Dumelela Lentšu la Modimo Gore e be Seetša Tseleng ya Gago
Dumelela Lentšu la Modimo Gore e be Seetša Tseleng ya Gago
“’Ntšu la xaxo ké . . . seetša tseleng ya-ka.”—PSALME 119:105.
1, 2. Ke ka tlase ga maemo afe moo lentšu la Jehofa e tlago go ba seetša ditseleng tša rena?
LENTŠU la Jehofa e tla ba seetša ditseleng tša rena ge e ba re dumelela seo gore se direge. E le gore re thabele seetša se se bjalo sa moya, re swanetše go ba barutwana ba mafolofolo ba Lentšu la Modimo le le ngwadilwego gomme re diriše keletšo ya lona. Ke feela ka nako yeo moo re ka bago le maikwelo a swanago le a mopsalme ge a re: “’Ntšu la xaxo ké lebônê la dinaô tša-ka, ké seetša tseleng ya-ka.”—Psalme 119:105.
2 Ga bjale anke re ahla-ahleng Psalme 119:89-176. A tsebišo e ntši gakaakang yeo e rwelwego ke ditemana tše, yeo e rulagantšwego ka ditematheto (Stanzas) tše 11! E ka re thuša gore re tšwele pele re sepela tseleng e išago bophelong bjo bo sa felego.—Mateo 7:13, 14.
Ke ka Baka La’ng re Swanetše go Rata Lentšu la Modimo?
3. Psalme 119:89, 90 e bontšha bjang gore re ka bota lentšu la Modimo?
3 Go rata lentšu la Jehofa go feleletša ka go tsepama moyeng. (Psalme 119:89-96) Mopsalme o opetše ka gore: “Morêna, Lentšu la xaxo ké la neng le neng; le thekxilwe kwa maxodimong. . . . Lefase O le thekxile ’me la êma.” (Psalme 119:89, 90) Ka lentšu la Modimo—“melaô [ya gagwe] e beetšwexo magodimo”—makoko a legodimo a kgona go sepela ka mo go phethagetšego medikologong ya ona gomme lefase le theilwe ka go tia ka mo go sa felego. (Jobo 38:31-33; Psalme 104:5) Re ka bota lentšu le lengwe le le lengwe le le tšwago molomong wa Jehofa; seo Modimo a se bolelago “ka kgonthe se tla atlega” go phethagatšeng morero wa gagwe.—Jesaya 55:8-11, NW.
4. Go rata lentšu la Modimo go thuša bjang bahlanka ba gagwe bao ba tlaišegago?
4 Mopsalme a ka ba a ‘ile a bolawa ke go tlaišega ge nkabe a be a sa rate molao wa Modimo.’ (Psalme 119:92) O be a sa tlaišwe ke batho bao a sa ba tsebego; o be a hloilwe ke ba-Isiraele bao ba robago molao. (Lefitiko 19:17) Eupša se ga se sa ka sa mo tlatša poifo, ka gobane o be a rata molao wa Modimo o matlafatšago. Kua Korinthe, moapostola Paulo o be a ‘lebeletšane le dikotsi tšeo di tlišwago ke bana babo ba maaka,’ mohlomongwe go akaretša le ‘baapostola ba bangwe ba baipei’ bao ba bego ba nyaka seo ba ka mo latofatšago ka sona. (2 Ba-Korinthe 11:5, 12-14, 26) Lega go le bjalo, Paulo o ile a phologa moyeng ka gobane o be a rata lentšu la Modimo. Ka ge re rata Lentšu la Jehofa le le ngwadilwego e bile re diriša seo le se bolelago, re rata bana babo rena. (1 Johane 3:15) Gaešita le lehloyo leo lefase le re hloilego ka lona ga le re dire gore re lebale ditaelo le ge e le dife tša Modimo. Re tšwela pele re dira thato ya gagwe ka go ba boteeng bjo lerato le bana babo rena ge re dutše re letetše go yo direla Jehofa ka lethabo ka mo go sa felego.—Psalme 119:93.
