Een spectaculaire reis over de „snelweg”

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN NOORWEGEN

ELKE avond, het hele jaar door, vertrekt er een schip uit Bergen, aan de zuidwestkust van Noorwegen, op een elfdaagse reis van zo’n 4500 kilometer naar het noorden. Het vaart langs duizenden eilanden en door talloze fjorden en inhammen en doet allerlei steden en dorpen aan die langs de prachtige, grillige Noorse kust liggen.

Hoewel de zeeroute van de Noorse kustexpres door velen de mooiste tocht ter wereld wordt genoemd, dient de kustexpres ook een nuttig doel: de boot vervoert goederen, post en passagiers tot aan de eindhaven Kirkenes, ver boven de noordpoolcirkel.

Hoe vinden schepen hun weg door die poolzee, vooral ’s winters als een groot deel van de IJszee dichtvriest? Noorwegen ondervindt vanwege zijn ligging de invloed van het warme water van de Noord-Atlantische golfstroom en de gematigde westenwinden. Door die twee invloeden is het Noorse klimaat zachter dan de hoge breedtegraad doet vermoeden. Zelfs ’s winters zijn de Noorse havens vrijwel ijsvrij.

 Er wordt een zeeweg geboren

Toen aan het eind van de negentiende eeuw werd overwogen wat voor verbinding er tussen de kustplaatsen moest komen — weg-, spoor- of scheepsverbinding — werd er voor een zeeroute gekozen. Maar zelfs die route gaf toen problemen, want hoewel de zee niet dichtvroor, was het ’s nachts en met slecht weer gevaarlijk om te varen.

Dat er op 2 juli 1893 een lijndienst kon worden geopend was voor een groot deel te danken aan de inventiviteit en vastberadenheid van zeekapitein Richard With. Op die dag vertrok de eerste kustexpres uit Trondheim met als eindbestemming Hammerfest, de noordelijkste stad van Europa. Ondanks sombere voorspellingen bleek de dienst een succes. Later werd ze zelfs uitgebreid tot 34 havens van Bergen tot Kirkenes — tegenwoordig nog steeds het begin- en eindpunt. Waarschijnlijk het grootste bewijs van het succes — en het belang — van deze zeeroute is de bijnaam die de kustbewoners eraan hebben gegeven: de snelweg.

Momenteel wordt de dienst op de snelweg onderhouden door een vloot van elf moderne schepen. Om de 24 uur vertrekt er een. Maar doordat veel kustplaatsen nu via een sterk verbeterd rail- en wegennet met elkaar verbonden zijn, is de kustexpres zich steeds meer op het toerisme gaan richten, wat aan het ontwerp van de schepen te zien is.

Een panorama ontvouwt zich

De route die de schepen volgen, voert voornamelijk door beschutte wateren. Op die manier kunnen de passagiers elf dagen lang genieten van enkele van de mooiste uitzichten die Noorwegen te bieden heeft — gezellige gehuchtjes omzoomd door groene bergweiden, vissersdorpjes, gletsjers, fjorden, besneeuwde bergtoppen, kliffen vol zeevogels, majestueuze watervallen en zelfs walvissen.

Als de boot ergens aanlegt mogen de passagiers bovendien van boord om wat rond te kijken. Molde bijvoorbeeld biedt een prachtig uitzicht over de 87 besneeuwde bergtoppen in de Romsdalalpen. In Ålesund en Trondheim is er misschien zelfs tijd voor een korte excursie, zoals een wandeling door straatjes met de karakteristieke plaatselijke bouwstijl. Soms huren passagiers een auto en rijden naar de volgende aanloophaven, waar ze dan weer aan boord gaan.

Na Bodø te hebben aangedaan, vaart de kustexpres door de Vestfjord en zet vervolgens koers naar de Lofoten, een 175 kilometer lange eilandengroep met talloze bergtoppen en gezellige vissersdorpjes. Sommige van de buitenste eilanden van de Lofoten zijn weinig meer dan riffen, rotseilandjes en klippen die uit de zee oprijzen. Soms hebben ze een vuurtoren of een baken. Op de archipel leeft ook een van de allergrootste zeevogelkolonies, met onder andere meeuwen, sterns, eidereenden, papegaaiduikers, zeekoeten, aalscholvers, drieteenmeeuwen, alken en af en toe stormvogeltjes. Het aantal vogels loopt in de miljoenen.

Elke winter wemelt de zee rond de Lofoten van de vissersboten die op skrei, een kabeljauwsoort, vissen. Dit gebied staat ook bekend om zijn walvissen. Het is voor de passagiers een hele sensatie om vanaf het schip te zien hoe deze reusachtige zoogdieren uit het water opspringen en spuiten!

’s Zomers maakt de kustexpres een uitstapje naar de Trollfjord. De ingang van deze fjord is zo smal en steil dat je haast het gevoel krijgt dat je vanaf de reling van het schip de rotswand kunt aanraken. Hier houdt de stuurman de scheepshoorn stil om geen steenlawine te veroorzaken! Met een achtergrond van besneeuwde bergtoppen is dit kustgedeelte een paradijs voor fotografen!

