Senyakwa Seo ka Moka ga Rena re Nago le Sona

O NYAKA DIJO. O nyaka meetse. O nyaka moya. O nyaka tekanyo e itšego ya bodulo le tšhireletšego maemong a mabe a leratadima. Tše ke dinyakwa tšeo e sego feela tša motho yo mongwe le yo mongwe, eupša gape ke dinyakwa tša dimilione tše di sa balegego tša diphedi tše dingwe tšeo di phelago polaneteng ye. Lega go le bjalo, go na le senyakwa se tee feela seo e lego sa moswana-noši bathong. Ke sefe?

Setsebi sa tša leago sa mo-Canada Reginald W. Bibby se ngwadile gore: “Batho ba na le dinyakwa tšeo di ka kgotsofatšwago feela ke bodumedi.” Le gona ka tokollong ya yona ya February 2000, kuranta ya American Sociological Review e ile ya gatiša sehlogo seo se itšego: “Go molaleng gore dilo tša moya e tla dula e le karolo ya tsela ya batho ya go nagana.”

 Ee, historing ka moka batho ba ile ba ikwa ba na le senyakwa sa borapedi. Ka nywaga-kgolo e mentši ba bantši ba ile ba retologela bodumeding bjo bo rulagantšwego bakeng sa go kgotsofatša senyakwa seo. Eupša dilo di a fetoga. Ditšhabeng tše dintši tša diintaseteri—tšeo di swanago le Amerika Lebowa le Lebowa la Yuropa—batho ba bantši kudu ba tlogela dikereke tša bona. Na tshekamelo yeo e bolela go fela ga bodumedi? Le gatee.

Kuranta ya Sweden ya Svenska Dagbladet e ngwala gore: “Dipego tša go fela ga bodumedi ke tšeo di feteleditšwego kudu.” Ke eng seo se tšeelago dikereke tša setlogo legato? Kuranta e tšwela pele ka gore: “Tshekamelo e mpsha ke ya gore ga re ditho tša kereke le ge e le efe. Go e na le moo, re ka hlaola le go kgetha gotee le go hlama sehlopha sa ditumelo tšeo di amogelegago go tšwa madumeding a mantši a sa swanego ao a lego gona lefaseng ka moka. . . . Se ka akaretša selo se sengwe le se sengwe go tloga go legakabje leo le fodišago go ya go purapura ya moitlami wa mo-Buddha. Ge o hwetša kgetho ya gago, o ka fetoga gabonolo le ka mo go loketšego.”

Banyakišiši ba botsebi bja tša leago ba bodumedi ba bolela ka tshekamelo ye e le “bodumedi bja ka sephiring” goba “bodumedi bjo bo sa bonagalego.” Setsebi sa tša leago Bibby, yo a tsopotšwego pejana, o ile a hlama polelwana yeo e rego “religion à la carte” (boikgethelo bja motho ka noši bja bodumedi). Ba bangwe ba bolela ka ditumelo tše bjalo e le tša “maitirelo” goba “tšeo di yago ka boikgethelo bja motho.” Dinageng tše dingwe tšeo e lego tša setlogo sa Bokriste, sehlopha se segolo kudu sa bodumedi ga bjale se dirwa ke batho bao ge e le gabotse ba nago le bodumedi bja bona ka noši.

Nagana ka dipoelo tša nyakišišo yeo e ilego ya dirwa kua Sweden, e lego e nngwe ya dinaga tšeo di sa rego selo kudu ka bodumedi lefaseng. Nyakišišo e hweditše gore batho ba babedi go ba bararo ba be ba itebelela e le Bakriste “ka tsela ya bona ka noši.” Ba bangwe ba itše: “Ke na le pono ya-ka ka noši ka Bokriste,” “Ke ikwa ke sa lokologa ka kerekeng,” “Ga ke rate go ya kerekeng le go theetša baruti” goba “Nka ya ka phapošing ya-ka ya ka sephiring gomme ka rapela ke nnoši.” Ba bantši ba be ba na le tshekamelo ya go dumela thutong ya go tswalwa gape ka mmele o mongwe goba tlholelo. Ba bantši ba boletše gore ba be ba dumela gore sebopego se itšego sa matla a Modimo se ka ba se le gona eupša ba be ba sa kgone go se hlalosa.

Nyakišišo e nngwe e hweditše gore batho ba bantši ba beela ka thoko maikwelo a bona ka bodumedi dinakong tšeo ka tšona ba tšwilego gomme ba thabela tikologo ya tlhago ya lefase. Mosadi yo mofsa wa molemi o itše: “Ge o tšwile o ile dithokgweng, ke nagana gore ke gona moo o bago kgaufsi-ufsi le Modimo.” Motho yo mongwe yo go boledišanwego le yena, yo a bego a sa itebelele e le modumedi, o hlalositše gore: “Ge ke e-ya dithokgweng, ke ikwa eka ke ka gare ga tempele e kgolo kudu. . . . Gomme gore ke mang yo a e laolago, ga ke tsebe, eupša ke kgona go e-kwa.” Ba bangwe ba hlalositše tlhago e le e kgethwa, ya Modimo le gore ke yeo e makatšago kudu gomme ba boletše gore go ba go yona go ba neile matla ao a tsošološitšwego, khutšo le kwano. E le kakaretšo, mmotšiši yo mongwe o ile a phetha pego ya gagwe ka gore: “Modimo o hudugetše dithokgweng.”

Tshekamelo ye ke yeo e lemogegago dikarolong tše dintši tša lefase lehono. Thomas Luckmann, yo e lego setsebi sa mo-Amerika sa tša leago sa bodumedi, o boletše ka bodumedi bjo bo theilwego kerekeng e le bjoo bo tlogetšwego lekokong la diintaseteri le go tšeelwa legato ke “sebopego sa tša leago sa bodumedi.” Ge e le gabotse, motho o itlhamela filosofi ya bophelo ka go kgetha dikgopolo tšeo di lego mabapi le dilo tša moya gomme a di kopanye bakeng sa go dira bodumedi bja gagwe bja ka sephiring.

Mo gongwe o ka ipotšiša gore, ‘Na madumedi le dikereke tšeo di hlomilwego ka kgonthe ke tšeo di phaelwago ka thoko lekokong la batho? Ge e ba go le bjalo, ke ka baka la’ng? Dipotšišo tše di ahla-ahlwa sehlogong se se latelago.

[Seswantšho go letlakala 19]

Ge a hlalosa ka tshekamelo ya morago bjale ya go nyaka boemo bja moya tlhagong, monyakišiši yo mongwe o phethile ka gore: “Modimo o hudugetše dithokgweng”