Bafsa ba a Botšiša . . .

Ke ka Baka La’ng ke Swanetše go Tseba Bo-rakgolo le Bo-makgolo?

“Ge nna le mma re be re e-na le bothata bja go boledišana, makgolo o be a re thuša go lokiša dilo.”—Damaris.

“GO THEOŠA le histori, bo-rakgolo le bo-makgolo ba be ba dutše ba dirišwa bakeng sa kwano le tšwelopele ya lapa.” Ke kamoo go ngwadilego Dr. Arthur Kornhaber ka pukung ya gagwe ya Grandparent Power! O oketša ka gore: “Bjalo ka barutiši, bathuši ba batswadi, bo-radihistori, bafepi, baeletši gaešita le ba tlošago bodutu, tutuetšo ya bona tseleng ya go nagana, go tša leago le moyeng e be e le ya bohlokwa bjo bogolo. Ke ile ka ipotšiša gore lekoko la rena le ka lahla bjang karolo ye e matla le ya dibopego tše dintši yeo e kgathwago ke bo-rakgolo le bo-makgolo.”

Mehleng e fetilego, bo-rakgolo le bo-makgolo e be e le motheo wa bophelo bja lapa kudu-kudu gare ga barapedi ba Jehofa Modimo. Beibele e ile ya laela ba-Isiraele go hlompha le go godiša batšofadi. (Lefitiko 19:32) Bo-rakgolo le bo-makgolo ba be ba lebelelwa ka mo go kgethegilego e le bao ba swanetšwego ke kgodišo.—1 Timotheo 5:4.

Ka manyami, mehla e fetogile. Menabo e metelele gantši e aroganya malapa, gomme bafsa ba bantši ga ba kgone go ikopanya le bo-rakgolo le bo-makgolo’a bona. Boemo bja kgopolo le bjona bo fetogile. Dikarolong tše dintši tša lefase, batšofadi—go akaretša ba leloko—ga ba sa swarwa ka tlhompho yeo e ba swanetšego. (2 Timotheo 3:1-3) Se se bego se bitšwa moedi magareng ga meloko ga bjale go bonala e le moedi o ahlamego kudu. Bafsa ba bantši ba nagana ka bo-rakgolo le bo-makgolo’a bona e le ba kgale le bao ba fetilwego ke nako. Ga ba kgone go akanya gore batšofadi ba ba ka kgona go kwešiša dikgateletšo le mathata tšeo bafsa ba lebanago le tšona lehono.

Ge e ba ke kamoo o ikwago ka gona, itokišetše go nagana gape! Ka gobane go tseba rakgolo’ago le makgolo’ago go na le mohola o mogolo—kudu-kudu ge e ba e le bao ba boifago Modimo. Le gona, ge e ba o se wa hlwa o ba tseba, o ka ba o lahlegelwa kudu. Go bjalo bjang?

Mothopo wa Bohlale le Keletšo

Bafsa ba bantši ba ile ba lemoga gore bo-rakgolo le bo-makgolo ba ka ba tšhireletšo nakong ya nywaga ya pherekano ya bofsa. Makasine wa Seventeen o boletše gore: “Ba e-na le nywaga-some ya phihlelo ya go phela, gantši ke bao ba thušago go swaragana le mathata go feta dithaka tša gago tšeo di lwantšhanago le mathata ao a swanago le a gago. Wena le dithaka tša gago le sa le tlalelong ya diphetogo tša mathomo tša bophelo bja lena; bo-rakgolo le bo-makgolo ba lena ba fetile diphetogong tše bjalo tše dintši ka katlego. Gantši ke bao ba bontšhago e sego bohlale feela eupša gape le tsebo.” Keletšo ye e upša e boeletša seo Beibele e se boletšego nywaga-kgolong e mentši e fetilego ge e re: “Hlôxô-pududu ké ’ala sa bothšephi; se hwetšwa tseleng ya xo loka.”—Diema 16:31.

 Ke therešo gore bo-rakgolo le bo-makgolo’ago ba ka ba ba goletše lefaseng leo le fapanego kudu le leo o phelago go lona ga bjale. Eupša o ka kgonthišega gore ka dinako tše dingwe, ba bile le maikwelo a swanago le ao o lwantšhanago le ona ga bjale. Ka ge mohlomongwe o sa dutše o le yo a se nago phihlelo bakeng sa go swaragana le maikwelo a bjalo, rakgolo le makgolo’ago ba bile le nako ya bophelo yeo ba ilego ba lebeletšana le ona ka yona. (Diema 1:4) Monna wa moloki Jobo o ile a re: “Bohlale bo xo hlôxô-thšweu; thlaloxanyô e tla ka bontši bya matšatši.” (Jobo 12:12) Ee, ka baka leo, bo-rakgolo le bo-makgolo gantši ba ka ba dithušo tša kgonthe ge mofsa a nyaka keletšo e leka-lekanego, kgothatšo le thekgo.

