Een gebroken gezin — Wat een echtscheiding met tieners doet

DESKUNDIGEN dachten dat ze het bij het rechte eind hadden. ’Je moet je richten op jouw geluk’, adviseerden ze ouders met een probleemhuwelijk, en voegden er snel aan toe: ’Maak je geen zorgen om de kinderen. Die kunnen wel wat hebben. Voor hen is het makkelijker om met een scheiding om te gaan dan te leven met ouders die niet met elkaar kunnen opschieten!’

Inmiddels hebben sommige adviseurs die aanvankelijk overtuigd waren van de voordelen van een echtscheiding hun mening herzien. ’Echtscheiding is oorlog’, zeggen ze nu. ’Geen van de partijen komt ongeschonden uit de strijd, en dat geldt ook voor de kinderen.’

Makkelijk scheiden is een illusie

Je zou er zo een tv-serie over kunnen maken. De plot? Pa en Ma gaan scheiden. Ma krijgt het ouderlijk gezag over de kinderen en trouwt vervolgens met een weduwnaar die zelf ook kinderen heeft. Elke week maken de slecht bij elkaar passende gezinsleden de ene absurde situatie na de andere mee, die stuk voor stuk precies binnen dertig minuten én op een grappige manier worden opgelost.

Misschien zou de hierboven geschetste situatie een grappige tv-serie opleveren. Maar een echtscheiding is in het echte leven helemaal niet grappig. Integendeel, het is een pijnlijk proces. „Echtscheiding is procederen”, schrijft M. Gary Neuman in zijn boek Emotional Infidelity. „Iemand daagt iemand voor het gerecht. Zodra je besluit te scheiden, geef je de zeggenschap over je kind op. Je geeft ook de zeggenschap over je financiën op, en misschien zelfs wel over de plek waar je zult wonen. Misschien kom je via een bemiddelaar tot een overeenkomst, maar misschien ook niet. Uiteindelijk kan het zijn dat een vreemdeling die rechter wordt genoemd degene is die jou vertelt hoe vaak je je kind zult zien en hoeveel geld je overhoudt. Helaas heeft die vreemdeling niet precies dezelfde ideeën als jij.”

Vaak betekent een echtscheiding dat oude problemen plaatsmaken voor nieuwe. Soms verandert nagenoeg alles: van woonomstandigheden tot financiële status, en waarschijnlijk niet ten goede. En dan is er ook nog de uitwerking die een scheiding op de kinderen heeft.

 Echtscheiding en tieners

Een echtscheiding kan voor kinderen een ramp zijn, ongeacht hun leeftijd. Sommigen beweren dat het voor tieners wel meevalt. Volgens hun redenatie zijn die immers volwassener en toch al bezig om zich van hun ouders los te maken. Maar onderzoekers zien de keerzijde van de medaille. Ze hebben waargenomen dat een scheiding uitgerekend vanwege die factoren voor tieners het moeilijkst is. * Sta eens stil bij het volgende.

▪ Opgroeiende tieners zijn erg onzeker, misschien nog wel onzekerder dan toen ze klein waren. Laat u niet misleiden door hun onafhankelijke houding — tieners hebben als nooit tevoren behoefte aan houvast in een stabiel gezin.

▪ Uitgerekend op het moment in hun leven waarop tieners leren volwassen vriendschappen aan te knopen, leert een echtscheiding hun om waarden als vertrouwen, loyaliteit en liefde in twijfel te trekken. Misschien zullen ze later als volwassenen hechte vriendschappen helemaal uit de weg gaan.

▪ Hoewel het normaal is dat kinderen van alle leeftijden hun verdriet uiten, zal dat bij tieners eerder op gevaarlijke manieren tot uiting komen, bijvoorbeeld door criminaliteit, alcoholmisbruik en drugs.

