Jongeren, weersta groepsdruk

„Uw spreken zij altijd minzaam, gekruid met zout, opdat gij weet hoe gij een ieder een antwoord behoort te geven.” — KOLOSSENZEN 4:6.

1, 2. Wat vinden veel jongeren ervan om anders te zijn, en hoe komt dat?

JE HEBT vast niet alleen van de uitdrukking ’groepsdruk’ gehoord maar ook zelf ervaren wat het is. Iemand heeft misschien weleens geprobeerd je ertoe te brengen iets te doen waarvan je weet dat het verkeerd is. Hoe voel je je dan? „Soms zou ik gewoon willen verdwijnen,” zegt Christopher (14), „of net als alle andere leerlingen willen zijn zodat ik niet zo op zou vallen.”

² Hebben andere jongeren veel invloed op je? Als dat zo is, hoe komt dat dan? Kan het zijn dat je door hen geaccepteerd wilt worden? Dat is op zich niet verkeerd. Volwassenen willen ook door anderen geaccepteerd worden. Niemand vindt het fijn om afgewezen te worden, of hij nu jong is of oud. Maar het is nu eenmaal zo dat als je opkomt voor wat juist is, je niet altijd bij anderen in de smaak zult vallen. Zelfs Jezus, de Zoon van God, kreeg daarmee te maken. Toch deed hij altijd wat juist was. Sommigen volgden hem en werden zijn discipelen, maar anderen verachtten hem; ze „achtten hem als van geen belang” (Jes. 53:3).

Hoe sterk is de druk om mee te doen?

3. Waarom zou het niet goed zijn je aan de normen van andere jongeren aan te passen?

³ Soms kom je misschien in de verleiding je aan te passen aan de normen van andere jongeren om maar niet door hen afgewezen te worden. Dat moet je niet doen. Christenen horen geen ’kleine kinderen  te zijn, heen en weer geslingerd als door golven’ (Ef. 4:14). Kleine kinderen zijn makkelijk te beïnvloeden. Maar als jongere ben je volwassen aan het worden. Als je gelooft dat Jehovah’s maatstaven voor je bestwil zijn, ben je het dus aan jezelf verplicht naar je overtuiging te leven (Deut. 10:12, 13). Doe je dat niet, dan geef je de zeggenschap over je leven op. Want als je toegeeft aan de druk van anderen, ben je gewoon hun marionet. (Lees 2 Petrus 2:19.)

4, 5. (a) Wanneer zwichtte Aäron voor druk, en wat kunnen we daarvan leren? (b) Welke methoden zouden andere jongeren kunnen gebruiken om je onder druk te zetten?

⁴ Aäron, de broer van Mozes, bezweek op een bepaald moment voor groepsdruk. Toen de Israëlieten erop aandrongen een god voor hen te maken, deed hij dat. Aäron was geen zwakkeling. Eerder was hij samen met Mozes naar Farao toe gegaan, de machtigste man van Egypte. Aäron had hem toen moedig Gods boodschap overgebracht. Maar toen andere Israëlieten hem onder druk zetten, bezweek hij. Groepsdruk kan dus heel sterk zijn! Aäron vond het makkelijker de koning van Egypte de waarheid te zeggen dan nee te zeggen tegen zijn eigen volksgenoten (Ex. 7:1, 2; 32:1-4).

⁵ Zoals uit het voorbeeld van Aäron blijkt, zijn niet alleen jonge mensen vatbaar voor groepsdruk, en is het ook niet alleen maar een probleem voor personen die toch al geneigd zijn slechte dingen te doen. Groepsdruk kan zelfs iemand beïnvloeden die oprecht het goede wil doen, ook jou. Andere jongeren kunnen proberen je ertoe te brengen iets verkeerds te doen door je uit te dagen, te beschuldigen of uit te lachen. Welke vorm groepsdruk ook heeft, het is moeilijk er goed mee om te gaan. Om er weerstand aan te bieden moet je om te beginnen vertrouwen krijgen in wat je gelooft.

