Is er nog wel iemand te vertrouwen?

NA DE VAL van de Berlijnse muur in 1989 kwamen er tal van goed bewaarde geheimen aan het licht. Zo ontdekte Lydia * dat de Stasi (staatsveiligheidsdienst) tijdens het socialistische regime in Oost-Duitsland een dossier had bijgehouden over haar privéleven. Maar Lydia’s verbazing over dat dossier sloeg om in verbijstering toen ze erachter kwam wie die informatie aan de Stasi had doorgespeeld — haar eigen man. Ze was verraden door iemand die ze volledig had moeten kunnen vertrouwen.

Robert was een oudere heer die zijn huisarts met „bijzonder veel respect, bewondering en vertrouwen” bezag, bericht de Londense Times. De arts had naar verluidt een „vriendelijke en sympathieke manier van doen”. Toen overleed Robert plotseling. Had hij een hartaanval of een beroerte gekregen? Nee. De officiële conclusie luidde dat de arts bij hem thuis was geweest en hem, zonder dat Robert en zijn familie ervan wisten, een dodelijke injectie had toegediend. Kennelijk werd hij vermoord door iemand die hij volkomen vertrouwde.

Het vertrouwen van Lydia en Robert werd op een verschrikkelijke manier geschonden, met dramatische gevolgen. In andere gevallen zijn de gevolgen niet zo ernstig. Toch is het niet ongewoon om teleurgesteld te worden door iemand die we vertrouwen. Uit een rapport van een toonaangevend onderzoeksinstituut bleek dat 86 procent van de ondervraagden weleens teleurgesteld was door iemand in wie ze vertrouwen hadden gesteld (Allensbacher Jahrbuch der Demoskopie 1998–2002). Misschien is dat u ook wel overkomen. Daarom zal het ons nauwelijks verbazen dat de Zwitserse krant Neue Zürcher Zeitung in 2002 berichtte dat „intermenselijk vertrouwen in westerse industrielanden al tientallen jaren aan het afnemen is”.

Langzaam opgebouwd, snel kapotgemaakt

Wat is vertrouwen? Vertrouwen stellen in anderen betekent dat je gelooft dat ze eerlijk en oprecht zijn en dat ze niet expres iets zullen doen wat je zal schaden. Vertrouwen is iets wat langzaam wordt opgebouwd maar in een ogenblik kan worden kapotgemaakt. Nu zo veel mensen het gevoel hebben dat hun vertrouwen is geschonden, is het dan ook niet verwonderlijk dat mensen aarzelen om anderen te vertrouwen. Volgens een Duits rapport uit 2002 „heeft nog geen één op de drie jongeren een fundamenteel vertrouwen in andere mensen”.

We zouden ons kunnen afvragen: Is er echt nog wel iemand te vertrouwen? Is het wel de moeite waard om iemand te vertrouwen als we de kans lopen teleurgesteld te worden?

[Voetnoot]

[Inzet op blz. 3]

Uit een onderzoek bleek dat 86 procent van de ondervraagden weleens teleurgesteld was door iemand in wie ze vertrouwen hadden gesteld