Dat wil niet zeggen dat tieners in emotioneel of ander opzicht altijd tot mislukking gedoemd zijn wanneer hun ouders scheiden. Ze kunnen slagen in het leven, vooral als ze een relatie met beide ouders hebben. * Maar het is naïef om te denken dat een echtscheiding altijd ’beter is voor de kinderen’ of dat daarmee een eind zal komen aan alle spanningen tussen de partners. Sommigen merken zelfs dat ze na hun scheiding nog meer contact met hun ’onuitstaanbare’ partner moeten hebben dan ervoor, en dan ook nog eens over explosieve kwesties zoals alimentatie of ouderlijk gezag. In die gevallen maakt een echtscheiding geen eind aan gezinsproblemen, maar verplaatst die ze alleen maar naar de rechtszaal.

Een derde mogelijkheid

Stel dat u een slecht huwelijk hebt en een echtscheiding overweegt. In dit artikel zijn een aantal overtuigende redenen aangevoerd om er nog eens goed over na te denken. Een echtscheiding is geen wondermiddel voor huwelijksproblemen.

Dat betekent niet dat de oplossing simpelweg bestaat uit het verdragen van een slecht huwelijk. Er is nog een mogelijkheid: moeite doen om  uw huwelijk te verbeteren. Het is goed om dit idee niet haastig te verwerpen in de veronderstelling dat uw huwelijksproblemen toch niet op te lossen zijn. Stel uzelf eens de volgende vragen:

▪ Welke eigenschappen trokken me aanvankelijk in mijn partner aan? Zijn die eigenschappen niet nog steeds in bepaalde mate aanwezig? — Spreuken 31:10, 29.

▪ Kunnen de gevoelens die ik vóór mijn huwelijk had weer worden aangewakkerd? — Hooglied 2:2; 4:7.

▪ Wat kan ik ondanks de daden van mijn partner doen om de suggesties op bladzijde 3 tot 9 van dit tijdschrift toe te passen? — Romeinen 12:18.

▪ Kan ik mijn partner (in een gesprek of in een brief) uitleggen hoe onze relatie verbeterd zou kunnen worden? — Job 10:1.

▪ Kunnen we met een ervaren vriend praten die ons kan helpen realistische doelen te stellen om ons huwelijk te verbeteren? — Spreuken 27:17.

De Bijbel zegt: „De verstandige denkt bij alles na” (Spreuken 14:15, Willibrordvertaling). Dat principe geldt niet alleen wanneer iemand een partner kiest, maar ook wanneer iemand nadenkt over manieren waarop zijn slechte huwelijk verbeterd kan worden. Het is inderdaad zoals op bladzijde 9 van dit tijdschrift wordt uitgelegd: gelukkige gezinnen kunnen ook problemen hebben, maar het gaat erom hoe die worden aangepakt.

Ter illustratie: Stel dat u een lange autorit maakt. Het is onvermijdelijk dat u onderweg problemen zult tegenkomen zoals slecht weer, verkeersopstoppingen en wegversperringen. U kunt zelfs verdwaald raken. Wat gaat u doen? Keert u om of zoekt u een manier om de hindernis te overwinnen en verder te gaan? Op uw trouwdag begon u aan een reis waarvan vaststond dat die een mate van problemen met zich zou brengen, want de Bijbel zegt dat het huwelijk tot „moeite en zorg” kan leiden (1 Korinthiërs 7:28, Groot Nieuws Bijbel). De vraag is dus niet of er problemen zullen ontstaan, maar hoe u ermee zult omgaan wanneer ze zich voordoen. Kunt u een manier vinden om de hindernis te overwinnen en door te gaan? Zoekt u hulp, ook al hebt u het gevoel dat uw huwelijk een hopeloze zaak is? — Jakobus 5:14.

Door God ingesteld

Het huwelijk is door God ingesteld en mag niet licht worden opgevat (Genesis 2:24). Wanneer problemen onoverkomelijk lijken, denk dan aan de punten die in dit artikel zijn besproken.

1. Probeer de liefde die u ooit voelde weer aan te wakkeren (Hooglied 8:6).

2. Ga na wat u kunt doen om uw huwelijk te verbeteren en doe dat dan ook (Jakobus 1:22).

3. Leg duidelijk maar respectvol aan uw partner uit (in een gesprek of in een brief) welke verbeteringen er volgens u in uw huwelijk zouden moeten worden aangebracht (Job 7:11).

