De Galilese boot — Een schat uit bijbelse tijden

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN ISRAËL

BIJ de Zee van Galilea hebben zich enkele van de opwindendste episoden van Jezus’ bediening afgespeeld. Daar, op dat meer of aan de oevers ervan, liep Gods Zoon op het water, bracht hij woeste golven tot bedaren, voedde hij door een wonder duizenden mensen en genas hij zieken.

In 1986 werd er op de zeebodem in de buurt van het oude Kapernaüm een verrassende ontdekking gedaan. Er werd een boot gevonden die in de tijd van Jezus’ bediening op deze zee heeft gevaren. Hoe heeft men hem ontdekt? En wat kunnen we erdoor te weten komen?

Ontdekt dankzij een droogteperiode

Jaren met minder neerslag dan normaal, gevolgd door de hete zomer van 1985, hadden een zware tol geëist van de Zee van Galilea, en dit zoetwatermeer werd ook nog eens gebruikt voor het bevloeien van gewassen. Het waterpeil was drastisch gezakt en daardoor kwamen er grote modderbanken droog te liggen. Twee broers uit een nabijgelegen kibboets zagen dat als een schitterende kans om naar verborgen schatten te zoeken. Terwijl ze over de modderbanken liepen, vonden ze enkele bronzen munten en een paar oude spijkers. En toen zagen ze het — een ovale omtrek in de modder, die de plaats aangaf waar een oude boot begraven lag. Ze hadden inderdaad een schat gevonden!

Archeologen hadden nooit verwacht een tweeduizend jaar oude boot in de Zee van Galilea te vinden. Ze gingen ervan uit dat het hout allang door micro-organismen afgebroken zou zijn. Maar zowel koolstofdatering als de munten die op die plek werden gevonden, brachten deskundigen tot de conclusie dat de vondst uit de eerste eeuw v.G.T. of de eerste eeuw G.T. dateerde. Wonderlijk genoeg was de romp heel goed intact gebleven. Hoe was dat mogelijk?

De boot schijnt in een ongestoord gebied te hebben gelegen, wat ervoor heeft gezorgd dat het hele onderste gedeelte met fijn slib werd bedekt. Mettertijd verhardde het slib. Zo bleef een stuk geschiedenis ongeveer twintig eeuwen veilig bewaard!

Toen het nieuws over de ontdekking zich verbreidde, kreeg het vaartuig de bijnaam ’de boot van Jezus’. Natuurlijk dacht niemand serieus dat juist deze boot door Jezus of zijn discipelen was gebruikt. Maar de ouderdom van de boot en de overeenkomsten met de boten die in de evangelieverslagen worden beschreven, maken hem interessant voor zowel historici als bijbelgeleerden.

De boot is 8,2 meter lang en 2,3 meter breed. De bouwer maakte gebruik van de methode ’huid eerst’. Dat wil zeggen, hij bevestigde de huidplanken niet op een geraamte maar direct op de kiel, en zo bouwde hij de zijden van de boot tot een romp. Dat was de gangbare methode bij het bouwen van boten die voor de Middellandse Zee bestemd waren. Maar misschien is de Galilese boot aangepast voor het varen op een meer.

Kennelijk was de boot oorspronkelijk uitgerust met één vierkant zeil. De vier roeiriemen duiden erop dat hij op zijn minst een vijfkoppige bemanning gehad moet hebben: vier roeiers en een stuurman. Maar het vaartuig kon meer dan het dubbele van dat aantal mensen vervoeren. Als we over de zeven discipelen lezen die aan het vissen waren toen ze de opgestane Jezus zagen, kunnen we ons heel goed voorstellen dat ze in zo’n zelfde boot zaten. — Johannes 21:2-8.

De Galilese boot zal ongetwijfeld een achterdek hebben gehad voor het opbergen van grote visnetten. Onder de planken bood dat dek een enigszins  afgeschermde plaats waar vermoeide vissers even konden rusten. Jezus kan daar gebruik van hebben gemaakt toen hij tijdens een storm „aan de achtersteven op een kussen [lag] te slapen” (Markus 4:38). Men vermoedt dat het „kussen” een zandzak is geweest die altijd als ballast aan boord was. *

Vissers rond de Zee van Galilea

Stel u eens voor dat u in de eerste eeuw in een boot zit zoals deze. Wat is er te zien terwijl u op de Zee van Galilea vaart? Waarschijnlijk ziet u vissers die hun netten uitgooien, sommige in kleine bootjes en andere terwijl ze in ondiep water waden. Met een gemak waaruit ervaring spreekt slingeren ze deze ronde netten, die een verzwaarde rand en een doorsnee van zes tot acht meter hebben, met één hand weg. De netten vallen met een plons plat op het water, zinken en sluiten zo de vis in. Een visser haalt zijn vangst binnen door het net aan land te trekken of misschien door te duiken en het net met inhoud omhoog te halen. Over Simon en Andreas wordt in de bijbel gezegd dat ze hun netten ’uitwierpen’, misschien op een soortgelijke manier. — Markus 1:16.

