1, 2. Ke selo sefeng sa gore se napiye se ro ba kotsi ka matla ga batho, fote se leyye ke mang?

DIFOWUNU, malampa ya go bereka ka ghesi, dikoloyi le difuriji di maka gore lephelo le be lola. Mara tse dingwana ga tsotsone di kotsi ka matla—tsa go tshwana le mošidi wa dithunya, mafole le dibhomu. Mara go na le selo se sengwana sa gore se napa se ro ba kotsi ka matla go di feta ka mokana ga tsona fote se tshelele batho ba go tlala. King selo sone? Matsaka! Mo motho a bolabola matsaka, o ba a maka tsotsone ka bomu, a di tšiba gore a yi nnete gore a thogo tshokanya ye mongwana. Anthe matsaka ma thomisiye ke mang? Jeso Kreste o yitseri “Diyabolo” ke “papa wa matsaka.” (Bala Johane 8:44.) O thomisiye leng go bolabola matsaka?

² O thomisiye botala ka matla ku tšhomong ya Edeni. Monna le mosadi wage ba mathomothomo, Adamo le Efa, ke mo ba ja mothebenene ga Pharadeyisi yo Modimo ne a ba makele yona. Ke mokane gwa fo nyarela yenewa ba reng ke Diyabolo. Ke mo a di tšiba gabutši gore Modimo o yitseri monna yewa le mosadi wage ba sa ji tsa “sehlare sa go tšiba tsa go bafala le tsa go befa,” mo ba ka sa theetsele, ba ko di kweng, ba nyoko kgwa. Mara Sathane a berekisa noga gore yi ye yi bolabole le Efa, yi re: “Le ka sa ro kgwa [matsaka ya mathomothomo ke wonone]. Modimo o di tšiba gabutši gore tšatši lo le nyoko jang tsa sehlare sone, mahlo ya lune ma nyoko popologa ke mokane le nyoko tshwana le Modimo, la tšiba sa go bafala le sa go befa.”—Gen. 2:15-17; 3:1-5.

3. Ke ntaba re re matsaka ya Sathane ke ya go tshosa, fote ma makiye gore go nyarele ying?

 ³ Matsaka ya Sathane ke mo go le mong ya go tshosa ka taba la gore ke mo a di tšiba gabutši tsa gore mo Efa a ka fo mo tshepa ke mokane a ja seyengwa sone, o nyoko kgwa. Nnete Adamo le Efa a baa mo theetsela ga Jehova, ke bobone ba kgwile. (Gen. 3:6; 5:5) A di ya felela gana hone, ga tso ba sinnyeng, ba makiye gore ‘likgu le tshelele batho ka mokana ga bona.’ Gabutšibutši, “likgu le lawodiye go le lona kgoši . . . , le ga bo ba sa sinyang go tshwana le Adamo.” (Maroma 5:12, 14) Batho nke ba tiphelela lephelo lo ba le neyyeng ke Modimo la go ya go yye la gore fote le yenele gabutši, mara batho a ba sa phela go ya kaye, mo motho a šinya a phela “70 ke mokane wa gore o tiyelele ka matla a phela 80 ya mongwaga,” di ra gore o phidiye. Le mo a phidiye nako yonone ya go lefa, ga go tlala lephelo “le tlele ka mehlopego le go kgongwela.” (Pis. 90:10) Taba yowa yi baba ka matla—tsotsone di makiye ke matsaka ya ma bolabodiyeng ke yenewa ba reng ke Sathane!

4. (a) Re nyoko fetola diputsiso difeng? (b) Pisalema 15:1, 2 yi re ke batho ba mošaga mang bo ba ka nghanelanang le Jehova?