Overtuig jezelf

6, 7. (a) Waarom is het belangrijk overtuigd te zijn van wat je gelooft, en hoe kun je daaraan werken? (b) Welke vragen kun je jezelf stellen om je overtuiging te versterken?

⁶ Om goed met groepsdruk om te kunnen gaan, moet je allereerst overtuigd zijn van wat je gelooft en zeker weten dat je normen en waarden goed zijn. (Lees 2 Korinthiërs 13:5.) Dat zal je moed geven, ook al ben je misschien van nature verlegen (2 Tim. 1:7, 8). Maar zelfs als iemand normaal gesproken nergens bang voor is, kan het heel  moeilijk zijn om op te komen voor iets waar hij maar half in gelooft. Waarom zou je dus niet voor jezelf bewijzen dat wat je uit de Bijbel hebt geleerd inderdaad de waarheid is? Begin bij de basis. Je gelooft bijvoorbeeld in God en hebt anderen horen uitleggen waarom zij geloven dat hij bestaat. Vraag je dus eens af: Wat overtuigt mij ervan dat God bestaat? Het doel van die vraag is niet dat je gaat twijfelen maar dat je geloof sterker wordt. Vraag je ook af: Hoe weet ik dat de Bijbel door God geïnspireerd is? (2 Tim. 3:16) Waarom ben ik ervan overtuigd dat we in „de laatste dagen” leven? (2 Tim. 3:1-5) Waarom geloof ik dat Jehovah’s maatstaven voor mijn bestwil zijn? — Jes. 48:17, 18.

⁷ Misschien stel je die vragen liever niet, omdat je bang bent dat je er geen antwoord op kunt geven. Maar dat zou hetzelfde zijn als niet naar de brandstofmeter op het dashboard van je auto willen kijken omdat je bang bent dat het wijzertje in het rood staat! Als je tank bijna leeg is, moet je dat weten zodat je er iets aan kunt doen. Zo is het ook goed er iets aan te doen als je merkt dat je niet genoeg overtuigd bent (Hand. 17:11).

8. Leg uit hoe je meer vertrouwen kunt krijgen in de wijsheid van Gods gebod om geen seks voor het huwelijk te hebben.

⁸ Neem eens een voorbeeld. De Bijbel drukt je op het hart: „Ontvliedt de hoererij.” Vraag je af: Waarom is dat verstandig? Denk eens aan alle redenen waarom andere jongeren dat soort dingen doen. Sta ook stil bij de redenen waarom iemand die seks buiten het huwelijk heeft, ’tegen zijn eigen lichaam zondigt’ (1 Kor. 6:18). Analyseer die redenen en vraag je af: Wat is beter om te doen? Is seksuele immoraliteit al die nare gevolgen waard? Denk er nog wat verder over na met de vraag: Hoe zou ik me voelen als ik me ertoe liet verleiden seks te hebben? Bij sommige jongeren hoor je er dan misschien meteen bij, maar hoe zou je je later voelen als je bij je ouders of bij je broeders en zusters in de Koninkrijkszaal bent? Hoe zou je je voelen als je probeert te bidden? Zou je echt Gods goedkeuring willen opofferen om je klasgenoten te vriend te houden?

9, 10. Waarom zul je tegenover andere jongeren meer zelfvertrouwen hebben als je vertrouwen hebt in wat je gelooft?

⁹ Als tiener ben je in een periode van je leven waarin je „denkvermogen” zich sneller ontwikkelt dan ooit. (Lees Romeinen 12:1, 2.) Gebruik deze periode om er goed over na te denken waarom het voor jou belangrijk is dat je een Getuige van Jehovah bent. Dat zal je helpen meer vertrouwen te krijgen in wat je gelooft. Als je dan met groepsdruk te maken krijgt, zul je meteen en vol zelfvertrouwen kunnen reageren. Je voelt je dan net als de jonge zuster die zei: „Als ik een standpunt inneem, is het enige wat ik doe anderen laten weten wie ik ben. Dit is niet gewoon ’een geloof’. Mijn denken, doelen, morele normen en bestaan, alles draait erom.”

