O ka ithuta Leleme le Lengwe!

Mike o re, “nka se ke ka ananya phihlelo ye le selo se sengwe.” Phelps o oketša ka gore, “Ke e nngwe ya diphetho tše kaone kudu tšeo ke ilego ka di dira bophelong bja-ka.” Batho ba ba babedi ba bolela ka go amogela tlhohlo ya go ithuta leleme le lengwe.

DINAGENG tše dintši go dikologa lefase, go na le palo e oketšegago ya batho bao ba ithutago maleme a mafsa ka mabaka a go fapa-fapana—ba bangwe ka mabaka a motho ka noši, ba bangwe ka baka la tša boiphedišo gomme ba bangwe ka baka la bodumedi. Phafoga! e ile ya boledišana le batho ba mmalwa bao ba ithutilego leleme le šele. Gare ga dipotšišo tše di botšišitšwego ke tše, Go bjang go ithuta leleme le lengwe o šetše o gotše, gona ke’ng se se ka thušago motho go ithuta? Mantšu a latelago a theilwe ditlhalosong tša bona. O ka hwetša dintlha tše di kgothatša e bile di ruta, kudu-kudu ge o ithuta leleme le lefsa goba o nagana ka go dira bjalo. Ka mohlala, nagana ka dika tša bohlokwa tšeo bao go boledišanwego le bona ba ilego ba bona e le tše di nyakegago go ithuteng leleme.

Go se Fele Pelo, Boikokobetšo le go Feto-fetoga le Maemo

Bana ba banyenyane ba ka kgona go ithuta leleme le tee goba a mabedi goba go feta moo ka nako e tee—gantši ka go theetša—mola batho ba bagolo gantši ba hwetša go le thata kudu go ithuta leleme le lefsa. Ka gona, ba swanetše go se fele  pelo ka gobane go ithuta leleme le lefsa go ka tšea nako e telele. Ka baka la ge ba dula ba swaregile, se gantši se bolela gore ba phaela dilo tše dingwe ka thoko.

George o re “boikokobetšo ke bja bohlokwa. Ge o sa dutše o tlwaelana le polelo, o swanetše go ikemišetša go bolela go swana le ngwana gomme mabakeng a mangwe o swarwe bjalo ka ngwana.” Puku ya How to Learn a Foreign Language e re: “O swanetše go ikokobetša le go kgaotša go tshwenyega ka seriti ge e ba o tloga o nyaka go dira tšwelopele.” Ka gona o se ke wa tshwenyega ka diphošo. Ben o hlokometše gore, “ge e ba o sa dire diphošo, ga o diriše leleme le lefsa ka mo go lekanego.”

O se ke wa tshwenyega ge ba bangwe ba sega diphošo tša gago—go e-na le moo, sega le bona! Ge e le gabotse, ka letšatši le lengwe o ka kgona go anega dilo tšeo o ilego wa di bolela tša go segiša. Le gona o se boife go botšiša dipotšišo. Go kwešiša lebaka leo ka lona selo se itšego se bitšwago ka mokgwa o itšego go ka dira gore o kgone go gopola dilo.

Ka ge go ithuta leleme le lefsa gantši go bolela go ithuta setšo se sefsa, go a thuša go feto-fetoga le maemo le go ba le kgopolo e bulegilego. Julie o re, “go ithuta leleme le lengwe go nthušitše gore ke bone gore go na le ditsela tše dintši tša go kwešiša le go dira dilo. Tsela e itšego ga e phale tše dingwe e fo ba e fapane.” Jay o eletša ka gore, “Leka ka matla go gwerana le batho bao ba bolelago leleme leo gomme o thabele go ba le bona.” Ke therešo gore, Bakriste ba tla kgonthišetša gore bagwera ba bjalo ke ba ba lokilego le ba ba dirišago polelo e agago. (1 Bakorinthe 15:33; Baefeso 5:3, 4) Jay o oketša ka gore, “Ge ba bona gore o a ba kgahlegela, o kgahlegela dijo tša bona, mmino wa bona le dilo tše dingwe ba tla go rata.”