5. Kgoši Asa o ile a tsoma Jehofa bjang?
5 E le go bontšha boineelo bja rena go Jehofa, re ka rapela ka gore: “Nna ke wa xaxo; a k’O mphološê, ka xobane nna ke llêla ditaêlô tš’axo.” (Psalme 119:94) Kgoši Asa o ile a tsoma Modimo gomme a fediša bohlanogi kua Juda. Kopanong e kgolo yeo e swerwego ngwageng wa bo-15 wa pušo ya Asa (963 B.C.E.), badudi ba Juda ba ile “ba dira kxwêranô ya xo re ba tlo nyaka Morêna.” Modimo o ile a ‘itumelela gore ba mo hwetše’ gomme a ‘tšwela pele a ba nea khutšo ka thoko tše go fela.’ (2 Koronika 15:10-15) Mohlala wo o swanetše go kgothaletša motho le ge e le ofe yo a arogilego phuthegong ya Bokriste gore a tsošološe lesolo la go tsoma Modimo. O tla šegofatša le go šireletša bao ba tsošološago tswalano ya bona le batho ba gagwe.
6. Ke mogato ofe woo o tlago go re šireletša kotsing ya moya?
6 Lentšu la Jehofa le re nea bohlale bjoo bo ka re šireletšago kotsing ya moya. (Psalme 119:97-104) Melao ya Modimo e re dira gore re be bohlale go feta manaba a rena. Go ela hloko dikgopotšo tša gagwe go re nea temogo, gomme ‘go lotola ditaelo tša gagwe go re thuša gore re dire dilo ka kwešišo e oketšegilego yeo e fetago ya banna ba ba godilego.’ (Psalme 119:98-100) Ge e ba dipolelo tša Jehofa ‘di natefa go phala dinose ganong ga rena,’ re tla hloya le go phema “’tsela tšohle tša maaká.” (Psalme 119:103, 104) Se se tla šoma e le tšhireletšo kotsing ya moya ge re dutše re lebeletšana le batho bao e lego baikgogomoši, ba bogale le bao ba sa boifego Modimo ba mehleng ye ya bofelo.—2 Timotheo 3:1-5.
Lebone Dinaong tša Rena
7, 8. Ka go dumelelana le Psalme 119:105, re swanetše go dira’ng?
7 Lentšu la Modimo ke mothopo o sa kgaotšego wa seetša sa moya. (Psalme 119:105-112) Go sa šetšwe gore re Bakriste ba tloditšwego goba re “dinku tše dingwê” tšeo di dirišanago le bona, re bolela gore: “’Ntšu la xaxo ké lebônê la dinaô tša-ka, ké seetša tseleng ya-ka.” (Johane 10:16; Psalme 119:105) Lentšu la Modimo le swana le lebone leo le bonegago ditsela tša rena, e le gore re se ke ra kgopša gomme ra wa moyeng. (Diema 6:23) Lega go le bjalo, rena ka noši re swanetše go dumelela lentšu la Jehofa gore e be lebone dinaong tša rena.
8 Re swanetše go ba ba tsepamego go etša mongwadi wa Psalme 119. O be a ikemišeditše gore a se aroge ditaelong tša Modimo. O itše: “Ke enne, ’me ke tla êma fao, ka hlôkomêla mekxwa y’axo [ya Jehofa] e mekxêthwa.” (Psalme 119:106) Anke le ka mohla re se ke ra tšeela fase go ba bohlokwa ga thuto ya ka mehla ya Beibele le go tšea karolo dibokeng tša Bokriste.
9, 10. Re tseba bjang gore batho bao ba ineetšego go Jehofa ba ka ‘aroga ditaelong tša gagwe,’ eupša se se ka phengwa bjang?
9 Mopsalme ga se a ka a ‘aroga ditaelong tša Modimo,’ eupša seo se ka diragalela motho yo a ineetšego go Jehofa. (Psalme 119:110) Kgoši Salomo o ile a aroga, gaešita le ge e be e le setho sa setšhaba seo se bego se ineetše go Jehofa gomme mathomong a be a dira dilo ka go dumelelana le bohlale bjo a bego a bo neilwe ke Modimo. “Le yêna a bá a dirišwa dibe ke basadi ba šele” bao ba ilego ba mo tutueletša gore a rapele medimo ya maaka.—Nehemia 13:26; 1 Dikxoši 11:1-6.
