NOVEMBER 5, 2014
Kyrgyzstan
Kgorokgolo ya Tsheko ya Boipiletšo ya Kyrgyzstan e Thekga Tokologo ya Dihlatse tša Jehofa
Letšatši la September 4, 2014, e bile la bohlokwa kudu go Dihlatse tša Jehofa le bakeng sa tokologo ya bodumedi kua Kyrgyzstan. Letšatšing leo Lekgotla la Molaotheo wa Naga la Kgorokgolo ya Tsheko ya Boipiletšo ya Kyrgyzstan le boletše gore dikarolo tše dingwe tša Molao wa Bodumedi * wa 2008 ga di dumelelane le molaotheo wa naga. Phetho ya kgoro e be e bolela gore Dihlatse di na le tokelo ya go dira mediro ya tšona ya bodumedi ka bolokologi dileteng ka moka tšeo di lego ka borwa bja Kyrgyzstan, moo bodumedi bja tšona bo bego bo ganetšwa go ba molaong ga e sa le go tloga mengwageng e mene e fetilego.
Dihlatse tša Jehofa di ile tša ingwadiša go ba bodumedi bjo bo lego molaong kua Kyrgyzstan ka 1998 gomme nageng ka moka di be di dutše di thabela tokologo ya borapedi. Lega go le bjalo, ga e sa le go tloga ka 2008 ge Molao wa tša Bodumedi o dirišwa, maphodisa a be a šwahlela diboka tša Dihlatse tša Jehofa ka makga a mantši dileteng tša ka leboa la Kyrgyzstan, a bolela gore mediro ya bodumedi ya Dihlatse tša Jehofa tikologong ye ga e molaong ka ge bodumedi bja Dihlatse bo sa ngwadišwa. Ka lehlakoreng le lengwe, State Committee on Religious Affairs (SCRA) e lego komiti yeo e hlokomelago ditaba tša bodumedi, e be e diriša gampe melao yeo e lego go Molao wa tša Bodumedi go thibela Dihlatse go ngwadiša bodumedi bja tšona dileteng tše. Kahlolo yeo e dirilwego ka September 4 e ile ya fediša dithibelo tše.
Tšwelopele e Kgolo Molatong wo
Molao wa tša Bodumedi wa 2008 o thibela “mediro ka moka ya mekgatlo ya bodumedi” yeo e sa ingwadišago (Article 8(2)). SCRA e lego komiti yeo e hlokomelago ditaba tša bodumedi e ile ya diriša molao wo ka maiteko a go thibela Dihlatse tša Jehofa go dira mediro ya tšona ya bodumedi metseng e mentši le ditoropong tša kua Kyrgyzstan moo Dihlatse di sa ngwadišago bodumedi bja tšona. Wona molao wo wa go ngwadiša mekgatlo ya bodumedi o be o nyaka gape gore lelokelelo leo le saennwego ke bathomi ba 200 ba mokgatlo wo wa bodumedi le išwe lekgotleng la mokhanselara wa lefelong leo go ya ka (Article 10(2)) go hwetša tumelelo pele bodumedi bjoo bo ka dira kgopelo ya go ingwadiša go SCRA. Se se ile sa bea Dihlatse tša Jehofa boemong bjo thata—di ile tša botšwa ke SCRA gore di swanetše go ngwadiša bodumedi bja tšona e le gore di kgone go kopana bakeng sa borapedi ka tsela e lego molaong, eupša ga se tša ka tša ingwadiša ka gore mmasepala ga se wa dumela lelokelelo la tšona la batho bao ba thomilego bodumedi bjo. Se se ile sa nea SCRA le balaodi ba mmušo ba lefelong leo lebaka la go tlaiša Dihlatse ka ge di sa kgone go fihlelela seo se nyakegago gore di ingwadiše. Ka baka la mathata a, Dihlatse di ile tša dira kgopelo go Constitutional Chamber di ipelaetša ka molao wo.