Ge o fetša nako o ithuta, kudu-kudu o diriša leleme leo, ke mo o tlago go dira tšwelopele ka pela. George o hlokometše gore, “Re ithuta leleme go etša kamoo kgogo e jago ka gona—thoro e tee ka nako. Dithorwana ga se tše dintši ka botšona, eupša di a oketšega.” Bill, yo a ithutilego maleme a mmalwa e le moromiwa o itše, “ke be ke swara lelokelelo la mantšu gohle moo ke yago le go le lebelela ge ke hwetša metsotso e mmalwa.” Ba bantši ba hweditše gore ka mehla ba atlega ge ba beela nako e nyenyane ka thoko bakeng sa go ithuta go e na le go bea nako e ntši.

Go na le dilo tše dintši tše di ka thušago batho go ithuta leleme, go akaretša dipuku, dilo tše di gatišitšwego, dikarata tše di nago le mantšu le dilo tše dingwe tše dintši. Gaešita le ge go e-na le dilo tše ka moka, batho ba bantši ba hwetša gore go ithuta ba le boemong bja go swana le bja ka phapošing ya sekolo ke mo go kaone kudu. Diriša mokgwa wo o bonago o le kaone go wena. Lega go le bjalo, gopola gore ga go na tsela ya go ithuta leleme le lefsa ntle le go dira boiteko le go phegelela. Eupša go na le ditsela tša go ithuta tše bonolo le tše di thabišago. Tsela e nngwe ke ka go ba gare ga batho bao ba bolelago leleme leo le go ba gare ga setšo sa bona.

George o re, “ka morago ga go tlwaelana le dilo tša motheo le go ba le tlotlo-ntšu ya bao ba thomago go ithuta, e ka ba mo go botse go fetša nako o le nageng yeo go yona o tlago go dikologwa ke batho ba ba bolelago leleme leo.” Barb o dumela ka gore, “Go etela naga go go dumelela gore o monye leleme gabotse.” Sa bohlokwa kudu, go ba tikologong yeo go go thuša go nagana ka mokgwa wa leleme le lefsa. Ke therešo gore batho ba bantši ba ka se kgone go ya nageng e nngwe. Eupša go ka ba le dibaka lefelong la geno tša gore o be gare ga batho ba leleme leo le setšo. Ka mohlala, go ka ba le dikgatišo goba mananeo radio goba a thelebišene ka leleme leo o ithutago lona ao a amogelegago le ao a agago. Nyaka batho lefelong la geno bao ba bolelago leleme leo gabotse gomme o bolele le bona. Puku ya How to Learn a Foreign Language e hlokomediša ka gore, “mafelelong, tlwaetšo ke selo setee sa bohlokwa kudu gore o dire tšwelopele.” *

 Tšwelopele e Nyenyane

Bjalo ka ge o tšwela pele o ithuta leleme, ka dinako tše dingwe o ka kwa eka o eme felo gotee ga o tšwele pele—o katana felo gotee ka ntle le go bona tšwelopele le ge e le efe. O ka dira eng? Sa pele, hlahloba mabaka a gago a mathomo a go ithuta leleme. Dihlatse tše dintši tša Jehofa di ithutile leleme le lefsa ka baka la go nyaka go thuša ba bangwe go ithuta Beibele. Ka go hlahloba pakane ya gago ya mathomo goba morero wa gago o ka tiiša maikemišetšo a gago.

Sa bobedi, o se ke wa letela dilo tšeo o ka se kgonego go di fihlelela. Puku ya How to Learn a Foreign Language e hlokometše gore, “O ka se kgone go bolela leleme gabotse go swana le beng ba lona. Seo ga se morero wa gago. O nyaka feela gore batho ba kgone go go kwešiša.” Ka gona, go e na le go kwa bohloko ka gore ga o bolele leleme gabotse go swana le leleme la gago, tsepelela go boledišaneng le batho ka mo go kwagalago o diriša seo o šetšego o ithutile sona.