10 “Morei” e lego Sathane, o rea melaba e mentši. (Psalme 91:3) Ka mohlala, motho yo e kilego ya ba modumedi-gotee le rena a ka leka go re tutueletša gore re aroge tseleng ya seetša sa moya gomme re ye lefsifsing la bohlanogi. Go Bakriste ba kua Thiathira, go be go e-na le “mosadi yola Isebele,” yoo mohlomongwe e ka bago e be e le sehlopha sa basadi bao ba rutago ba bangwe go rapela medimo ya diswantšho le go dira bootswa. Jesu ga se a ka a kgotlelela bobe bjo bo bjalo, gomme le rena ga se ra swanela go bo kgotlelela. (Kutollo 2:18-22; Juda 3, 4) Ka gona, anke re rapeleleng thušo ya Jehofa e le gore re se ke ra aroga ditaelong tša gagwe eupša re dule seetšeng sa Modimo.—Psalme 119:111, 112.
Re Matlafatšwa ke Lentšu la Modimo
11. Go ya ka Psalme 119:119, Modimo o lebelela bjang ba kgopo?
11 Modimo o tla re matlafatša ge e ba le ka mohla re sa aroge ditaelong tša gagwe. (Psalme 119:113-120) Ga re amogele ‘ba pelo-pedi,’ go etša ge Jesu a se a ka a amogela bao ba ipolelago gore ke Bakriste lehono ka baka la go ba bololo ga bona. (Psalme 119:113; Kutollo 3:16) Ka gobane re hlankela Jehofa ka pelo ka moka, ke yena ‘botšhabelo bja rena’ gomme o tla re matlafatša. O tla ‘lahla bohle bao ba arogago ditaelong tša gagwe’ ge ba dira tša boradia e bile ba bolela maaka. (Psalme 119:114, 117, 118; Diema 3:32) O lebelela batho ba bjalo ba kgopo e le “mahulô”—ditšhila tšeo di ntšhitšwego ditšhiping tša bohlokwa tše bjalo ka silifera le gauta. (Psalme 119:119; Diema 17:3) Eka ka mehla re ka ipontšha re rata dikgopotšo tša Modimo, ka gobane re tloga re sa nyake go balwa le ba kgopo mokgobong wo ba lego go wona wo o yago phedišong!
12. Ke ka baka la’ng go boifa Jehofa e le gabohlokwa?
12 Mopsalme o itše: “Mmele wa-ka ka moka o roromêla ka xo thšoxa Wene [Jehofa].” (Psalme 119:120) Go ba ga rena le poifo e swanetšego ya go boifa Modimo, yeo e bonagatšwago ke go phema ga rena seo a sa se amogelego, ke gabohlokwa ge e ba re nyaka gore a re matlafatše bjalo ka bahlanka ba gagwe. Go ba le poifo ya borapedi ya go boifa Jehofa go ile gwa dira gore Jobo a phele bophelo bjo bo lokilego. (Jobo 1:1; 23:15) Poifo ya go boifa Modimo e ka re thuša go kgotlelela tseleng yeo Modimo a e ratago go sa šetšwe seo re swanetšego go se kgotlelela. Lega go le bjalo, kgotlelelo e nyaka gore re rapele dithapelo tše di tšwago pelong tšeo di rapelwago ka tumelo.—Jakobo 5:15.
Rapela ka Kgodišego
13-15. (a) Ke ka baka la’ng re ka kgodišega gore dithapelo tša rena di tla arabja? (b) Go ka direga’ng ge e ba re sa tsebe seo re ka se bolelago thapelong? (c) Bontšha kamoo Psalme 119:121-128 e ka tswalanago ka gona le ‘diphegelo tša rena tše di šitago molomo’ thapelong.
13 Re ka rapela ka kgodišego gore Modimo o tla gata mogato bakeng sa rena. (Psalme 119:121-128) Go etša mopsalme, re kgodišegile gore dithapelo tša rena di tla arabja. Ka baka la’ng? Ka gobane re rata ditaelo tša Modimo “xo fetiša dixauta, le dixauta tše di tšwaxo meubeng.” Go oketša moo, ‘re ela hloko ditaelo tša Modimo ka moka ka gobane ke tše di lokilego.’—Psalme 119:127, 128.
14 Jehofa o kwa dithapelo tša rena ka gobane re rapela ka kgodišego le gore gape re dira dilo ka kelohloko ka go dumelelana le ditaelo tša gagwe. (Psalme 65:2) Eupša go thwe’ng ge e ba ka dinako tše dingwe re e-ba le mathata a gakantšhago moo re sa tsebego gore re tla bolela eng thapelong? Gona “môya [ke wona] ó re rapedišaxo ka diphêxêlô tše di šitaxo molomo.” (Ba-Roma 8:26, 27) Dinakong tše bjalo, Modimo o amogela dipolelwana tšeo di hwetšwago ka Lentšung la gagwe e le dithapelo tšeo di akaretšago dinyakwa tša rena.