4. Zoek hulp. U hoeft uw huwelijk niet in uw eentje te redden!

[Voetnoten]

[Kader/Illustratie op blz. 19]

’DIT KEER GAAT HET ME LUKKEN’

Uit onderzoeken blijkt dat een tweede huwelijk vaker mislukt dan een eerste huwelijk en dat een derde huwelijk nog vaker strandt. In zijn boek Emotional Infidelity noemt M. Gary Neuman de reden hiervoor. „Als je problemen hebt in je eerste huwelijk,” schrijft hij, „komt dat niet alleen doordat je je huwelijkspartner niet goed gekozen hebt. Het komt door jou. Jij werd verliefd op die persoon. Jij hebt met die persoon wel of niet iets opgebouwd.” Neuman concludeert dat „het beter is van het probleem af te komen en je partner te houden dan van je partner af te komen en het probleem te houden”.

 [Kader op blz. 21]

ALS EEN HUWELIJK STRANDT

De Bijbel erkent dat extreme omstandigheden tot een echtscheiding kunnen leiden. * Als dat in uw gezin het geval is, hoe kunt u uw opgroeiende kinderen dan helpen hiermee om te gaan?

Vertel uw kind wat er gebeurt. Indien mogelijk dienen beide ouders dit te doen. Vertel dat de beslissing om te gaan scheiden definitief is. Geef de verzekering dat het niet aan hem of haar ligt en dat u als ouders van hem of haar zult blijven houden.

Begraaf de strijdbijl, de oorlog is voorbij. Sommige ouders blijven lang na de scheiding in een gevecht verwikkeld. Een deskundige beschrijft zulke ouders als „voor de wet gescheiden, maar nog altijd emotioneel verbonden strijdende partijen die er niet in zijn geslaagd een wapenstilstand te bereiken”. Daarmee zijn tieners niet alleen hun ouders kwijt — Pa en Ma lijken immers voortdurend in beslag te worden genomen door een of ander geschil — maar het zet hen er ook toe aan de ene ouder tegen de andere uit te spelen om hun zin te krijgen. Zo zegt een zoon misschien tegen zijn moeder: „Van Pa mag ik altijd zo lang opblijven als ik wil. Waarom mag dat van jou niet?” Omdat de moeder niet wil dat haar zoon overloopt naar het kamp van de vijand, geeft ze toe.

Laat uw kind praten. Tieners redeneren misschien: ’Als mijn ouders niet meer van elkaar houden, zullen ze op een gegeven moment misschien ook niet meer van mij houden’, of ’Als mijn ouders de regels hebben overtreden, waarom mag ik dat dan niet?’ Om de angst van uw kind enigszins weg te nemen en zijn of haar verkeerde denkwijze te corrigeren, moet u hem of haar ruimschoots de kans geven te praten. Maar een waarschuwing is op zijn plaats: zorg ervoor dat u de rollen niet omdraait en emotionele steun van uw kind gaat verwachten. Het is uw kind, niet uw vertrouweling.

Moedig uw kind aan een goede band met uw ex te hebben. De persoon van wie u bent gescheiden, is uw ex-partner, maar niet de ex-ouder van uw kind. Het is schadelijk om negatief over hem of haar te praten. In een gids voor ouders met kinderen in de tienerleeftijd staat: „Als ouders hun kinderen op het strijdtoneel van de echtscheiding als artillerie gaan gebruiken, moeten ze verwachten te oogsten wat ze hebben gezaaid” (Teens in Turmoil — A Path to Change for Parents, Adolescents, and Their Families).

Besteed ook aandacht aan uzelf. Af en toe zult u zich overweldigd voelen. Maar geef het niet op. Houd vast aan een gezonde routine. Als u christen bent, zult u ook deel willen nemen aan geestelijke activiteiten. Dat zal u en uw kind helpen het evenwicht te bewaren (Psalm 18:2; Mattheüs 28:19, 20; Hebreeën 10:24, 25).

[Voetnoot]

[Illustratie op blz. 20]

Doe moeite om u aan de belofte te houden die u op uw trouwdag hebt gedaan

[Illustratie op blz. 21]

Als u beiden het ouderlijk gezag hebt, moedig uw kind dan aan een goede band met uw ex te hebben