¹⁰ Het kost natuurlijk moeite om op te komen voor wat juist is (Luk. 13:24). En misschien vraag je je af of het die moeite wel waard is. Maar vergeet niet dat als je je verontschuldigt of schaamt voor je standpunt, anderen dat merken en de druk waarschijnlijk nog zullen opvoeren. Als je met overtuiging reageert, zou je weleens verbaasd kunnen staan hoe snel ze je met rust laten. (Vergelijk Lukas 4:12, 13.)

’Mediteer om te antwoorden’

11. Welke voordelen heeft het je op groepsdruk voor te bereiden?

¹¹ Een volgende belangrijke stap om groepsdruk te weerstaan, is voorbereiding.  (Lees Spreuken 15:28.) Voorbereid zijn betekent dat je van tevoren bedenkt welke situaties zich zouden kunnen voordoen. Soms is een heftige confrontatie te voorkomen als je al even nagedacht hebt. Stel dat je ziet dat er vlakbij een groepje klasgenoten staat te roken. Hoe groot is dan de kans dat ze je een sigaret zullen aanbieden? Wat kun je doen om dat te voorkomen? Spreuken 22:3 zegt: „Schrander is degene die de rampspoed heeft gezien en zich vervolgens verbergt.” Door de andere kant op te lopen, kun je de confrontatie misschien helemaal vermijden. Dat wil niet zeggen dat je bang bent; het is gewoon verstandig.

12. Hoe zou je een spottend bedoelde vraag kunnen opvangen?

¹² Wat moet je doen als je een situatie niet kunt vermijden? Stel dat een jongere vol ongeloof vraagt: Heb je echt nog nooit seks gehad? Dan kun je het beste de raad in Kolossenzen 4:6 opvolgen: „Uw spreken zij altijd minzaam, gekruid met zout, opdat gij weet hoe gij een ieder een antwoord behoort te geven.” Daaruit blijkt dat het van de omstandigheden afhangt hoe je op zo’n vraag moet reageren. Je hoeft geen Bijbelse toespraak te gaan houden. Misschien is een kort resoluut antwoord al genoeg. De vraag of je nog nooit seks hebt gehad, zou je bijvoorbeeld kunnen beantwoorden met: „Ja, dat klopt”, of: „Dat vind ik iets persoonlijks.”

13. Waarom is het goed om oordeelkundig te reageren als je door een jongere wordt bespot?

¹³ Jezus gaf vaak een kort antwoord als hij met meer woorden niet veel zou bereiken. Toen hij door Herodes werd ondervraagd, zei hij zelfs helemaal niets (Luk. 23:8, 9). Zwijgen is vaak een goede manier om op vrijpostige vragen te reageren (Spr. 26:4; Pred. 3:1, 7). Maar soms merk je dat iemand die vragen heeft over je gedrag, bijvoorbeeld wat seks betreft, toch wel oprecht is, ook al was hij eerst grof tegen je (1 Petr. 4:4). Dan zou je je Bijbelse standpunt wat uitgebreider kunnen uitleggen. Laat je niet door angst tegenhouden. Je moet ’altijd gereed zijn je te verdedigen’ (1 Petr. 3:15).

14. Hoe zou je in sommige situaties tactvol tegendruk kunnen geven?

¹⁴ Soms kun je tegendruk geven. Maar daarbij moet je wel proberen tactvol te blijven. Als een klasgenoot je bijvoorbeeld uitdaagt een sigaret aan te nemen, zou je kunnen zeggen: „Nee dank je”, en dan: „Ik dacht dat jij te slim was om te roken!” Zie je hoe je zo tegendruk geeft? In plaats dat jij uit moet leggen waarom je niet rookt, wordt de ander gedwongen erover na te denken waarom hij wel rookt. *

15. Wanneer is het goed om weg te lopen als jongeren je onder druk zetten, en waarom?

 ¹⁵ Wat moet je doen als je na al je moeite nog steeds onder druk wordt gezet? Dan is het het beste gewoon weg te lopen. Hoe langer je blijft, hoe groter de kans dat je op de een of andere manier concessies doet. Ga daarom weg. Dat kun je doen zonder het gevoel te hebben dat je hebt verloren. Jij had de situatie in de hand. Je bent geen marionet van andere jongeren geworden, en je hebt Jehovah blij gemaakt (Spr. 27:11).