15 Mangwalo a tletše ka dithapelo le dikgopolo tšeo di tswalanago le ‘diphegelo tša rena tše di šitago molomo.’ Ka mohlala, ela hloko Psalme 119:121-128. Tsela yeo ka yona dilo di hlaloswago mo e ka swanela maemo a rena. Ka mohlala, ge e ba re boifa go hlalefetšwa, re ka kgopela thušo ya Modimo go etša kamoo mopsalme a ilego a dira ka gona. (Ditemana 121-123) A re re mohlomongwe re nyaka go dira phetho e thata kudu. Gona re ka rapelela moya wa Jehofa gore o re thuše go gopola le go diriša dikgopotšo tša gagwe. (Ditemana 124, 125) Gaešita le ge re ‘hloile ditsela tšohle tša maaka,’ re ka swanelwa ke go kgopela Modimo gore a gate mogato bakeng sa rena e le gore re se ke ra ineela ditekong tše dingwe tšeo di re tutueletšago go roba molao wa gagwe. (Ditemana 126-128) Ge e ba re bala Beibele letšatši le letšatši, re ka gopola ditemana tše bjalo tše di thušago ge re rapela Jehofa.
Re Thušwa ke Dikgopotšo tša Jehofa
16, 17. (a) Ke ka baka la’ng re nyaka dikgopotšo tša Modimo, gomme re swanetše go di lebelela bjang? (b) Ba bangwe ba ka re lebelela bjang, eupša ke selo sefe seo e tlogago e le sa bohlokwa?
16 E le gore re kwewe thapelong le gore re thabele go amogelwa ke Modimo, re swanetše go kwa dikgopotšo tša gagwe. (Psalme 119:129-136) Ka ge re lebala, re nyaka dikgopotšo tša Jehofa tše di kgahlišago tšeo di re gopotšago ka ditaelo tša gagwe le melao ya gagwe. Ke therešo gore re thabela kudu seetša sa moya seo se tlišwago ke kwešišo e nngwe le e nngwe e mpsha yeo re bago le yona mantšung a Modimo. (Psalme 119:129, 130) Le gona re thabela gore Jehofa o ‘dirile gore sefahlego sa gagwe se re bonegele’ e le go bontšha gore o a re amogela, gaešita le ge ‘mahlo a rena a ela dinokana tša meetse’ ka gobane ba bangwe ba roba molao wa gagwe.—Psalme 119:135, 136; Numeri 6:25.
17 Ka kgonthe re tla amogelwa ke Modimo ka mo go tšwelago pele ge e ba re dira dilo ka go dumelelana le dikgopotšo tša gagwe tša go loka. (Psalme 119:137-144) Ka ge re le bahlanka ba Jehofa, re lemoga gore o na le tshwanelo ya go re botša ka dikgopotšo tša gagwe tša go loka le go di tsenya ka go rena e le melao yeo re swanetšego go e-kwa. (Psalme 119:138) Ka ge mopsalme a be a e-kwa melao ya Modimo, ke baka la’ng a ile a re: “Nna ke mmôtlana monyatšexi”? (Psalme 119:141) Go bonagala a be a bolela ka tsela yeo manaba a gagwe a bego a mo lebelela ka yona. Ge e ba re kgomarela toko ka go se kwanantšhe, ba bangwe ba ka re nyatša. Lega go le bjalo, seo e tlogago e le sa bohlokwa ke gore Jehofa o a re amogela ka gobane re phela ka go dumelelana le dikgopotšo tša gagwe tša go loka.
Go Šireletšega le go ba Khutšong
18, 19. Ke mafelelo afe ao a tlišwago ke go ela hloko dikgopotšo tša Modimo?
