Bomenetša bja mmušong bo hlalositšwe e le go dirišwa gampe ga matla bakeng sa go ikhola. Go dirišwa gampe mo go bjalo ga matla go tšwa kgole. Ka mohlala, Beibele e akaretša molao o iletšago letsogo-le-kobong ditabeng tša boahlodi, e lego se se bontšhago gore tiro ye e be e šetše e tsebja kudu nywageng ya ka godimo ga e 3 500 e fetilego. (Ekisodo 23:8) Ke therešo gore bomenetša ga se go amogela letsogo-le-kobong feela. Ka dinako tše dingwe bahlankedi ba mmušo ba nago le bomenetša ba utswa dithoto, ba ikhola ka ditirelo tšeo di sa ba swanelago goba gaešita le go utswa ditšhelete ka go lebanya. E bile ba ka diriša maemo a bona go nea bagwera le ba leloko dilo tšeo di sa ba swanelago.

Le ge bomenetša bo ka ba gona mokgatlong le ge e le ofe wa batho, go bonagala bomenetša mmušong bo feteletše. Pego ya 2013 Global Corruption Barometer, yeo e gatišitšwego ke Transparency International, e begile gore batho lefaseng ka bophara ba nagana gore mekgatlo e mehlano e tletšego ka bomenetša kudu ke mekgatlo ya dipolitiki, maphodisa, bahlankedi ba mmušo, lekgotla-thera-molao gotee le lefapha la tša boahlodi. Ela hloko dipego tše dingwe tše di bontšhago bothata bjo.

• AFRIKA: Ka 2013, bahlankedi ba mmušo ba Afrika Borwa ba e ka bago ba 22 000 ba ile ba bonwa molato ditirong tša go hloka boitshwaro tša bomenetša.

• AMERIKA BORWA: Ka 2012, kua Brazil, batho ba 25 ba ile ba bonwa molato wa go diriša ditšhelete tša setšhaba go reka batho gore ba ba thekge dipolitiking. Gare ga bao ba ilego ba bonwa molato go be go na le yo e bego e kile ya ba molaodi yo a okametšego bahlankedi ba mopresidente, e lego motho yo a latelago mopresidente ka maemo nageng.

• ASIA: Kua Seoul, Korea Borwa, batho ba 502 ba ile ba hwa lebenkeleng le legolo leo le ilego la wa ka 1995. Banyakišiši ba ile ba hwetša gore bahlankedi ba motse ba ile ba newa letsogo-le-kobong bakeng sa go dumelela boradikonteraka gore ba diriše khonkhoriti ya maemo a tlasana gotee le go se latele melao ya tšhireletšego.

• YUROPA: Go ya ka Molaodi wa Lekgotla la Yuropa la Ditirelo tša Selegae, e lego Cecilia Malmström, o re: “Tekanyo ya bothata bjo [bomenetša kua Yuropa] e a tšhoša.” O okeditše ka gore “go bonagala mekgatlo ya dipolitiki e sa itlame ka taba ya go tumola bomenetša ka medu.”

Bomenetša bja mmušong bo tsemile medu. Moporofesara Susan Rose-Ackerman yo e lego setsebi sa ditaba tša go lwantšha bomenetša, o ngwadile gore go lokiša boemo bjo go tla nyaka “diphetogo tše dikgolo tseleng ya mmušo ya go dira dilo.” Le ge boemo bo ka bonagala bo sa holofetše, Beibele e bontšha gore gaešita le diphetogo tše dikgolo ga se feela gore di tla kgonega eupša e bile di tla phethagala e le ka kgonthe.