DIKGAPETLA tša ka lewatleng di dira gore dikgopa di kgone go phela ka tlase ga maemo a thata kudu le botlaseng bja lewatle. Bokgoni bja dikgapetla bja go šireletša dikgopa bo tutueditše baentšeneare gore ba ithute ka sebopego le kagego ya dikgapetla tšeo. Morero e le gore ba kgone go hlama dikoloi le meago tšeo di ka kgonago go šireletša batho bao ba lego ka gare ga tšona maemong a thata.

Ela hloko: Baentšeneare ba hlahlobile dibopego tša mehuta e mebedi ya dikgapetla tša ka lewatleng, e lego dikgapetla tša sebopego sa go bula le go tswalela (bivalve) gotee le tša sebopego sa go tatagana sa go swana le sekurufu (spiral).

Sebopegong sa kgapetla yeo e bulago le go tswalela, go ile gwa hwetšwa gore go na le mesehlo yeo e lebišago matla moo dikarolo tša yona tše pedi di kopanago gona gotee le merumong ya yona. Ka go se swane le yona, karolo e kgopamego ya kgapetla ya sebopego sa go tatagana e iša matla bogareng bja yona le bokagodimong bja yona bja sephara. Dibopegong ka bobedi tša dikgapetla, matla a lebišwa dikarolong tše tiilego kudu tša dikgapetla tšeo, e lego seo se bolelago gore ge dikgapetla tšeo di ka welwa ke kotsi, dikgopa di tla šireletšega.

Gape banyakišiši ba dirile diteko tše di swanago tša go lekola matla dikgapetleng tša tlhago gotee le dikgapetleng tša maitirelo le dikhouno (tšeo di tšweleditšwego ka motšhene) tšeo go tšona ba bego ba ekišeditše sebopego le kagego tša dikgapetla. Go ile gwa hwetšwa gore sebopego se se raraganego sa kgapetla ya ka lewatleng se dira gore e kgone go lebeletšana le maemo a thata go feta dibopego tše dingwe tša maitirelo.

Ge makasine wa Scientific American o bolela mabapi le go dirišwa ga nyakišišo ye, o re: “Ge e ba o ka ikhwetša ka letšatši le lengwe o otlela koloi ya sebopego sa kgapetla, gona koloi yeo e tla be e le ya sebjalebjale le yeo e hlamilwego ka tsela ya gore e šireletše bao ba e nametšego.”

O nagana eng? Na sebopego sa dikgapetla tša ka lewatleng se bile gona ka go itiragalela? Goba na se hlamilwe?