Sa boraro, ela hloko pakane ya gago yeo e tlago go kala tšwelopele ya gago. Go ithuta leleme go swana le go lebelela bjang ge bo gola—ga o bo bone ge bo gola, eupša letšatši le letšatši bo a gola. Ka mo go swanago, ge o lebelela morago nakong ya ge o sa thoma go ithuta, ga go pelaelo gore o tla bona gore o dirile tšwelopele. Phema go bapiša tšwelopele ya gago le ya ba bangwe. Molao wa motheo o mobotse o hwetšwa ka Beibeleng go Bagalatia 6:4. O re: “Anke yo mongwe le yo mongwe a hlatsele seo modiro wa gagwe e lego sona, gomme o tla ba le lebaka la go hlalala ka yena ka noši, e sego ka go ipapiša le motho yo mongwe.”

Sa bone, lebelela tšwelopele e le selo se se tlago go ba le mehola nakong e tlago. Nagana ka se: Bjalo ka seboledi, ngwana yo monyenyane wa nywaga e meraro goba e mene o na le bokgoni bjo bokaaka’ng? Na o diriša mantšu a a raraganego goba popopolelo e thata? Ga go bjalo le gatee! Lega go le bjalo, o kgona go boledišana le batho. Ka kgonthe le go ngwana go ithuta leleme go tšea nywaga e mentši.

Sa bohlano, diriša leleme le lefsa gantši ka mo go kgonegago. Ben o re, “Go be go bonala eka ga ke dire tšwelopele ge ke sa diriše leleme leo ka mehla.” Ka gona le diriše. Tšwela pele o boledišana le batho ba bangwe! Ka tlhago, e ka ba mo go hlohlago go leka go bolela ge o e-na le tlotlo-ntšu ya go lekana le ya ngwana. Mileivi o lla ka gore, “selo se thata go nna ke go palelwa ke go bolela seo ke se nyakago le ka nako yeo ke nyakago go se bolela ka yona.” Eupša kgakanego yeo e ka go tutueletša go kgotlelela. Mike o gopola gore, “Ke be ke hloile go ba boemong bjoo ke bego ke sa kwešiše dikanegelo le metlae. Ke nagana gore maikwelo ao a nkgapeleditše gore ke šome ka thata go ithuta.”

Kamoo ba Bangwe ba ka Thušago

Ke’ng seo bao ba bolelago leleme ba ka se dirago go thuša yo a ithutago? Bill yo a tsopotšwego pejana, o eletša ka gore, “Bolela ka go iketla eupša o nepile, e sego ka polelo ya bana.” Julie o re, “O se ke wa fela pelo gomme o se ke wa feleletša mafoko ao a bolelwago ke yo a ithutago.” Tony o gopola gore: “Batho bao ba bolelago maleme a mabedi ba bolela le nna ka leleme la-ka. Eupša seo ge e le gabotse se šitiša tšwelopele ya-ka.” Ka gona, bao ba ithutago ba kgopela bagwera ba bona go bolela le bona ka leleme le lefsa ka dinako tše dingwe go fihla bokgoleng bjo itšego e le gore ba kaonefatše. Bao ba ithutago ba tšeela godimo bao ba ba retago ka kgonthe ka maiteko a bona. Go etša ge George a boletše, “Ke be nka se kgone go ithuta ge nkabe e be e se ka baka la lerato le kgothatšo ya bagwera ba-ka.”

Ka gona, na go ithuta leleme le lengwe go a hola? Bill, yoo go etša ge go boletšwe pejana a bolelago maleme a mantšinyana o arabile ka gore, “Ka kgonthe! Go kaonefaditše pono ya-ka ka bophelo le go nthuša go lebelela dilo ka tsela e nngwe. Ka mo go kgethegilego, go kgona go ithuta Beibele le batho bao ba bolelago maleme a le go ba bona ba amogela ditherešo le go dira tšwelopele moyeng go dira gore boiteko bjo e be bja bohlokwa kudu. Ge e le gabotse, motho yo a kgonago go bolela maleme a 12 gabotse o ile a re go nna: ‘Ke a go duma. Ke ithutile go bolela maleme e le feela gore ke ithabiše; eupša wena o ithuta e le gore o thuše batho.’”

[Mongwalo wa ka tlase]

[Ntlhakgolo go letlakala 27]

Go nyaka go thuša batho ba bangwe ke tutuetšo e matla ya go ithuta leleme