1918—Mengwaga e Lekgolo e Fetilego
Mantšu a mathomo ka go Morokami wa Seisemane wa January 1, 1918 a be a re: “Ngwaga wa 1918 o re swaretše’ng?” Ka nako yeo Ntwa ya Pele ya Lefase e be e sa kgatlampana kua Yuropa, eupša mathomong a 1918 go be go bonagala eka dilo di tlo sepelela Barutwana ba Beibele gabotse le gore maemo a lefase a be a tlo kaonefala.
BAETAPELE BA LEFASE BA BOLELA KA KHUTŠO
Ka di-8 tša January 1918, Woodrow Wilson yoo ka nako yeo e bego e le Mopresidente wa United States, o ile a nea Lekgotla la U.S. ditšhišinyo tše 14 tšeo a bego a nagana gore di tla thuša gore mo lefaseng go be le “toka le khutšo.” O ile a šišinya gore dinaga di dirišane, go fokotšwe dibetša le gore baetapele ba hlome “mokgatlo wa ditšhaba” gore o thuše “dinaga tše dikgolo le tše dinyenyane.” “Ditšhišinyo tše 14” tšeo a di boletšego ke tšona di ilego tša dirišwa ge go be hlongwa Kgwerano ya Ditšhaba le ge go dirwa Kgwerano ya Khutšo yeo e ilego ya thuša gore Ntwa ya Pele ya Lefase e fele.
BARUTWANA BA BEIBELE BA ILE BA FENYA BAGANETŠI BA BONA
Le ge ka 1917 go be go sa na le ntwa, * eupša go be go bonagala dilo di tlo sepelela Barutwana ba Beibele gabotse. Seo se ile sa bonagala sebokeng sa ngwaga le ngwaga sa Watch Tower Bible and Tract Society.
Sebokeng se seo se bego se swerwe ka di-5 tša January 1918, banna ba mmalwa bao ba bego ba tumile ka mokgatlong bao ba bego ba sa tšwa go rakwa Bethele ba ile ba leka go hwetša matla a go laola mokgatlo. Ngwanabo rena Richard H. Barber, yo e bego e le molebeledi wa mosepedi o ile a bula seboka seo ka thapelo. Ka morago ga gore bana babo rena ba nee pego mabapi le seo mokgatlo o se fihleletšego ngwageng wa 1917, ba ile ba thoma go kgetha banna bao ba ka etelelago pele ka mokgatlong. Ngwanabo rena Barber o ile a šišinya Ngwanabo rena Joseph Rutherford le bana babo rena ba bangwe ba tshela. Eupša ramolao yo a bego a ganetšana le Barutwana ba Beibele o ile a šišinya banna ba bangwe ba šupa, gare ga bona go be go na le banna bao ba ilego ba rakwa Bethele. Ba ile ba jewa ke dibouto. Bana babo rena ba bantši ba ile ba kgetha Ngwanabo rena Rutherford le bana babo rena ba bangwe ba tshela bao ba botegago gore e be bona ba etelelago pele.
Bana babo rena ba bantši bao ba bego ba le gona sebokeng seo ba ile ba re seboka seo “e bile seboka seo se di phalago ka moka.” Eupša go se ye go ye kae dilo di ile tša senyega.
KAMOO BATHO BA ILEGO BA IKWA KA GONA KA PUKU YA THE FINISHED MYSTERY
Barutwana ba Beibele ba ile ba fetša dikgwedi tše mmalwa ba nea batho puku ya The Finished Mystery. Batho ba dipelo tše dibotse ba ile ba thabela puku ye gomme ba amogela molaetša wa yona wa Beibele.
E. F. Crist yo e bego e le molebeledi wa mosepedi kua Canada, o ile a bolela gore banyalani ba bangwe ba ile ba bala puku yeo gomme ba amogela therešo ka morago ga dibeke tše hlano feela. O itše: “Monna yoo le mosadi wa gagwe ba tloga ba ineetše go Modimo e bile ba tšwela pele gabotse.”
Gateetee ka morago ga gore monna yo mongwe a hwetše puku yeo, o ile a botša bagwera ba gagwe ka seo a se badilego. Molaetša wa puku yeo o be o mo kgomile pelo. Monna yoo o re: “Ge ke be ke itshepelela seterateng sa Third Avenue, ke ile ka kwa selo se mpetha legetleng. Ke be ke nagana gore ke setena, eupša ge ke lebelela ka hwetša e le puku ya ‘The Finished Mystery.’ Ke ile ka e tšea gomme ge ke fihla gae ka e bala ka moka.