18 Go ela hloko dikgopotšo tša Modimo go re boloka re le kgaufsi le yena. (Psalme 119:145-152) Ka gobane re ela hloko dikgopotšo tša Jehofa, re ikwa re lokologile gore re mo rapele ka pelo ka moka, gomme re ka letela gore a re kwe. Re ka tsoga ‘e sa le ka mahube’ gomme ra kgopela thušo. A nako e botse gakaakang ya go rapela! (Psalme 119:145-147) Le gona, Modimo o kgaufsi le rena ka gobane re phema boitshwaro bjo bo hlephilego e bile re lebelela lentšu la gagwe e le therešo, go etša ge Jesu le yena a ile a dira bjalo. (Psalme 119:150, 151; Johane 17:17) Tswalano ya rena le Jehofa e re matlafatša lefaseng le leo le dubegilego gomme e tla re phološa ntweng ya gagwe e kgolo ya Haramagedone.—Kutollo 7:9, 14; 16:13-16.
19 Ka baka la tlhompho ya rena ya go hlompha lentšu la Modimo ka mo go tseneletšego, re thabela tšhireletšego ya kgonthe. (Psalme 119:153-160) Ka go fapana le ba kgopo, rena ‘ga se ra aroga dikgopotšong tša Jehofa.’ Re rata ditaelo tša Modimo gomme ka go rialo re šireletšwa ke botho bja gagwe bjo lerato. (Psalme 119:157-159) Dikgopotšo tša Jehofa di tutuetša dikgopolo tša rena e le gore re gopole seo a nyakago gore re se dire maemong a kgethegilego. Ka lehlakoreng le lengwe, ditaelo tša Modimo ke tlhahlo, gomme re lemoga gabonolo gore Mmopi wa rena o na le tshwanelo ya go re hlahla. Ka ge re tseba gore ‘selo se segolo ka lentšung la Modimo ke therešo’ e bile re tseba gore re ka se kgone go hlahla dikgato tša rena ka noši, re amogela tlhahlo e tšwago go Modimo ka lethabo.—Psalme 119:160; Jeremia 10:23.
20. Ke ka baka la’ng re na le ‘khutšo e kgolo’?
20 Lerato la rena la go rata molao wa Jehofa le re nea khutšo e kgolo. (Psalme 119:161-168) Tlaišo e ka se re amoge “khutšô ya Modimo” yeo e sa bapišwego le selo. (Ba-Filipi 4:6, 7) Re tšeela godimo kudu dikahlolo tša Jehofa tša go loka moo re mo retago ka baka la tšona—“xa-šupa ka ’tšatši.” (Psalme 119:161-164) Mopsalme o opetše ka gore: “Moláô-moxolo ó na le bao ba rataxo melaô ya xaxo; xa ba na se ba kxopišaxo.” (Psalme 119:165) Ge e ba rena re le motho ka o tee ka o tee re rata molao wa Jehofa le go o lotola, re ka se ke ra kgopišwa moyeng ke seo motho yo mongwe a se dirago goba ra kgopišwa ke selo le ge e le efe se sengwe.
21. Ke mehlala efe ya Mangwalo yeo e bontšhago gore ga se ra swanela go kgopišega ge e ba mathata a tsoga ka phuthegong?
21 Batho ba bantši ka pegong ya Beibele ga se ba ka ba dumelela selo le ge e le sefe gore e be tšhitišo ya sa ruri go bona. Ka mohlala, monna wa Mokriste e lego Gayo o be a se a kgopišega eupša ‘o ile a tšwela pele a swere ka tsela ya therešo’ go sa šetšwe boitshwaro bja go se boife Modimo bja Dioterefe. (3 Johane 1-3, 9, 10) Paulo o ile a eletša basadi ba Bakriste e lego Ebodia le Sintike gore “ba kwanê Moreneng,” mohlomongwe ka baka la gore go ile gwa tsoga mathata gare ga bona. Go bonagala ba ile ba thušwa go rarolla bothata bja bona, gomme ba tšwela pele ba hlankela Jehofa ka potego. (Ba-Filipi 4:2, 3) Ka gona ga se ra swanela go kgopišega ge e ba mathata a mohuta o itšego a tsoga ka phuthegong. Anke re lebišeng tlhokomelo tabeng ya go lotola ditaelo tša Jehofa, re gopola gore ‘ditsela tša rena tšohle di ka pele ga gagwe.’ (Psalme 119:168; Diema 15:3) Ke moka go ka se be le selo seo se tla re amogago ‘khutšo ya rena e kgolo’ sa ruri.