Ka mohlala, makgolo wa Damaris o be a dula le Damaris yo mofsa le mmagwe foleteng ya toropong. Damaris o gopola gore: “Ge nna le mma re be re e-na le bothata bja go boledišana, makgolo o be a re thuša go lokiša dilo. O be a tla mpontšha tsela ya go lebelela dilo ka pono e nngwe.”

Alexandria o bile le phihlelo e swanago ge lapa labo le be le huduga gomme a swanelwa ke go ya sekolong se sengwe. Alexandria o itše: “Morutiši wa-ka yo mofsa o be a le thata gomme gantši a galefa kudu.” Ka gona, go tlwaelana le sekolo sa gagwe se sefsa go ile gwa ba boima bakeng sa Alexandria. Lega go le bjalo, makgolo’agwe o ile a ipontšha e le mogwera. O ile a thuša Alexandria go tlwaela ka go mo kgothaletša go ba le pono e nepagetšego ka boemo. Alexandria o re: “Ga bjale ke rata sekolo le morutiši wa-ka.”

Lesogana la kua Brazil leo le bitšwago Rafael le bolela ka thušo yeo rakgolo le makgolo’a lona ba ilego ba le nea yona ge le be le le thutong ya tlaleletšo ya ka morago ga sekolo se se phagamego ka gore: “Ba ile ba nnea keletšo e ntši mabapi le bagwera le kamoo nka phemago mathata a dihlare-tagi.” Rafael mo nakong ye o hlankela e le moebangedi wa nako e tletšego.

Ka pukung ya gagwe ya Grandparenting in a Changing World, Eda LeShan, o anega phihlelo ya gagwe ka noši bjalo ka makgolo. O ngwala gore: “Setlogolo sa-ka se ile sa mpitša ka letšatši le lengwe gomme sa re, ‘Makgolo, ke nyaka thušo mabapi le kgateletšo ya dithaka.’ Ba bangwe ba bao a tsenago sekolo le bona, ba be ba leka go mo gateletša gore a beane mabaka le bašemane bao ba bangwe ba bona ba bego ba mo leletša mogala.” Ka baka la kgopelo ya setlogolo sa gagwe ya go kgopela thušo, makgolo o ile a kgona go nea keletšo yeo e ilego ya nea thušo e nyakegago. Le wena ka mo go swanago o ka hwetša gore poledišano e kopana le rakgolo le makgolo bao ba nago le lerato e ka ba mothopo wa thekgo ya kgonthe ya boitshwaro.

Bo-rakgolo le bo-makgolo gantši ke ba ba thušago kudu nakong ya matshwenyego a lapa a bjalo ka bolwetši goba lehu. Ka morago ga ge Lacey yo mofsa a hwetšwe ke tatagwe ka baka la bolwetši bjo bošoro, makgolo wa gagwe o ile a mo thuša go lebeletšana ka katlego le tahlegelo yeo. Lacey o re: “Re tlwaelane kudu go feta le ge e le neng pele.”

Tlemo e Kgethegilego ya Lerato

Tswalano ya gago le rakgolo le makgolo’ago gape e ka ba yeo e se nago mathata ao bafsa ba bantši ka dinako tše dingwe ba bago le ona le batswadi ba bona. Ke ka baka la’ng se se ka ba bjalo? Lebaka le lengwe ke gore bo-rakgolo le bo-makgolo gantši ba thabela tlemo e kgethegilego le ditlogolwana tša bona. Beibele e re: “Batšofadi ba ikgantšha ka ditlogolo tša bona.”—Diema 17:6, Today’s English Version.