⁴ Mo Jeso a hlatolla tso di makiyeng ke Diyabolo, o re: “Aa yi ngangarela nnete, ka taba la gore nnete a yi šiyo ho gage.” Le gana byalo Sathane aa na nnete, o sa na a ya mahlong “a fokola batho bo ba leng ga lefase lowa ka mokana ga lona” ka matsaka yage. (Kut. 12:9) Rune a re nyake go fokola ke Diyabolo. Byalo, tla re fetoleneng diputsiso ka ditharo ke tsowa: Sathane o maka-maka byang mo a nyaka go fokola batho? Ke ntaba batho ga go tlala ba bolabola matsaka? Mo re sa nyake gore senghana sa rune le Jehova se šaše, go tshwana le Adamo le Efa, di nyoko ba di šupetsa mo re maka ying gore rune re fo dula re “bolabola nnete”?—Bala Pisalema 15:1, 2.

5. Sathane o fokola batho byang lekgono?

⁵ Mopostola Pawulo ke mo a di tšiba tsa gore re ka maka gore ‘Sathane a sa re make diphokophoko, ka taba la gore mathayithayi yage re ya ma tšiba.’ (2 Makor. 2:11) Re ya di tšiba gore lefase ka mokana ga lona—dikereke tsa matsaka, ba dipolotiki ba go kwana le dizi le ba dibhisinisi ba go ba le dipawu—ba lawola ke Diyabolo. (1 Joh 5:19) Byalo, a di re makatse mo Sathane le madimona yage ba kutšetsela batho ba gore ba ku ditulong tsa gedimo gore ba “hlaye matsaka.” (1 Thim. 4:1, 2) Go fo ba ka mokgonone le ga batho ba go ba le dibhisinisi tse dikgolo, ba rekisela batho dilo tsa gore di kotsi le go berekisa mošašaša mo ba kene ba nabetsa batho dilo tsone.

6, 7. (a) Ke ntaba bo ba go yeta madumedi mahlong ba go ba le matsaka ba na le molato ka matla? (b) Wene o yye wa kwa baruti ba bolabola matsaka ya gore king?

⁶ Baruti ba go bolabola matsaka bona ba mathateng ya magolo ka matla, ka taba la gore ba napa ba potlometsa batho ka teng ga matsaka ya go maka gore lephelo la go ya go yye ba sa tle ba le kraya. Mo motho a ka fo tshepa matsaka yane ke mokane a maka dilo tsa gore Modimo aa kwane natso, a ka fo sa le bone lephelo la go ya go yye. (Hos. 4:9) Jeso ke mo a di tšiba tsa gore baruti ka dinako tsage ke mo go le bona ba go tshokanya batho. Aa ba jikajika, o yitseri: “Le teyye fase lune bamangwalo le Mafaraseyi, lune ba go timakisa! ka taba la gore le ro rwalagana le tlola lewatle le feta le ga mobu wa go woma, gore le ye sokolosa motho ka wwoši, ke mokane mo motho yene a sokologa, le mo tšhela Gehenna [go bolayiwa la gore a o sa tsoga] a nape a logela ka matla go feta lune.” (Mat. 23:15) Jeso o yye a lakatsa baruti bone ba dikereke. Nnete ke mo ‘ba tšwa ga papa wa bona Diyabolo, wa go bolaya.’—Joh 8:44.

⁷ Le mo ba bangwana ba re ke bona baruti, maprista, borabi, bopapa, kela ba thanakiwa ka mekgwa ye mengwana, tabataba ke gore ga lefase la lekgono, ba go yeta dikereke mahlong ba yye ka mehlobohlobo. Le bona ba fo tshwana le bala ba ku botala, ba “kgahleletsa nnete” ya Lentsu la Modimo, ba boya ba “kogela nnete ya Modimo ka matsaka.” (Maroma 1:18, 25) Ba tšhutisa matsaka ya go tshwana le gore batho ba ya diheleng, gore moya wa motho a wo kgwe,  taba ya go belegiwa ka bonyuwane le taba ya bophokophoko ya gore Modimo aa hlopege mo monna a kgetisa monna kela mosadi a kgetisa mosadi, le mong go ro boya ba nyalanana.

8. Ke matsaka mafeng ya re yemeleng gore ma bolabole ke ba dipolotiki go se botala, mara rune di nyaka re make byang mo ba ma bolabola?

