaire feest deel te nemen. Maar hoe het ook zij, waarschijnlijk zult u niet aan de invloed van Kerstmis kunnen ontkomen. De commercie en het amusement zijn ervan doortrokken, zelfs in niet-christelijke landen.

Wat weet u over Kerstmis? Heeft de viering van Christus’ geboorte een bijbelse grondslag? Wat is de achtergrond van dit populaire feest dat elk jaar op 25 december wordt gevierd?

Kerstmis verboden

Als u even de tijd neemt voor wat nazoekwerk over dit onderwerp, zult u erachter komen dat Kerstmis zijn oorsprong niet in het ware christendom vindt. Veel bijbelgeleerden van diverse gezindten bevestigen dit. Met dat in gedachten zal het u niet verbazen dat in 1647 in Engeland Cromwells parlement Kerstmis tot een dag van boetedoening verordende en het vervolgens in 1652 volledig verbood. Van 1644 tot 1656 was het parlement elk jaar doelbewust op 25 december in zitting. Volgens de historicus Penne L. Restad liepen „geestelijken die over de geboorte van Christus preekten . . . het risico gevangengezet te worden. Kerkvoogden stonden boetes te wachten voor het versieren van hun kerk. Het was wettelijk bepaald dat winkels op Kerstmis open moesten blijven alsof het een gewone werkdag betrof.” Vanwaar die drastische maatregelen? Puriteinse hervormers waren van mening dat de kerk geen tradities moest creëren die niet in de bijbel stonden. Ze waren actief in het prediken en het verspreiden van literatuur om kerstvieringen aan de kaak te stellen.

In Noord-Amerika waren soortgelijke opvattingen waarneembaar. In de kolonie Massachusetts Bay * was van 1659 tot 1681 een verbod op Kerstmis van kracht. Volgens de toenmalige wet mocht Kerstmis op geen enkele manier worden gevierd. Overtreders kregen een boete. Niet alleen puriteinen in New England vierden liever geen Kerstmis, maar ook enkele groepen in andere koloniën. De quakers in Pennsylvania waren wat hun kijk op de viering betreft net zo onvermurwbaar als de puriteinen. Eén bron zegt dat „kort nadat de Amerikanen onafhankelijk waren geworden, Elizabeth Drinker, zelf een quaker, de bevolking van Philadelphia in drie categorieën verdeelde. Er waren quakers die aan Kerstmis ’niet meer belang hechten dan aan andere dagen’, de religieuzen, en de rest, die ’het in brasserijen en uitspattingen doorbrengen’.”

De beroemde Amerikaanse predikant Henry Ward Beecher, die in een orthodox calvinistisch gezin opgroeide, wist tot zijn dertigste weinig van Kerstmis. „Kerstmis was iets vreemds voor mij”, schreef Beecher in 1874.

Ook de vroege congregationalistische en baptistenkerken vonden geen schriftuurlijke gronden voor het vieren van Christus’ geboorte. Volgens één bron was het pas op 25 december 1772 dat de baptistenkerk in Newport voor het eerst Kerstmis vierde. Dat was ongeveer 130 jaar na de oprichting van de eerste baptistenkerk in New England.

 De oorsprong van Kerstmis

De New Catholic Encyclopedia erkent: „De datum van Christus’ geboorte is niet bekend. De evangeliën geven noch de dag noch de maand aan . . . Volgens de door H. Usener geopperde . . . en door de meeste geleerden heden ten dage geaccepteerde hypothese, werd de geboorte van Christus op de datum van het wintersolstitium gesteld (25 december op de Juliaanse kalender, 6 januari op de Egyptische), omdat op die dag, waarop de zon naar de noordelijke hemel begon terug te keren, de heidense aanbidders van Mithras de dies natalis Solis Invicti (geboortedag van de onoverwinnelijke zon) vierden. Op 25 dec. 274 had Aurelianus de zonnegod tot voornaamste schutspatroon van het keizerrijk uitgeroepen en op de Campus Martius een tempel aan hem gewijd. Kerstmis ontstond in een tijd dat de zonnecultus in Rome een zeer voorname plaats innam.”

De Cyclopædia van M’Clintock en Strong zegt: „De viering van het kerstfeest is niet door God ingesteld, noch is ze van N[ieuw] T[estamentische] oorsprong. De dag van Christus’ geboorte kan niet worden vastgesteld aan de hand van het N[ieuwe] T[estament], trouwens, evenmin aan de hand van enige andere bron.”

„IJdel bedrog”

Dienen ware christenen, gezien het bovenstaande, aan kerstgebruiken mee te doen? Behaagt het God zijn aanbidding te versmelten met de geloofsopvattingen en praktijken van degenen die hem niet aanbidden? De apostel Paulus waarschuwde in Kolossenzen 2:8: „Past op: misschien zal iemand u als zijn prooi wegdragen door middel van de filosofie en door ijdel bedrog overeenkomstig de overlevering van mensen, overeenkomstig de elementaire dingen van de wereld en niet overeenkomstig Christus.”

Ook schreef de apostel: „Komt niet onder een ongelijk juk met ongelovigen. Want wat voor deelgenootschap hebben rechtvaardigheid en wetteloosheid? Of wat heeft licht met duisternis gemeen? Welke overeenstemming bestaat er voorts tussen Christus en Belial [Satan, vtn.]? Of welk deel heeft een gelovige met een ongelovige?” — 2 Korinthiërs 6:14, 15.

Op grond van het onweerlegbare bewijs dat voorhanden is, doen Jehovah’s Getuigen niet mee aan kerstvieringen. In overeenstemming met de Schrift streven ze „de vorm van aanbidding die van het standpunt van onze God en Vader uit bezien rein en onbesmet is” na door zich „onbevlekt van de wereld” te bewaren. — Jakobus 1:27.

[Voetnoot]

[Inzet op blz. 16]

In 1652 verbood het Engelse parlement Kerstmis

[Inzet op blz. 17]

„Kerstmis was iets vreemds voor mij” — HENRY WARD BEECHER, AMERIKAANSE PREDIKANT

[Illustratie op blz. 17]

Heidense aanhangers van Mithras en de zonnegod (afgebeeld in bas-reliëf) vierden 25 december

[Verantwoording]

Musée du Louvre, Paris