Le gona gopola gore ke batswadi ba gago—e  sego bo-rakgolo le bo-makgolo’ago—bao ba swanetšego go rwala boikarabelo bjo boima bja go go godiša “go ya ka tayo le tlhahlo ya monagano ya Jehofa.” (Ba-Efeso 6:4, NW) Ka gobane karolo ya bona ga e nyake mo gontši kudu, bo-rakgolo le bo-makgolo’ago e ka ba bao ba sa sekamelago kudu go omanyeng go swana le batswadi ba gago. Le gona, bo-rakgolo le bo-makgolo ba motho gantši ga ba imelwe ke boikarabelo bja dikgateletšo tša letšatši le letšatši tša go hlokomela lapa. Ka gobane ba ka ba ba lokologile ka tsela e itšego dikgateletšong tše bjalo, go ka ba bonolo go bona go arabela dinyakweng tša gago goba go go nea tlhokomelo. Tom wa nywaga e 17 o gopola ka tlhokomelo yeo a ilego a e hwetša go tšwa go rakgolo le makgolo’agwe. Ba be ba fela ba mo romela “dimpho tše nyenyane bakeng sa go hwetša dipoelo tše dibotse tša sekolo”; ba be ba bile ba mo lefelela dithuto tša gagwe tša piano.

Go ba gona, ga se bo-rakgolo le bo-makgolo ka moka bao ba kgonago go nea dimpho tše bjalo, eupša ba sa dutše ba ka bontšha kgahlego ka wena, mohlomongwe ka go go nea theto le kgothatšo goba ka go go theetša ka kelohloko nako le nako. Se se ka tšweletša ditlemo tše di tseneletšego tša bogwera magareng ga lena. Damaris o bolela mabapi le makgolo’agwe gore: “O ntira gore ke ikwe ke lokologile, gomme nka ya go yena ke boledišane le yena nako e nngwe le e nngwe ka gobane ka mehla o ikemišeditše go theetša—gaešita le ge e ba seo ke se bolelago se sa kwagale ka nako e nngwe.” Mofsa yo a bitšwago Jônatas ka mo go swanago o thabela tokologo ya polelo le sebaka sa go bolela ka ditaba tša gagwe tše dikgolo le rakgolo le makgolo wa gagwe.

Go Kgothatšana

Ge bo-rakgolo le bo-makgolo ba ka go nea bohlale bja bona le lerato, gape ba ka holwa ke matla a gago a bofsa le bogwera. Bjang? Go ba gona, go bonala go na le ditsela tše mmalwa tšeo ka tšona o ka bago le thušo le thekgo go rakgolo le makgolo’ago. Gantši matla a bona a mmele a a fokotšega. Goba ba ka ba ba lwantšhana le go fokola mmeleng. Ga go pelaelo gore ba tla kgothatšega ge e ba o ba thuša ka go ya lebenkeleng le go dira mešongwana ya ka lapeng.

Bo-rakgolo le bo-makgolo ba bantši ke bahlologadi le bahlolo gomme ba ikwa ba lewa ke bodutu ka dinako tše dingwe. Ka go bontšha kgahlego e mafolofolo go bona, o ka dira mo gontši go ba thuša go lwantšhana le maikwelo a go lewa ke bodutu le go kgomarela phišego ya bona bophelong. Go dira bjalo ke tsela e nngwe ya go latela taelo ya Beibele ya “xo leboxa batswadi ba [gago]. Ké xôna xo thakxa le xo kxahla Modimo.”—1 Timotheo 5:4.

Ka ntle le pelaelo, go batamela kgaufsi le rakgolo le makgolo’ago go ka humiša bophelo bja gago—gotee le a bona! Mohlomongwe ga se wa ka wa ba kgaufsi le bona go fihla ga bjale. Mohlomongwe o nyaka go fetoša seo eupša ga o kgonthišege gore o thome kae. Go ka direga gore rakgolo le makgolo ba gago ba dula kgole kudu goba gore batswadi ba gago ga ba sa le gotee gomme se se go arogantše le rakgolo le makgolo’ago. Sehlogo sa nakong e tlago se tla nea ditšhišinyo tše dingwe tše di šomago tša kamoo o ka lebeletšanago le maemo a bjalo.

Ge e ba o tla rata go amogela tsebišo e oketšegilego goba o tla rata gore motho yo mongwe a go etele bakeng sa go tla go swara thuto e sa lefelelwego ya legae ya Beibele le wena, hle ngwalela go Watch Tower, Private Bag X2067, Krugersdorp, 1740, South Africa, goba o ngwalele atereseng e swanetšego ye e lokeleditšwego go letlakala 5.

[Seswantšho go letlakala 31]

Bo-rakgolo le bo-makgolo e ka ba batheetši ba babotse le mothopo wa keletšo le thekgo

[Seswantšho go letlakala 32]

E-ba yo a nago le thušo go rakgolo le makgolo’ago