⁸ Batho ba dipolotiki le bona ba tshokanya batho. Matsaka ya mangwana ya magolo ya gore ba sa nyoko ma bolabola ke ya gore “go kgibiye fote go tšhireletsegiye!” Mara ba nyoko re ba sa bolabola, “ba yakgoswa ba tlusiwa.” Le rune ba sa re woke ka matsaka yane ya bona barena, wa kraya re tseya nkare lefase lowa a le tekateki! Rune re “tšiba gabutši gore letšatši la Jehova le šutela go tshwana gabutši le wa go yetswa bošego.”—1 Mathes. 5:1-4.

9, 10. (a) Ke ntaba batho ba bolabola matsaka, fote ba felela kaye? (b) Di nyaka gore re gopole ying ka Jehova?

⁹ Mo go nyarela selo sa nkare se ya jabodisa nyana, ga go tlala se yakgoswa se sabalatsiwa. Le matsaka ma fo ba ka mokgonone. Di tlele ka matla lekgono tsa go kraya motho a fo sabalatsa taba ya gore ke matsaka, fote batho ba gore ba na le ditulo tsa mayemo a go sa le bona ba ntoši ba gore ba tshokanya ba bangwana. Hlogotaba ya gore “Ke Ntaba re Bolabola Matsaka” ya gore yi ngwadiye ke Y. Bhattacharjee yi re, “go bolabola matsaka re šele re ro go tlwayela, go ho llemeng.” Batho ga go tlala ba bolabola matsaka gore ba sa sodiwi, ba bangwana ba makela gore ba kraye mayemo. Ba bolabola matsaka gore ba kwalakwale mabošayedi ya bona kela go kraya tšheleta le dilo tse dingwana tsa bona beng. Hlogotaba yowa yi re, go na le batho ba gore “go bolabola matsaka a di ba hlope, ga dilo tse dikgolo le ga tse dinyana, ga batho ba gore a ba ba tšibi, ga bo ba berekang nabo, ga banghana ba bona le mong ga mašaga.”

¹⁰ Ba felela kaye ka matsaka wone? A ba sa tshepanana fote le senghana se ka šaša. Nagana nje gore di baba byang mo mosadi wa gore o na le monna wa go tshepega a thomisa go mo sepela ka fase, a yetsela le monna ye mongwana ke mokane a botsa monna wage matsaka a leketsa go kwalakwala bonghwahla byone. Kela o fo nagana o kraya monna wa mutši a teya mosadi wage le go tula bana bage mo ba le ka ku gaye, mara mo a le mahlong ga batho, a maka nkare o ba nyaka ka matla. Tla re sa lebaleneng gore batho ba mošaga wonone ba go ba le matsaka ba ka sa wutametsele Jehova selo, ka taba la gore “dilo ka mokana ga tsona di yapogiye fote di fo ba lekwaying” ho gage.—Maheb. 4:13.

11. Tsa go kekema tsa Ananiyase le Safira di re tšhutisa ying? (Lebelela sethombhe sa ku mathomisong.)

¹¹ Mo re fo beyisa, Baebele yi re monna ye mongwana le mosadi wage ba gore ke Makreste ba yye ba tiyisa ke ‘Sathane gore ba sa tšhoge’ go tshokanya Modimo. Ananiyase le Safira ba yye ba tipotsa ka ho dipelong gore ba nyoko tshokanya mapostola. Ba yye ba rekisa phahlo ye nngwana ya bona mara ba segela ba neya mapostola sengatha sa tšheleta yone. Monna yewa le mosadi wage ke mo ba nyaka phutego yi tseya nkare ke bona batho ba gabutši, ba maka nkare bona a ba konane mara gabutšibutši ke mo ba wutametsiye tse dingwana. Mara Jehova ke mo a kene a lebelele mo ba maka tsotsone, a ba maka tso di ba tshwaneleng.—Meber. 5:1-10.

12. Go nyoko makega ying ka batho ba gore a ba lesetse go bolabola matsaka le go napa ba ro fetelela, fote ke ntaba go makega ka mokgonone?