. . . Nengneng ke ile ka kwa gore puku yeo e be e fošitšwe ke moruti ka lefasetere . . . ka ge a be a galefile . . . Ke nagana gore go foša ga gagwe puku yeo go phološitše maphelo a batho ba bantši kudu go feta dithero goba selo le ge e le sefe seo a kilego a se dira. . . . Ka baka la go galefa ga moruti yoo, gona bjale re hlankela Modimo.”Ga se moruti yoo feela yo a ilego a galefišwa ke puku yeo. Ka di-12 tša February 1918, balaodi ba mmušo wa Canada ba ile ba thibela puku yeo, ba re molaetša wa yona o hlohleletša batho go lwantšha mmušo le gore batho ba se ke ba lwela naga ya gabo bona. Ka moragonyana ga moo, balaodi ba mmušo wa United States le bona ba ile ba thibela puku yeo. Ba ile ba phuruphutša Bethele le diofisi kua New York, Pennsylvania le kua California, ba nyaka selo seo ba ka latofatšago banna bao ba eteletšego pele ka mokgatlong. Ka di-14 tša March 1918, balaodi ba Lefapha la Toka la United States, ba ile ba thibela puku ya The Finished Mystery, ba re molaetša wa yona o dira gore batho ba se ye ntweng.
BANA BABO RENA BA ILE BA GOLEGWA!
Ka di-7 tša May 1918, Lefapha la Toka le ila la hwetša tumelelo ya go golega bana babo rena ba: Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William Van Amburgh le Clayton Woodworth. Ba be ba latofatšwa ka gore “ga ba kwe balaodi ba mmušo, ga ba botegele naga e bile ba gana go tsenela bošole kua United States.” Molato wa bona o ile wa sekwa ka di-3 tša June 1918, eupša go be go sa bonagale ba tla lokollwa. Ka baka la’ng?
Ramolao yo mogolo wa United States o ile a re bana babo rena ba tshetše molao wa gore batho ga se ba swanela go bolela gampe ka naga, e lego “molao o matla wa go thibela batho go phatlalatša ditaba tšeo e sego nnete mabapi le mmušo.” Ka di-16 tša May 1918, Lekgotla la U.S. le ile la gana gore molao woo o fetošwe gore o šireletše batho bao ba gatišitšego puku “yeo e nago le nnete, le yeo e gatišitšwego ka maikemišetšo a mabotse a gore e hole batho.” Letšatšing leo ba be ba bolela kudu ka puku ya The Finished Mystery. Ge Lekgotla leo le be le bolela ka puku yeo le itše: “Puku ye ke mohlala wa puku e kotsi kudu yeo e ka neago batho ditaba tšeo e sego nnete mabapi le mmušo. . . . Morero wa yona o mogolo ke go dira gore mašole a re hlanogele . . . le go dira gore batho ba se sa tsenela bošole.”
Ka di-20 tša June 1918, kgoro e ile ya bona bana babo rena bao ba seswai molato. Letšatšing la go latela ba ile ba ahlolwa. Moahlodi o itše: “Ditaba tšeo batho ba ba di phatlaladitšego mabapi le mmušo . . . di kotsi kudu go feta go se kwane ga Mašole a Jeremane. . . Ba swanetše go hwetša kotlo e boima.” Ka morago ga dibeke tše pedi, bana babo rena bao ba seswai ba ile ba išwa kgolegong kua Atlanta, Georgia, gomme ba be ba ahloletšwe mengwaga e 10 go ya go e 20.
MOŠOMO WA GO BOLELA DITABA TŠE DIBOTSE O TŠWELA PELE
Nakong ya ge bana babo rena bao ba golegilwe, Barutwana ba Beibele ba ile ba tlaišwa kudu. Balaodi ba lefapha le itšego la maphodisa a United States leo le bitšwago Federal Bureau of Investigation (FBI), ba ile ba nyakišiša bana babo rena gomme ba hwetša difaele tše dintši kudu. Difaele tšeo di be di bontšha gore bana
babo rena ba be ba tloga ba ikemišeditše go tšwela pele ba botša batho ka Beibele.Monna yo mongwe wa kua Orlando, Florida yo a bego a šoma posong, o ile a ngwalela lefapha la FBI lengwalo a re: “[Barutwana ba Beibele] ba tsena ka ntlong e nngwe le e nngwe, e bile gantši ba dira seo bošego. . . . Le ge ba tlaišwa go bonagala ba ikemišeditše go no tšwela pele ba tshwenya batho ka go ba ruta Beibele.”
