KE SELO sefe se bohlokwa seo Joseph Priestley a se fihleletšego? Dilo tšeo a di utolotšego le tšeo a di ngwadilego di tutueditše pono ya batho ka mmušo, sebopego sa Modimo gaešita le ka moya wo re o hemago.

Go sa šetšwe gore o be a ngwala ka thutamahlale goba bodumedi, Priestley o be a ganetša dithuto tša boikgopolelo le setšo gomme a thekga dintlha tše bohlokwa le therešo. A re boneng gore o dirile bjang seo.

Ka morago ga go kopana le rathutamahlale wa Amerika, e lego Benjamin Franklin ka 1765, Joseph Priestley—yoo a bego a tšea thutamahlale e le selo sa go intšha bodutu—o ile a thoma go dira diteko ka mohlagase. Ngwageng o latetšego, borathutamahlale-gotee le yena ba ile ba kgahlwa ke dilo tšeo a di utolotšego moo ba mo kgethilego gore e be setho sa Royal Society of London, e lego mokgatlo o hlompšhago wa tša thutamahlale.

Ka morago, Priestley o ile a thoma go kgahlegela dikhemikhale. Ka moragonyana, o ile a utolla dikgase tše mmalwa tše difsa, go akaretša ammonia le nitrous oxide (kgase yeo e dirago gore motho a sege). Le gona o ile a kopanya meetse le moya o sa hlwekago e lego carbon dioxide, ke moka a dira meetse ao a tswakanego le carbon.

Ka 1774, ge a be a dira ditlhahlobo ka borwa bja Engelane,  Priestley o ile a tšweletša kgase yeo e dirago gore seetša sa dikerese se bonege kudu. Ka morago, o ile a tšhela dimililithara tše 60 tša kgase yeo ka gare ga galase gotee le legotlo. Legotlo leo le ile la phonyoga gabedi go swana le ge le be le ka phonyoga ka gare ga galase ya moya o tlwaelegilego! Priestley le yena o ile a hema kgase yeo, gomme a re “nakwana ka morago ga moo o ile a kwa a hema gabonolo.”

Joseph Priestley o be a utolotše moya o hlwekilego e lego oksitšene. * Eupša o ile a bitša kgase yeo gore ke dephlogisticated air, a ipotša gore o be a utolotše moya o tlwaelegilego wo o se nago phlogiston, e lego khemikhale ya boikgopolelo yeo go bego go naganwa gore e šitiša go tuka ga mollo. Phetho ya Priestley e be e se therešo, eupša batho ba bantši ba sa lebelela seo a se utolotšego e le “selo se segolo seo a se dirilego bophelong bja gagwe.”

Ka ge Priestley a be a dumela gore dithuto tša boikgopolelo di šira therešo ya thutamahlale, o ile a phetha ka gore setšo le filosofi di be di šira therešo ya bodumedi. Se se makatšago ke gore nako e telele yeo a e feditšego a tsoma tsebo ya Beibele, Priestley o ile a amogela dithuto tše dingwe tšeo di bego di thulana le seo Beibele e se rutago. Ka mohlala, ka nako e nngwe o be a sa dumele gore Beibele e buduletšwe ke Modimo. Le gona o ile a ganetša thuto ya Beibele ya gore Jesu o kile a phela pele a ka tla lefaseng e le motho wa nama.

Ka lehlakoreng le lengwe, Priestley o pepentšhitše dithuto tša maaka tša bodumedi tšeo nakong e fetilego gaešita le lehono di tlwaelegilego kudu bodumeding. O ngwadile gore therešo yeo e rutilwego ke Jesu le balatedi ba gagwe ka morago e ile ya šilafatšwa ke dithuto tša maaka—go akaretša le thuto ya maaka ya Boraro Botee, tumelo ya gore moya ga o hwe le borapedi bja diswantšho bjoo bo ganetšwago ke Beibele.

Dikgopolo tša Priestley ka bodumedi le go thekga ga gagwe Amerika le marabele a Fora di dirile gore a se kwane le Maisemane a gabo. Ka 1791, sehlopha sa bahlolampherefere se ile sa senya laboratori le legae la gagwe, gomme Priestley a tšhabela United States. Le ge a gopolwa ka dilo tšeo a di utolotšego tša thutamahlale, Joseph Priestley o be a dumela gore go ithuta ka Modimo le morero wa Gagwe e be e le “selo se segolo le se bohlokwa.”