Na nog enkele stadjes en vissersdorpen te hebben aangedaan, keren de schepen oostwaarts en koersen naar een stukje kust dat voor velen het hoogtepunt van de reis is. Vanuit de havenplaats Honningsvåg kunnen passagiers bijvoorbeeld een excursie maken naar de Noordkaap. Daar rijzen de 300 meter hoge  kliffen bijna verticaal omhoog uit de Noordelijke IJszee, wat een spectaculair gezicht is.

De kustexpres blijft maar een paar uur in Kirkenes, het noordelijke eindpunt. Daarna gaan de trossen weer los voor de terugreis naar Bergen. Op de terugtocht kunnen de passagiers natuurschoon zien dat ze op de heenreis misschien gemist hebben omdat ze lagen te slapen. Bij de poolcirkel is bijvoorbeeld de reusachtige Svartisen-ijsvlakte te zien, die zo’n 370 vierkante kilometer beslaat. Vervolgens varen de schepen langs de prachtige bergketen de Zeven Zusters. En dan langs de Torghatten, een gedrongen, bolvormige berg met een lange natuurlijke tunnel dwars erdoorheen, zodat de berg net een hoed met een gat in de bol lijkt. Tussen de plaatsen Måløy en Florø passeert de expres de Hornelen, een 860 meter hoge berg die zo steil uit de zee oprijst dat de stuurman ook daar zijn hoorn niet gebruikt wegens het lawinegevaar.

De middernachtzon en de poolnacht

Toeristen die de tocht in de zomer maken, kunnen gedurende vrijwel de hele reis continu daglicht hebben. Een groot deel van de snelweg ligt namelijk in „het land van de middernachtzon”, ten noorden van de poolcirkel. Daar schijnt ’s zomers de hele nacht de zon. Aan de Noordkaap bijvoorbeeld gaat bijna twaalf weken lang de zon niet onder!

 ’s Winters ervaren de reizigers het tegenovergestelde: een lange poolnacht. Maar de winter heeft zijn eigen bekoring als de hemel, de zee, de bergen en de sneeuw zich in de zachte kleuren van het schemerlicht hullen wanneer de zon net niet boven de horizon komt. Bovendien vormt de winterhemel de perfecte achtergrond voor een van de allermooiste spektakels: de beroemde aurora borealis, of het noorderlicht. Als er wolken elektrisch geladen deeltjes afkomstig van de zon de hemel boven de poolstreken binnendringen, ontstaat er groen en geelgroen licht met soms een vleugje rood. Dat licht danst langs de met sterren bezaaide hemel in adembenemende banden en gordijnen die op hun eigen kosmische ritme heen en weer bewegen.

Uiteraard hoeft u zich niet aan boord van de kustexpres te bevinden om veel van deze prachtige dingen te zien. Dankzij een uitgebreid rail- en wegennet kan een groot deel van Noorwegen ook vanuit de auto of de trein worden bewonderd. Voor mensen met een beperkt budget kunnen die vormen van vervoer een welkome besparing opleveren. Maar welke route u ook kiest, één ding is zeker: u raakt nooit uitgekeken op de kilometer na kilometer en seizoen na seizoen wisselende panorama’s langs de spectaculaire kust van Noorwegen.

[Kaart op blz. 13]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

FINLAND

ZWEDEN

NOORWEGEN

OSLO

Zeeroute

▿ ▵ Bergen

▿ ▵ Florø

▿ ▵ Mȧløy

▿ ▵ Ȧlesund

▿ ▵ Molde

▿ ▵ Trondheim

POOLCIRKEL

Monument op de poolcirkel

▿ ▵ Bodø

▿ ▵ Lofoten

Trollfjord

▿ ▵ Tromsø

▿ ▵ Hammerfest

▿ ▵ Honningsvȧg

▿ ▵ Kirkenes

[Verantwoording]

Based on map: Hurtigruten

 [Illustratie op blz. 15]

In de Trollfjord omgeven door bergtoppen

[Verantwoording]

TO-FOTO AS, Harstad

[Illustraties op blz. 15]

Op de Lofoten leven veel zeevogels, zoals zeemeeuwen, dikbekzeekoeten en papegaaiduikers

[Illustratie op blz. 16]

De „snelweg” begint in Bergen

[Illustratie op blz. 16]

Monument op de poolcirkel

[Illustratie op blz. 16]

Middernachtzon

[Verantwoording]

TO-FOTO AS, Harstad

[Illustratie op blz. 16, 17]

De Zeven Zusters

[Verantwoording]

Per Eide

[Illustratie op blz. 17]

Kustdorp in de donkere winter

[Illustratie op blz. 17]

Aurora borealis (het noorderlicht)

[Verantwoording]

© TO-FOTO AS, Harstad

[Illustratie op blz. 17]

De reis eindigt in Kirkenes

[Verantwoording]

Hallgeir Henriksen

[Illustratieverantwoording op blz. 13]

Nancy Bundt