Maak ’plannen die tot voordeel leiden’

16. Hoe zou de druk afkomstig kunnen zijn van jongeren die zeggen dat ze in de waarheid zijn?

¹⁶ Soms komt de druk om slechte dingen te doen van jongeren die zeggen dat ze Jehovah aanbidden. Stel dat je op een feestje van zo iemand komt en ontdekt dat er geen toezicht van volwassenen is. Of stel dat er op zo’n feestje stevig wordt gedronken. Er kunnen allerlei situaties ontstaan waarbij je je geweten dat door de Bijbel gevormd is, moet volgen. Christian (16) vertelt: „Mijn zus en ik liepen weg bij een film waarin veel werd gevloekt. Anderen in de groep bleven. Onze ouders prezen ons, maar de anderen waren kwaad omdat ze door ons een slechte beurt maakten.”

17. Als je naar een gezellig avondje of een feestje gaat, welke praktische maatregelen kun je dan nemen om je aan Gods maatstaven te houden?

¹⁷ Die ervaring laat zien dat je in een pijnlijke situatie terecht kunt komen als je je geweten volgt dat door de Bijbel gevormd is. Maar houd vast aan wat volgens jou het juiste is. Wees voorbereid. Als je naar een gezellig avondje of een feestje gaat, zorg er dan voor dat je weg kunt als het anders loopt dan je verwacht had. Sommige jongeren hebben met hun ouders afgesproken dat ze alleen maar hoeven te bellen om opgehaald te worden (Ps. 26:4, 5). Zulke ’plannen leiden tot voordeel’ (Spr. 21:5).

’Verheug je in je jeugd’

18, 19. (a) Waarom kun je er zeker van zijn dat Jehovah wil dat je gelukkig bent? (b) Hoe denkt God over personen die groepsdruk weerstaan?

¹⁸ Jehovah heeft je zo gemaakt dat je van het leven kunt genieten, en hij wil dat je gelukkig bent. (Lees Prediker 11:9.) Vergeet niet dat wat veel van je leeftijdgenoten meemaken, alleen maar „de tijdelijke genieting der zonde” is (Hebr. 11:25). De ware God wil dat je iets veel beters krijgt. Hij wil dat je voor eeuwig gelukkig bent. Als je dus in de verleiding komt iets te doen waarvan je weet dat hij het afkeurt, bedenk dan dat wat hij van je vraagt op de lange duur altijd het beste voor je is.

¹⁹ Als jongere moet je beseffen dat zelfs als het je lukt door andere jongeren geaccepteerd te worden, de meesten van hen zich over een paar jaar amper je naam zullen herinneren. Maar als je groepsdruk weerstaat, ziet Jehovah dat, en hij zal jou en je getrouwheid nooit vergeten. Hij zal ’de sluizen van de hemel openen en werkelijk een zegen over je uitgieten totdat er geen gebrek meer is’ (Mal. 3:10). En hij zal zijn heilige geest overvloedig geven om alles te compenseren wat je nu misschien tekortkomt. Jehovah kan je echt helpen groepsdruk te weerstaan!

[Voetnoot]

Wat heb je onthouden?

• Hoe sterk kan groepsdruk zijn?

• Welke rol speelt overtuigd zijn bij het weerstaan van groepsdruk?

• Hoe kun je je op groepsdruk voorbereiden?

• Hoe weet je dat Jehovah je getrouwheid waardeert?

[Studievragen]

[Illustratie op blz. 8]

Waarom ging Aäron ermee akkoord het gouden kalf te maken?

[Illustratie op blz. 10]

Wees voorbereid: bedenk van tevoren wat je gaat zeggen