VÓÓR Galilei’s tijd geloofden veel mensen dat de zon, de planeten en de sterren om de aarde draaiden. Dat geloof was een onderdeel van het officiële dogma van de katholieke kerk.

Maar Galilei zag met zijn telescoop dingen die algemeen aanvaarde wetenschappelijke leringen uit die tijd tegenspraken. Toen hij bijvoorbeeld zag dat zonnevlekken zich over het oppervlak van de zon leken te verplaatsen, trok hij de conclusie dat de zon om een as draaide. Door deze waarnemingen kregen mensen steeds meer kennis van het heelal, maar daardoor kwam Galilei ook lijnrecht tegenover de katholieke kerk te staan.

Tientallen jaren eerder kwam de Poolse astronoom Nicolaus Copernicus met de theorie dat de aarde om de zon draait. Galilei onderzocht Copernicus’ werk over de beweging van hemellichamen en verzamelde bewijs dat deze theorie ondersteunde. In eerste instantie durfde Galilei zijn waarnemingen niet te publiceren, omdat hij bang was dat hij bespot en  veracht zou worden. Maar hij was zo enthousiast over wat hij had gezien dat hij zijn ontdekkingen uiteindelijk toch openbaar maakte. Sommige wetenschappers vonden zijn opvattingen controversieel, en het duurde niet lang of geestelijken maakten hem te schande vanaf de kansel.

In 1616 lichtte kardinaal Bellarminus, ‘de belangrijkste theoloog van zijn tijd’, Galilei in over een nieuw katholiek besluit tegen de theorieën van Copernicus. Hij drong er bij Galilei op aan zich bij dat besluit neer te leggen, en in de daaropvolgende jaren zou Galilei niet in het openbaar beweren dat de aarde om de zon draaide.

In 1623 werd Urbanus VIII paus. Hij was een vriend van Galilei. In 1624 vroeg Galilei hem het besluit van 1616 te herroepen. Maar Urbanus drong er bij Galilei op aan de tegenstrijdige theorieën van Copernicus en Aristoteles uit te leggen zonder zijn voorkeur te laten doorschemeren.

Vervolgens schreef Galilei het boek Dialoog over de twee voornaamste wereldsystemen. Hoewel de paus Galilei had opgedragen neutraal te zijn, bleek uit het boek een voorkeur voor de conclusies van Copernicus. Al snel beweerden Galilei’s vijanden dat het boek de spot dreef met de paus. Galilei werd beschuldigd van ketterij en onder bedreiging van marteling werd hij gedwongen de leringen van Copernicus af te wijzen. In 1633 veroordeelde de Romeinse inquisitie hem tot permanent huisarrest en werden zijn boeken verboden. Galilei stierf op 8 januari 1642 in zijn huis in Arcetri, in de buurt van Florence.

Eeuwenlang stonden enkele werken van Galilei op de lijst van boeken die katholieken niet mochten lezen. Maar in 1979 kwam de kerk terug op de 300 jaar oude beslissing van de Romeinse inquisitie. En in 1992 erkende paus Johannes Paulus II eindelijk dat de katholieke kerk Galilei onterecht veroordeeld had.