¹² Jehova yene o re king ga taba yowa ya go bolabola matsaka? Sathane le batho ka mokana ga bona ba gore a ba lesetse matsaka fote ba ro napa ba fetelela mo ba kene ba mo yekisela, ba nyoko bošediwa ‘nokeng ya mollo.’ (Kut. 20:10; 21:8; Pis. 5:6) Ke ntaba? Ka taba la gore ga Jehova, batho ba go bolabola matsaka ka mokgonone ba tshwana gabutši le batho ka mokana ga bona “ba gore ba maka dilo tsa gore di silikisa Modimo.”—Kut. 22:15.

13. Re tšiba ying ka Jehova, fote sosone se re tšhofa gore re make ying?

¹³ Ra di tšiba tsa gore Jehova “aa tshwane le motho wa go tipolabolela matsaka.” Gabutšibutši,  “a di kgonege tsa gore Modimo a hlaye matsaka.” (Dip. 23:19; Maheb. 6:18) “Jehova o hloyye . . . lleme la go bolabola matsaka.” (Diy. 6:16, 17) Mo nkare re ya di nyaka go mo jabodisa, di nyaka re phele ka melawo yage ya nnete. Le rune beng “a re botsanane matsaka.”—Makol. 3:9.

14. (a) Re bona ka ying gore rune le batho ba dikereke a re tshwane? (b) Hlatolla tšhiko yo yi leng ga Luka 6:45.

¹⁴ Re bona ka ying gore Makreste ya mannete le batho ba dikereke tsa matsaka a ba tshwane? Rune re ‘bolabola nnete.’ (Bala Zakariya 8:16, 17) Pawulo o yitseri: “Re ro tišupetsa gore ke rune malata ya Modimo, . . . ka go bolabola nnete.” (2 Makor. 6:4, 7) Jeso mo a bolabola ka batho o yitseri: “Motho o bolabola tso di tleleng ka ho pelong gage.” (Luka 6:45) Mo motho wa go loka a na le nnete, le tso a di bolabolang go nyoko fo ba nnete. O nyoko bolabola nnete ga tse dikgolo le tse dinyana—ga batho ba gore aa ba tšibi, ba gore o bereka nabo, banghana le mašaga. Tla re boneneng tse dingwana tso re ka šupetsang ka tsona gore re leketsa go tshepega ga dilo ka mokana ga tsona.

15. (a) Ke ntaba go se tsona go phela nkare ke rune mawobu? (b) King sa go ka gelepa mathari gore ma sa khunghuli ke se sengwana le se sengwana? (Lebelela setwaba.)

¹⁵ Byalo o nyoko maka byang mo nkare ke wene lethari fote o kene wa karakara gore o jabodise banghana bago? Pasopa gore le wene o sa goromele mo ba bangwana ba yyeng ba goromela gona, ba go phela maphelelo ya gore nkare ke bona mawobu. Mo ba le ka ho mitšing ya gabo le ka ho phutegong, ba šupetsa nkare ba lukiye ka matla, mara mo ba na le dithaka tsa bona ka ho tawong le ga tso tsa inthanete, o ka sa tshepe gore ke bona. Tso di tšwang ka ho ganong a di ya butšwa, a ba yapare gabutši, ba theetsela dikoša tsa go sa ye ka tsela, baa tlayila le go kgokga dipatša, ba kgetisana ka makhukhung, le go maka tse dingwana tsa go tšebisa ka matla. Lephelo lo ba le phelang go fo ba matsaka fela, ba tshokanya le babelegi ba bona, ba tshokanya batho ba ka ho phutegong, ba tshokanya le mong yene Modimo. (Pis. 26:4, 5) Jehova wa di bona mo re fo ‘mo thanaka ka melomo ya rune, mara dipelo tsa rune di le ku kgole naye.’ (Mareka 7:6) Di gabutši ka matla mo re maka tso di hlayang ke seyema sa gore: “O sa make gore pelo yago yi nabele ba go maka tsa go kekema, mara o tšhabe Jehova letšatši ka mokana ga lona.”—Diy. 23:17. *

