Een bezoek aan een bananenplantage

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN ZUID-AFRIKA

IK HEB altijd al van bananen gehouden en volgens mij lust bijna iedereen ze. Bananen smaken niet alleen heerlijk, ze zijn ook een bron van vitaminen, mineralen en vezels. Zou u meer willen weten over deze voedzame vrucht? Onlangs bezocht ik een plantage, en de beheerder en zijn vrouw lieten me zien hoe bananenplanten zich op een verbazingwekkende manier vermenigvuldigen.

Tony en Marie (op de foto hierboven) beheren een plantage in Levubu, in de provincie Limpopo (Zuid-Afrika). Op hun plantage van 55 hectare verbouwen ze allerlei gewassen, maar ze verbouwen vooral bananen. Tony vertelt ons graag meer over deze veel gegeten vrucht.

Groei en klimaat

„De beste grondsoort”, zo vertelt Tony ons, „bevat redelijk veel klei en niet te veel zand en stenen. De laag teelaarde moet dik en goed doorlatend zijn. Bananen aarden alleen in vorstvrije gebieden. Ze houden eigenlijk van hoge temperaturen. De temperaturen in Levubu liggen gemiddeld tussen de 12 en 35 graden Celsius.” Als ik vraag hoeveel regen ze nodig hebben, zegt Tony: „Bananen hebben geregeld regen nodig en anders moeten we de grond elke week bevloeien.”

Ook al lijken bananenplanten op bomen, hun stam bestaat uit dicht op elkaar zittende bladstengels en niet uit hout. De banaan is in feite geen boom maar een uit de kluiten gewassen kruid. De echte stam  zit onder de grond en wordt een wortelstok genoemd. Hieruit groeien de wortels, de bladeren en uiteindelijk een grote paarse bloem. Uit de wortelstok komen ook scheuten die weer nieuwe planten vormen.

Bananenplanten maken in principe drie groeifasen door, die plaatselijke planters „de oma, de dochter en de kleindochter” noemen (zie foto). De „oma” geeft dit jaar vruchten, de „dochter” volgend jaar en de „kleindochter” over twee jaar. Er groeien in verhouding veel „kleindochters” naast hun „moeder”. Als deze „baby’s” ongeveer kniehoog zijn, worden ze allemaal, behalve de meest veelbelovende, weggekapt.

De grote paarse bloem, waar uiteindelijk de tros bananen uit voortkomt, groeit vanuit de verborgen wortelstok door het hart van de schijnstam omhoog. Nadat de bloem ten slotte tussen de twee bovenste bladeren te voorschijn is gekomen, gaat hij hangen. Naarmate de bloembladeren afvallen, worden er steeds meer van de tien tot vijftien onvolgroeide kammen zichtbaar die uiteindelijk de tros zullen vormen en die voor leken  wel ondersteboven lijken te groeien! Een kam kan uit twintig of meer zich ontwikkelende bananen bestaan, die ook wel ’vingers’ genoemd worden.

De oogst

Vanaf de tijd dat de paarse bloem zichtbaar wordt tot het oogsten van de bananen gaan drie tot zes maanden voorbij, afhankelijk van de tijd van het jaar. De vruchten worden geoogst als ze nog groen zijn, maar pas nadat de vingers hun kromme vorm hebben gekregen. De verkoopbare trossen wegen gemiddeld zo’n 35 kilo. Bij het oogsten wordt er een plastic hoes over de tros gedaan zodat de bananen niet gekneusd worden tijdens het transport naar het verpakkingsbedrijf. Hier worden de kammen in trosjes van drie tot zes bananen verdeeld, waarna ze met een schimmeldodend middel behandeld worden ter voorkoming van kroonrot.

In Zuid-Afrika wordt het fruit vervolgens in een met was behandelde doos met ventilatiegaten gedaan en in een rijpingscel geplaatst, waar de narijping plaatsvindt met behulp van ethyleengas. * De dozen worden hier ongeveer twee dagen bij een constante temperatuur bewaard en daarna naar de consument vervoerd.

„Misschien ben ik een beetje bevooroordeeld,” zegt Tony met twinkelende ogen, „maar volgens mij smaken de bananen uit Levubu heel bijzonder vanwege de grond waarop ze groeien. Helaas kan men er alleen in ons land van genieten, omdat we niet in de buurt van een exportstad zitten.”

Goed voor uw gezondheid

Bananen bevatten veel kalium. „Talrijke studies duiden erop dat deze bouwstof voor sterkere botten kan zorgen en de kans op hoge bloeddruk en beroerten kan verminderen”, aldus een artikel over bananen in het tijdschrift Health. Het artikel vervolgt: „Bananen bevatten foliumzuur, een vorm van vitamine B die heel belangrijk is voor zwangere vrouwen en vrouwen in de vruchtbare leeftijd omdat het aangeboren afwijkingen helpt voorkomen.” Bananen bevatten ook andere belangrijke mineralen zoals magnesium, een stof die de botten helpt calcium in zich op te nemen, waardoor ze sterk blijven.

De eiwitten in bananen bestaan uit achttien aminozuren, waaronder alle noodzakelijke aminozuren die ons lichaam zelf niet of niet voldoende kan aanmaken. Bovendien bestaan bananen voor 22 procent uit koolhydraten, die u snel energie geven omdat bananen zo licht verteerbaar zijn. Marie voegt hier graag aan toe: „Bananen zijn een goede bron van vitamine A, B en C. Ze schijnen bovendien de eetlust te onderdrukken, want niemand is geneigd veel bananen achter elkaar te eten.” Neem dus nog een banaan — ze zijn goed voor u en smaken echt verrukkelijk!

[Voetnoot]

[Diagram/Illustratie op blz. 16]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Blad

Bloem/bananen

Bladschede

Grondniveau

Wortelstok

Wortel

[Verantwoording]

Sketch: Based on drawing from The Complete Encyclopedia of Illustrations/J. G. Heck

[Diagram/Illustratie op blz. 17]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Oma

Dochter

Kleindochter

[Illustraties op blz. 17]

De grote paarse bloem wordt uiteindelijk een tros bananen

[Verantwoording]

Photo by Kazuo Yamasaki

[Illustraties op blz. 18]

De oogst (links); een nieuwe generatie (boven)