DISWANTŠHO TŠA KGALE
Desiderius Erasmus
MEHLENG ya gagwe (mo e ka bago ka 1469-1536), Desiderius Erasmus o thomile a hlompšha ka go ba seithuti se bohlale kudu go feta diithuti ka moka tša Yuropa, ke moka a tla a senywa leina ka gore ke lefšega goba mohlanogi. Ka ge a ile a ikhwetša a le ka gare ga dingangišano tše šoro tša bodumedi, o ile a ba le sebete sa go pepentšha diphošo le dikgobošo tšeo di dirwago bodumeding bja Katholika le gare ga bao e bego e tla ba bampshafatši ba yona. Lehono o lebelelwa e le motho yo bohlokwa kudu go mpshafatšweng ga bodumedi kua Yuropa. Bjang?
DITHUTO LE DITUMELO
Ka ge a be a tseba Segerika le Selatine gabotse, Erasmus o ile a kgona go bapiša diphetolelo tša Beibele tša Selatine tše bjalo ka Vulgate ya Selatine le dingwalwa tša pele tša Segerika tša Mangwalo a Bakriste a Segerika, ao a tsebjago e le Testamente e Mpsha. O be a kgodišegile gore go tseba Beibele go bohlokwa. Ka baka leo, o ile a bolela gore Mangwalo a Makgethwa a swanetše go fetolelwa ka maleme a mangwe ao a bego a dirišwa mehleng ya gagwe.
Erasmus o ile a kgothaletša gore dithuto tša Kereke ya Katholika di mpshafatšwe, ka baka la gore o be a dumela gore Bokriste e swanetše go ba tsela ya bophelo, e sego feela go tšea karolo ditirelong tše di sa rego selo tša bodumedi. Ka baka leo, ge bampshafatši ba thoma go ipelaetša le go gapeletša gore go be le phetogo Kerekeng ya Roma, Erasmus o ile a thoma go gononelwa ke kereke ya Katholika.
Erasmus o ile a ba le sebete sa go pepentšha diphošo le dikgobošo tšeo di dirwago bodumeding bja Katholika le gare ga bampshafatši
Ka gare ga dingwalwa tša gagwe, Erasmus o ile a thala diswantšho tša go gegea tša go pepentšha go diriša matla gampe ga baruti, bophelo bja bomponeng le go rata maemo ga bomopapa bao ba bego ba kgothaletša batho dintwa. O be a sa kwane le baruti bao ba bego ba diriša gampe ditirelo tša kereke, tše bjalo ka go ipobola dibe, go rapela bakgethwa, go ikona dijo le maeto a kgethegilego a bodumedi, bakeng sa go ikhola ka badumedi. Gape o be a sa dumelelane le meetlo ya kereke e bjalo ka go rekiša tebalelo le go gapeletša batho go se nyale.
MANGWALO A SEGERIKA A TESTAMENTE E MPSHA
Ka 1516, Erasmus o ile a gatiša tokollo ya gagwe ya pele ya Testamente e Mpsha ya Segerika, e lego kopi ya pele yeo e phrinthilwego ya Mangwalo a Bakriste a Segerika yeo e ilego ya lokollwa. Sengwalwa sa Erasmus se be se akaretša ditlhaloso tša mantšu gotee le phetolelo ya gagwe ya Mangwalo a Bakriste a Segerika ka Selatine, yeo e fapanego le Vulgate. Ge nako e dutše e eya, o ile a tšwela pele a kaonefatša phetolelo ya gagwe, gomme mafelelong gwa tšweletšwa kgatišo yeo e bego e fapane ka mo go feletšego le dingwalwa tša Vulgate ya Selatine.
Phapano e nngwe e be e le go 1 Johane 5:7. Mantšu a mangwe a fošagetšego ao a tsebjago e le comma Johanneum, a ile a tsenywa go Vulgate e le go thekga thuto yeo e sego ya Mangwalo ya Borarobotee. A balega ka gore: “Kwa maxodimong . . . ké Tata wešo, le Yêna Lentšu, le Môya o mokxêthwa. Xomme ba bararo bá ké batee.” (Beibele ya Sepedi) Lega go le bjalo, Erasmus o ile a se akaretše mantšu ao diphetolelong tša gagwe tša pele tše pedi tša Testamente e Mpsha ka baka la gore dingwalweng tša bogologolo ka moka tšeo a di hlahlobilego, go be go se na sengwalwa seo se nago le mantšu ao. Ka morago o ile a gapeletšwa ke kereke gore a akaretše mantšu ao phetolelong ya gagwe ya boraro.
Diphetolelo tšeo di kaonefaditšwego tša Erasmus tša Testamente e Mpsha ya Mangwalo a Segerika e bile motheo wa diphetolelo tše kaone tša maleme a Yuropa. Martin Luther, William Tyndale, Antonio Brucioli le Francisco de Enzinas ba ile ba di diriša go fetolela Mangwalo a Segerika ka Sejeremane, Seisemane, Setaliana le Sepanishi ka go latelelana.
Erasmus o phetše dinakong tša khuduego e kgolo ya bodumedi, e bile Bampshafatši ba Maprotestanta ba be ba tšea Testamente e Mpsha ya Segerika yeo a e fetoletšego e le bohlokwa. Ba bangwe ba be ba tšea Erasmus e le mompshafatši, go fihlela ge Mpshafatšo e direga e le ka kgonthe. Ka morago o ile a gana go tšea lehlakore dingangišanong tše dikgolo tšeo di bilego gona tša thutatumelo. Se se kgahlišago ke gore mengwageng e fetago e 100 e fetilego, seithuti David Schaff o ngwadile gore Erasmus “o hlokofetše e se setho sa mokgatlo wa bodumedi. Makatholika a be a ka se re ke wa bona; Maprotestanta le ona a be a ka se re ke wa bona.”