Phethong ya yona, Constitutional Chamber e boletše gore “madumedi ka moka a a lekana go ya ka molao le gona ga se gwa swanela go ba le motho goba sehlopha sa batho ba bodumedi bjo itšego bao ba swarwago gabotse go feta ditho tša bodumedi bjo bongwe.” Kgoro e boletše gape gore molao wo o lego go Article 10(2)—wa gore go tlišwe lelokelelo la batho bao ba thomilego mokgatlo wa bodumedi gore ba hwetše tumelelo ya mmasepala ga o thekgwe ke molaotheo wa naga. Kgoro e phethile ka gore Article 8(2) ya molao ga se ya kwešišwa gabotse. E boletše gore tokologo ya bodumedi e kgonthišetša gore mokgatlo wa bodumedi o ka dira mediro ya wona ya bodumedi ka bolokologi kae le kae nageng yeo bodumedi bjo bo kgethilego go ingwadiša go dira mediro ya bjona go yona. Lengwalo la go hlatsela go thewa ga mokgatlo la 1998 la mabapi le Mafelo a Borapedi a Dihlatse tša Jehofa kua Repabliking ya Kyrgyz le be le šetše le boletše gore mediro ya tšona e dirwa nageng ka moka. Se se bolela gore Dihlatse ga bjale di lokologile go dira mediro ya tšona ya bodumedi dileteng ka moka tša Kyrgyzstan ntle le thibelo.
Phetho e Imolla Bao ba Bego ba Kgethollwa
Phetho ya September 4 e bile ditaba tše dibotse go Dihlatse tša Jehofa kua borwa bja Kyrgyzstan. Phetho ye e bile e botse kudu go Oksana Koriakina le mmagwe e lego Nadezhda Sergienko, bao ba dulago toropong ya Osh. Bobedi bja bona ba be ba tswaleletšwe ntlong ka semolao (house arrest) go tloga ka March 2013 ka baka la melato yeo ba pharilwego ka yona yeo go thwego ba e dirile ge ba dutše ba botša batho ka tumelo ya bona. Ka ge Oksana le Nadezhda ba ile ba palelwa ke go nea bohlatse bjo bo bontšhago gore ga ba molato, ba ile ba bonwa molato wa go jabetša bakgekolo ba bararo.
Molato wo o sekilwe kua Kgorotshekong ya Osh City ka September 2014 le ka October 7, 2014, kgoro ga se ya ka ya bona basadi ba molato gomme ya phetha ka gore ba swanetše go lefsa ka botlalo ka ge ba pharilwe ka molato wo ba sa o dirago, go golegwa pele o sekišwa le go tswalelwa ntlong ka semolao. Kgoro e ile ya lemoga gore basadi ba babedi ba swerwe ka mokgwa wo ka baka la kgethollo ya bodumedi le gore ba be ba beilwe leihlo ka ge modiro wa Dihlatse o be o se molaong kua Osh ka ge di be di sa ingwadiša. Phethong ya tsheko ya bona, Oksana le Nadezhda ba ile ba ithekga ka phetho yeo e dirilwego ke lekgotla la Constitutional Chamber ka September 4, yeo e bego e dumelela ka molao modiro wa Dihlatse tša Jehofa kua Osh le Kyrgyzstan ka moka.
Maiteko a go Thekga Ditokelo tša Batho Lefaseng ka Bophara
Ka ge e dumelelane le mokgatlo wa United Nations International Covenant on Civil and Political Rights woo o ikarabela ka ditokelo tša batho, Kyrgyzstan e itlamile gore e tla tšeela godimo ditokelo tša badudi ba yona le ditokologo tša motheo—tokologo ya bodumedi goba tumelo, tokologo ya go bokana le tokologo ya polelo. Ka go dira phetho ye e tšeelago godimo tokologo ya bodumedi, Kgorokgolo ya Tsheko e Phagamego ya Constitutional Chamber ya Kyrgyzstan e thekgile ka go tia ditokelo tša batho le ditokologo tša motheo. Dihlatse tša Jehofa tše ka bago 5 000 kua Kyrgyzstan di tloga di thabela tokologo ye ya bodumedi yeo di e neilwego ke mekgatlo ya Mmušo yeo e emelago le go tšeela godimo ditokologo tša motheo e le gore di thabelwe ke batho ka moka.
^ ser. 2 Leina ka botlalo la molao wa bodumedi ke “Law of the Kyrgyz Republic on Freedom of Religion and Religious Organizations in the Kyrgyz Republic.”