16. Go bolabola nnete go yelana byang le go tlatsa difomo tsa go makela Modimo mmereko wa go hlawolega?

¹⁶ O ka fo ba o nabela go ba lephayona kela go maka mmereko wo mongwana wa go hlawolega  wa nako ka moka, go tshwana le wa Bethele. Mo o kene o tlatsa difomo, di gabutši ka matla gore o fetole diputsiso ka mokana ga tsona o kene o tshepega fote o ngwale ditaba tsa nnete, ga go tshwana le mo ba butsisa gore nje a o lwale, o tijabodisa ka dilo tsa mohlobo mang le gore o titshwere byang. (Maheb. 13:18) Byalo o ka maka byang mo nkare maphelelo yago ke mo ma sa yela kela o yye wa titshwara ka mokgwa wo mongwana wa go sodisa fote taba yone a wo soko yi botsa bagolo? Ariye we bolabola nabo, ba nyoko go gelepa, o ko re mo o fetsiye, wa thogo berekela Modimo ka lekwalo la go yela.—Maroma 9:1; Magal. 6:1.

17. Di nyaka re make ying mo ba go re hlopegisa ba re butsisa ka magageru?

¹⁷ O ka maka byang mo ba mmušo ba ka fo le rakela gore le sa sa bolabola ka Mmušo wa Modimo ga poleke ya genu ke mokane ba go bitsa ba go butsisa ka magagenu ba bangwana? Ayitsano o nyoko ba botsa dilo ka mokana ga tsona tso o di tšibang ka bona? Jeso o yye a maka byang mo a kene a butsisiwa ke monna yela ke mo a lawola Roma? Tšhiko ye nngwana ya ka ho Baebeleng yi re go na le “nako ya go kgomolela le nako ya go bolabola,” ga tse dingwana Jeso le yene ke mo a fo tikgomolelela! (Mmo. 3:1, 7; Mat. 27:11-14) Ga seyemo sa go tshwana le sowa, di nyaka gore motho a hlahlame, gore re sa thirimetse magageru ga tsa go baba.—Diy. 10:19; 11:12.

18. Di nyaka re hlaye dilo difeng ka magageru mo re yye re bolabola le bagolo?

¹⁸ Byalo o ka maka byang mo nkare ye mongwana ka ho phutegong o sinnye ka matla, fote wene taba yone wa yi tšiba? Mmereko wa bagolo ke go bona gore phutego yi dula yi yediye, byalo ba ka fo segela ho gago ba go butsisa gore wene o tšiba ying ka taba yone. We maka byang mara, ka matlamatla mo nkare motho yene ke monghana kela lešaga lago? “Hlatse ya go tshepega yi nyoko bolabola nnete.” (Diy. 12:17; 21:28) Byalo di nyaka gore o botse bagolo nnete yo wene o yi tšibang, o sa wutetse tse dingwana, fote o sa kekemisi ditaba. Ba tshwanele gore ba tšibe ditaba ka mokana ga tsona gore ba thogo tšiba tso ba ka di makang mo ba kene ba leketsa go gelepa mogageru yene, gore a lukise senghana sage le Jehova.—Jak. 5:14, 15.

19. Re nyoko tla re tšhuta ka ying ga hlogotaba ya go latela?

¹⁹ Mopisalema Dafita o yye a rapela Jehova a re: “Wene o jabodisa ke nnete yo motho a nang nayo ka ho teng gage.” (Pis. 51:6) Dafita ke mo a di tšiba gabutši gore nnete, yi ka ku teng ga dipelo tsa rune. Mo Makreste ya mannete ma na ma phela, ma ‘botsanana nnete.’ Se sengwana sa go šupetsa gore rune malata ya Modimo a re tshwane le batho ba bangwana ke ho re ya tšhomong re ye tšhutisa batho nnete. Hlogotaba ya go latela yi nyoko re botsa gore tsotsone re di maka byang.