22. (a) Ge e ba re e-kwa Modimo, re ka thabela tokelo efe? (b) Re swanetše go lebelela bjang ba bangwe bao ba ilego ba aroga phuthegong ya Bokriste?
22 Ge e ba ka mehla re e-kwa Jehofa, re tla ba le tokelo ya go tšwela pele re mo tumiša. (Psalme 119:169-176) Ka go phela ka go dumelelana le melao ya Modimo, ga re thabele feela tšhireletšego ya moya eupša gape ‘melomo ya rena e tšwela pele e bolela ditheto tše di yago go Jehofa.’ (Psalme 119:169-171, 174) Ye ke tokelo e kgolo kudu yeo re ka bago le yona mehleng ye ya bofelo. Mopsalme o be a nyaka go tšwela pele a phela e bile a reta Jehofa, eupša ka tsela e sa tsebjego, o ile a “hlahlatha bo-ka nku e timetšexo.” (Psalme 119:175, 176) Ba bangwe bao ba ilego ba aroga phuthegong ya Bokriste ba ka ba ba sa dutše ba rata Modimo e bile ba nyaka go mo tumiša. Ka gona, anke re direng sohle seo re ka se kgonago go ba thuša e le gore ba ka hwetša tšhireletšego ya moya gape le gore ba thabele go tumiša Jehofa ba le gotee le batho ba gagwe.—Ba-Hebere 13:15; 1 Petro 5:6, 7.
Seetša sa Ruri Ditseleng tša Rena
23, 24. Ke mehola efe yeo o e hweditšego go Psalme 119?
23 Psalme 119 e ka re hola ka ditsela tše di fapa-fapanego. Ka mohlala, e ka re dira gore re ithekge kudu ka Modimo, ka gobane e bontšha gore lethabo la kgonthe le tlišwa ke ‘go sepela ka melao ya Jehofa.’ (Psalme 119:1) Mopsalme o re gopotša gore ‘selo se segolo lentšung la Modimo ke therešo.’ (Psalme 119:160) Se ka kgonthe se swanetše go godiša tebogo ya rena ya go leboga Lentšu ka moka le le ngwadilwego la Modimo. Go naganišiša ka Psalme 119 go swanetše go re tutueletša go ithuta Mangwalo ka mafolofolo. Mopsalme o ile a kgopela Modimo leboelela gore: “Nthutê melaô ya xaxo.” (Psalme 119:12, 68, 135) Le gona o ile a kgopela gore: “Nthutê temoxô e botse le tsebô, ka xobane ke dumetše ditaêlô tš’axo.” (Psalme 119:66) Re swanetše go rapela ka tsela e swanago.
24 Thuto e tšwago go Modimo e dira gore go ba le tswalano ya kgaufsi le Yena go kgonege. Mopsalme o ile a ipitša leboelela gore ke yena mohlanka wa Modimo. Ge e le gabotse, o botša Jehofa mantšu a kgomago pelo a rego: “Nna ke wa xaxo.” (Psalme 119:17, 65, 94, 122, 125; Ba-Roma 14:8) Ke tokelo e kgolo gakaakang go hlankela le go tumiša Jehofa o le yo mongwe wa Dihlatse tša gagwe! (Psalme 119:7) Na o hlankela Modimo ka lethabo o le mogoeledi wa Mmušo? Ge e ba go le bjalo, kgonthišega gore Jehofa o tla tšwela pele a go thekga e bile a go šegofatša modirong wo o bohlokwa ge e ba ka dinako tšohle o bota lentšu la gagwe e bile o le dumelela gore e be seetša tseleng ya gago.
O tla Araba Bjang?
• Ke ka baka la’ng re swanetše go rata lentšu la Modimo?
• Re matlafatšwa bjang ke lentšu la Modimo?
• Dikgopotšo tša Jehofa di re thuša ka ditsela dife?
• Ke ka baka la’ng batho ba Jehofa ba šireletšegile e bile ba le khutšong?
[Dipotšišo tša Thuto]
[Seswantšho go letlakala 16]
Lentšu la Modimo ke mothopo wa seetša sa moya
[Seswantšho go letlakala 17]
Ge e ba re rata dikgopotšo tša Jehofa, le ka mohla a ka se ke a re lebelela re le “mahulô”
[Diswantšho go letlakala 18]
Ge e ba re bala Beibele letšatši le letšatši, go ka ba bonolo go gopola ditemana tše di holago ge re rapela