Lebaka Leo ka Lona ba Bantši ba Belaelago Gore Bodumedi bo ka Kopanya Batho

“WA XENO O mo ratê.” (Mateo 22:39) Molao wo wa motheo wa boitshwaro o tšeelwa godimo ke madumedi a mantši. Ge e ba madumedi a bjalo a be a atlega go ruteng ditho tša ona go rata baagišani ba tšona, mehlape ya ona e be e tla kopana gomme ya ba boteeng. Lega go le bjalo, na seo ke se o se lemogilego? Na madumedi ke tutuetšo e matla ya go kopanya batho? Nyakišišo yeo e sa tšwago go dirwa kua Jeremane e botšišitše potšišo e rego: “Na madumedi a kopanya batho goba na ge e le gabotse a a ba aroganya?” Ba 22 lekgolong ba bao ba arabetšego ba be ba nagana gore madumedi a kopanya batho, mola ba 52 lekgolong ba be ba nagana gore a a ba kgaoganya, goba go ba aroganya. Mohlomongwe batho ba nageng ya geno le bona ba ikwa ka mo go swanago.

Ke ka baka la’ng ba bantši ba e-na le kholofelo e nyenyane ya gore bodumedi bo ka kopanya batho? Mohlomongwe ka baka la seo ba se tsebago go tšwa historing. Go e na le go kopanya batho, bodumedi gantši bo be bo ba aroganya. Maemong a mangwe, bodumedi e be e le seširo seo se utago ditiro tše šoro-šoro tšeo di bego di dirwa. Ela hloko mehlala e mengwe yeo e diregilego nywageng e 100 e sa tšwago go feta.

Di Tutueditšwe ke Bodumedi

Nakong ya ntwa ya bobedi ya lefase, ma-Croatia a Roma Katholika le ma-Serbia a Orthodox a kua Balkans a be a le ntweng. Dihlopha tše ka bobedi di be di ipolela gore di latela Jesu, yo a rutilego balatedi ba gagwe gore ba rate baagišani ba bona. Lega go le bjalo, go etša ge yo mongwe wa banyakišiši a ile a bolela, ntwa ya bona e ile ya feleletša ka “e nngwe ya dipolao tše šoro kudu tša baagi ba bantši tšeo di kilego tša begwa historing.” Lefase le be le tšhošitšwe kudu ke palo ya bahu ba ka godimo ga 500 000 bao e bego e le banna, basadi le bana.

Ka 1947 kontinente e nyenyane ya India e be e e-na le badudi ba ka bago dimilione tše 400—mo e ka bago tee-hlanong ya batho lefaseng—bao bontši bja bona e bego e le ma-Hindu, ma-Moseleme le ma-Sikh. Ge India e be e arolwa, go ile gwa ba le setšhaba se sefsa sa ma-Moseleme sa Pakistan. Ka nako yeo, bafaladi ba dikete tše makgolo bao ba tšwago dinageng tše ka bobedi ba ile ba fišwa, ba bethwa, ba tlaišwa gomme ba thuntšhwa dintweng tše dikgolo tše di latelelanago tša bodumedi.

Go oketša mehlaleng e hlobaetšago yeo go boletšwego ka yona ka mo godimo, mathomong a ngwaga-kgolo wo go ile gwa tšwelela botšhošetši. Lehono, botšhošetši bo dirile gore lefase ka moka le dule le itokišitše, gomme dihlopha tše dintši tša batšhošetši di bolela gore di bodumeding  bjo itšego. Bodumedi ga bo lebelelwe e le bjona bo kgothaletšago botee. Go e na le moo, gantši bo tswalanywa le bošoro le go se kwane. Ka gona, ga go makatše ge makasine wa ditaba wa Jeremane wa FOCUS o ile wa bapiša madumedi a magolo a lefase—Bobuddha, Boconfucius, Bohindu, Bojakane, Bojuda, Bomoseleme le Botao—le sethuthupi.

Dingangišano ka Bodumeding

Le ge madumedi a mangwe a lwantšhana, a mangwe a tshwenywa ke dingangišano magareng ga ditho tša ona. Ka mohlala, nywageng ya morago bjale dikereke tša Bojakane di arogantšwe ke dingangišano tše di tšwelago pele tša mabapi le ditaba tša dithuto tša bodumedi. Bobedi baruti le bao e lego badumedi feela ba ipotšiša gore: Na go laola pelego go dumeletšwe? Go thwe’ng ka go ntšha mpa? Na basadi ba swanetše go kgethwa e le baruti? Kereke e swanetše go lebelela bjang bosodoma? Na bodumedi bo swanetše go lokafatša ntwa? Ka baka la go se kwane mo go bjalo, ba bantši ba ipotšiša gore, ‘Bodumedi bo ka kopanya batho bjang ge e ba bo palelwa ke go kopanya ditho tša bjona ka noši?’

Go molaleng gore bodumedi ka kakaretšo bo paletšwe ke go ba tutuetšo e matla ya botee. Eupša na madumedi ka moka a tsebja ka dikarogano? Na go na le bodumedi bjo bo fapanego—bjo bo ka kopanyago batho?

[Seswantšho go letlakala 3]

Maphodisa ao a gobetšego ntweng ya magareng ga dihlopha tše pedi tša bodumedi ya kua India ka 1947

[Mothopo]

Photo by Keystone/Getty Images