Molaodi wa mašole o ile a ngwalela lefapha la FBI lengwalo, a ba botša ka ngwanabo rena Frederick W. Franz, yoo ka morago a ilego a ba setho sa Sehlopha se Bušago. Molaodi yoo o ile a ngwala gore: “F. W. Franz . . . o tsentše letsogo tabeng ya go rekiša dipuku tše dintši kudu tša ‘Finished Mystery’.”
Ngwanabo rena Charles Fekel yoo le yena ka morago a ilego a ba setho sa Sehlopha se Bušago o ile a tlaišwa kudu. Balaodi ba mmušo ba ile ba mo golega ka baka la gore a nea batho puku ya The Finished Mystery e bile ba thoma go mmea leihlo. Ba ile ba mo golega kgwedi e tee kua Baltimore, Maryland. Ba be ba mmitša “lenaba la Moaustria.” Ge maphodisa a be a mo sekiša, o ile a a botša ditumelo tša gagwe ka sebete. O ile a gopola mantšu a Paulo ao a lego go 1 Bakorinthe 9:16, ao a rego: “Go madimabe nna ge e ba ke se ka bolela ditaba tše dibotse!” *
Barutwana ba Beibele ba be ba se mafolofolo feela tabeng ya go bolela ditaba tše dibotse eupša ba be ba tšama ba kgopela batho go saena lengwalo la go kgopela gore bana babo rena ba lokollwe kgolegong kua Atlanta. Kgaetšedi Anna K. Gardner o itše: “Re be re dula re swaregile. Ge bana babo rena ba le kgolegong, mošomo wa rena e be e le gore re hwetše batho bao ba ka saenago lengwalo la gore ba lokollwe. Re be re tsena ka ntlong e nngwe le e nngwe. Batho ba bantši kudu ba ile ba saena lengwalo leo. Re be re botša batho bao gore banna bao ba lego kgolegong ke Bakriste le gore ba molao ga se ba ba swara ka toka.”
DIKOPANO TŠA SELETE
Nakong ye e thata, bana babo rena ba ile ba rulaganya gore go be le dikopano tša selete gantšinyana gore ba matlafatše bana babo rena le dikgaetšedi. Morokami o itše: “Ngwageng wo go bile le . . . dikopano tša selete tše fetago tše 40 . . . Re hweditše dipego tša go kgahliša kudu go tšwa dikopanong tšeo. Nakong e fetilego dikopano tša selete di be di swarwa ka dikgwedi tše sego kae feela mo ngwageng, eupša gona bjale di swarwa kgwedi e nngwe le e nngwe.”
Batho ba go nyaka go tseba ka Modimo ba be ba amogela ditaba tše dibotse. Kopanong e nngwe kua Cleveland, Ohio go bile le batho ba 1 200 ke moka gwa kolobetšwa ba 42. Gare ga bao ba kolobeditšwego go be go na le mošemanyana yo monyenyane “yo a bego a rata Modimo gomme batho ba bantši ba bagolo bao ba sa hlankelego Modimo ba be ba ka jewa ke dihlong ge ba bona seo.”
GO BE GO TLO DIREGA ENG?
Ge ngwaga wa 1918 o be o le kgauswi le go thoma, Barutwana ba Beibele ba be ba sa tsebe gore ditlalemeso di ba swaretše eng. E mengwe ya meago ya mokgatlo yeo e bego e le Brooklyn e ile ya rekišwa gomme ntlokgolo ya hudušetšwa Pittsburgh, Pennsylvania. Ge bana babo rena bao ba bego ba eteletše pele ka mokgatlong ba sa le kgolegong, bana babo rena ba bangwe ba ile ba rulaganya gore ka di-4 tša January 1919, go be le seboka sa ngwaga le ngwaga. Go be go tlo direga’ng?
Bana babo rena ba ile ba tšwela pele ba ruta batho Beibele ka mafolofolo. Ba be ba kgodišegile gore Jehofa o na le bona moo ba ilego ba phetha ka gore temana ya ngwaga wa 1919 e be yeo e rego: “Sebetša le ge e le sefe seo se rulelwago go lwa le wena se ka se atlege.” (Jes. 54:17) Ba be ba tloga ba ikemišeditše gore le ge maemo a ka fetoga ba sa letela, ba be ba tla dira selo le ge e le sefe gore ba tie tumelong le go ba le matla a go dira mošomo o mogolo wo ba bego ba lebane le wona.
^ par. 6 Bala sehlogo seo se rego, “Mengwaga e Lekgolo e Fetilego—1917” ka go Puku ya Ngwaga ya 2017, matl. 172-176.
^ par. 22 Bala phihlelo ya ngwanabo rena Charles Fekel ya sehlogo seo se rego, “Joys Through Perseverance in Good Work,” ka go Morokami wa Seisemane wa March 1, 1969.