Hebben we anderen echt nodig?

„WANNEER we over ons doen en laten nadenken, dan bemerken we al gauw dat bijna al onze daden en wensen met het bestaan van andere menselijke wezens verband houden”, merkte de bekende wetenschapper Albert Einstein op. Hij zei verder: „We eten voedsel dat door andere mensen is geproduceerd, dragen kleren die andere mensen hebben gemaakt en wonen in huizen die andere mensen hebben gebouwd. . . . Wat het individu is en betekent, is hij niet zozeer als enkeling, maar als lid van een grote mensengemeenschap, die zijn stoffelijke en geestelijke bestaan van de wieg tot het graf bestuurt.”

Bij dieren ziet men heel vaak dat ze instinctief elkaars gezelschap zoeken. Olifanten trekken in kudden rond en waken zorgvuldig over hun jongen. Leeuwinnen gaan gezamenlijk op jacht en delen hun voedsel met de mannetjes. Dolfijnen spelen samen en hebben zelfs andere dieren of zwemmers die in gevaar verkeerden, beschermd.

Onder mensen hebben sociologen echter een tendens opgemerkt die steeds meer zorgen baart. Volgens een in Mexico verschijnende krant zijn sommige sociologen van mening dat „tientallen jaren van persoonlijk isolement en een uitholling van het gemeenschapsleven een zware tol hebben geëist van de Amerikaanse maatschappij”. De krant zei dat „het welzijn van de natie afhing van een grootschalige maatschappelijke verandering, namelijk een terugkeer naar het gemeenschapsleven”.

Dit probleem doet zich vooral voor onder mensen in ontwikkelde landen. Velen hebben de neiging zich af te zonderen, en die tendens neemt snel toe. Mensen willen ’hun eigen leven leiden’ en verzetten zich krachtig wanneer anderen ’op hun terrein komen’. Men heeft wel gezegd dat deze houding de mensenmaatschappij vatbaarder heeft gemaakt voor emotionele problemen, depressiviteit en zelfdoding.

Dr. Daniel Goleman zei in dit verband: „Sociaal isolement — wat wil zeggen dat men niemand heeft om zijn diepste gevoelens mee te delen of nauw contact mee te onderhouden — verdubbelt de kans op ziekte of dood.” Een in het blad Science gepubliceerd rapport kwam tot de slotsom dat sociaal isolement ’evenveel invloed heeft op sterftecijfers als roken, hoge bloeddruk, een verhoogd cholesterolgehalte, zwaarlijvigheid en gebrek aan lichaamsbeweging’.

Om verschillende redenen hebben we dus echt anderen nodig. We kunnen het niet alleen af. Hoe kan het probleem van isolement dan worden opgelost? Wat heeft het leven van velen werkelijk zin gegeven? Deze vragen zullen in het volgende artikel worden beantwoord.

[Inzet op blz. 3]

’Bijna al onze daden en wensen houden verband met het bestaan van andere menselijke wezens.’ — Albert Einstein