U zou ook een groep vissers kunnen opmerken die druk pratend een sleepnet klaarmaken. Dat net kan wel driehonderd meter lang zijn, het hangt in het midden zo’n acht meter verticaal in het water, en aan elk uiteinde zitten sleeptouwen. De vissers bepalen waar ze gaan vissen, en dan gaat de helft van de groep aan land met een van de sleeptouwen. De boot vaart in rechte lijn het meer op, zodat het net in de volle lengte wordt ontvouwd, keert dan om en trekt het net in een halve cirkel geleidelijk naar de oever. Dan stappen de overige vissers uit de boot met het tweede sleeptouw. Terwijl de twee groepen vissers naar elkaar toe lopen, halen ze hun vangst binnen. — Mattheüs 13:47, 48.

In de verte ziet u een visser die in zijn eentje aan het vissen is met een vishaak aan een lijn. Jezus zei eens tegen Petrus dat hij in deze zelfde zee een vishaak moest uitwerpen. U kunt u voorstellen hoe verbaasd Petrus was toen hij een vis ving met een zilveren munt in zijn bek — precies het bedrag dat nodig was om de tempelbelasting te betalen. — Mattheüs 17:27.

Als de schemering valt, wordt alles stil op het meer. Plotseling wordt de vrede verstoord door vissers die met hun voeten stampen en met hun roeiriemen op het water slaan om zo veel mogelijk lawaai te maken. Waarom? Ze hebben schakelnetten in het water gelegd, en wel zo dat de vissen, gealarmeerd door het lawaai, recht in de val zwemmen. Deze verticale netten, onzichtbaar in de duisternis, zijn zo gemaakt dat vissen er makkelijk in verstrikt raken. De netten worden in de loop van de nacht herhaaldelijk neergelaten. ’s Morgens worden ze gewassen en te drogen gehangen. U vraagt u af: werd bij de wonderbare visvangst in Lukas 5:1-7 ook een schakelnet gebruikt?

Herstelwerk

Laten we naar onze tijd terugkeren. Wat werd er met de ontdekte boot gedaan? Hij was dan wel intact gebleven, maar hij was niet veel steviger dan doorweekt karton. Hem gewoon uit de modder opgraven was geen optie. Wat zou het tragisch geweest zijn als de boot, nadat hij het zo lang had uitgehouden, tijdens het opgraven uit elkaar gevallen zou zijn! Omdat de kans bestond dat het water van het meer weer zou stijgen, werd er een dijk rond het opgravingsgebied gebouwd. Er werden gangen onder de romp door gegraven om er steunen van glasvezel in aan te brengen. En nadat de modder zorgvuldig was verwijderd, werd de boot vanbinnen en vanbuiten met een beschermende laag polyurethaanschuim bespoten.

Het volgende probleem was dit kwetsbare pakket te vervoeren naar een plek zo’n driehonderd meter verderop om met het conserveren te beginnen. Het omhulsel van polyurethaan was sterk, maar door een plotselinge schok zou het broze hout binnenin kunnen verbrokkelen. Het team koos voor een creatieve oplossing. Ze maakten de dijk open en lieten het water binnenstromen. Voor het eerst sinds vele eeuwen dreef de boot, nu in een modern omhulsel, weer op de Zee van Galilea.

Men bouwde een betonnen waterreservoir als behuizing voor de boot tijdens het conserveringsproces, dat veertien jaar duurde. Er rees een probleem toen het reservoir vergeven raakte van muggenlarven, wat heel onaangenaam was voor de  mensen die het water in moesten om aan de boot te werken. Maar het conserveringsteam vond een oplossing die zowel origineel als tijdloos was. Ze riepen de hulp in van een aantal Sint-Petrusvissen, die de larven opaten en het water schoonmaakten.

Al gauw brak het moment aan om de boot te laten drogen. Hij was nog steeds veel te kwetsbaar om hem vanzelf op te laten drogen. Het water waarvan het hout doordrenkt was, moest door iets anders vervangen worden. Het team gebruikte een techniek waarbij het water vervangen werd door een synthetische, in water oplosbare was, zodat het hout kon drogen zonder van vorm te veranderen.

Toen de conservering voltooid was, kwam er een vrij eenvoudig vaartuig te voorschijn. Het was van twaalf soorten hout gemaakt. Waarom? Eén mogelijkheid is dat hout in die tijd schaars was. Waarschijnlijker is dat de eigenaar niet rijk was. De boot was vele malen gerepareerd voordat hij ten slotte aan het meer werd prijsgegeven.

Misschien heeft deze boot helemaal niets met Jezus te maken gehad. Toch bezien velen het vaartuig als een schat. Het biedt de gelegenheid om vele eeuwen terug te kijken en zich voor te stellen hoe het leven rond de Zee van Galilea was in de gedenkwaardige dagen van Jezus’ aardse bediening.

[Voetnoot]

[Illustratie op blz. 15]

Heel voorzichtig werd de modder uit de boot verwijderd

[Illustratie op blz. 15]

In een omhulsel van polyurethaanschuim

[Illustratie op blz. 15]

Na bijna 2000 jaar dreef de boot weer

[Illustratie op blz. 15]

Model van de boot zoals hij er in de eerste eeuw uitgezien kan hebben

[Illustratie op blz. 15]

De Galilese boot tentoongesteld — de conservering voltooid

[Illustratieverantwoording op blz. 15]

All photos except model and sea: Israel Antiquities Authority - The Yigal Allon Center, Ginosar