Kgaolo 20

Nka Dirišana Bjang le Morutiši wa ka?

Ngwala leina la morutiši yo o mo ratago mo. ․․․․․

Ke ka baka la’ng o rata morutiši yoo? ․․․․․

Ngwala leina la morutiši yo o hwetšago go le thata kudu go dirišana le yena. ․․․․․

O KA kgona go ikgethela bagwera, eupša karolo e kgolo ya bophelo bja gago o le mofsa, o ka se kgone go ikgethela barutiši ba gago. Mohlomongwe o rata barutiši ba gago ka moka. David wa nywaga e 18 o re: “Ga se ka ka ka ba le mathata le barutiši ba ka ka moka. Ke be ke ba hlompha gomme ba be ba nthata.”

Ka lehlakoreng le lengwe, o ka ba o na le morutiši yo a swanago le yo a hlaloswago ke Sarah wa nywaga e 11. O re: “Ga a na botho le gatee. Le gona ga ke mo kwešiše. Ka dinako tše dingwe ga a hlalose ka mo go lekanego seo a re rutago sona goba o se hlalosa kudu.” E le go go thuša go dirišana le morutiši wa gago, sa pele o  swanetše go tseba bothata bjoo o naganago gore wena o na le bjona. Ge o šetše o tseba gore bothata ke bofe, o boemong bjo bobotse bja go bo fenya. Tsenya leswao le ✔ kgauswi le lepokisi goba mapokisi ao a swanetšego ka mo tlase, goba o ngwale lebaka la gago.

□ Ke hwetša go le thata go kwešiša morutiši wa ka

□ Ke nagana gore ke swanelwa ke go hwetša dimaraka tša godimo

□ Ke nagana gore ba bangwe ba ratwa kudu go feta nna

□ Ke otlwa kudu go feta ka moo ke swanetšego go otlwa ka gona

□ Ke ikwa eka ke a kgethollwa

□ Le lengwe ․․․․․

Ke’ng seo se ka go thušago go lebeletšana le boemo bjo? Kgato ya pele ke go diriša keletšo yeo e neilwego ke moapostola Petro. O ngwadile gore: “Ka moka ga lena le naganeng go swana, le kwelane bohloko.” (1 Peter 3:8) Ke’ng seo se ka go tutueletšago go kwela bohloko morutiši yo o naganago gore o hloka botho? Ela hloko dintlha tše dingwe ka barutiši tšeo di ka go thušago.

Barutiši ba dira diphošo. Ka go swana le batho ba bangwe ka moka, ba na le mekgwa ya bona e sa tlwaelegago, mathata gotee le kgethollo. Morutiwa Jakobo o ngwadile gore: “Ge e ba motho a sa kgopše ka lentšu, gona ke motho yo a phethagetšego, yo a kgonago go laola mmele wa gagwe ka moka bjalo ka ge eka ke ka ditomo.” (Jakobo 3:2) Brianna wa nywaga e 19 o re: “Morutiši wa ka wa dipalo o be a fela pelo kudu gomme gantši o be a tla re omanya. Ka go re’alo, re be re hwetša go le thata go mo hlompha.” Ke’ng seo se bego se dira gore a itshware ka tsela ye? Brianna o re: “Klase e be e dula e hlakahlakane, bana ba be ba itshwara ka tsela ya bogaswi e le feela gore ba ferekanye morutiši yoo le go feta.”

Ga go na pelaelo gore o leboga kudu ge morutiši a hlokomologa diphošo tša gago le mafokodi, kudukudu ge e ba o be o le ka tlase ga kgateletšego e kgolo. Na o ka dira seo se swanago go morutiši wa gago? Ngwala tiragalo ya morago bjale yeo e diragetšego  sekolong le seo o naganago gore se ka ba se ferekantše morutiši wa gago.

․․․․․

Barutiši ba na le bao ba ba ratago kudu. Ela hloko ditlhohlo tšeo barutiši ba gago ba lebeletšanego le tšona: Ke palo e kae ya barutwana ka diklaseng tša lena bao ba nyakago go ba moo? Ke palo e kae ya bao ba nyakago go ba moo bao ba ikemišeditšego e bile ba kgonago go tsepamiša kgopolo tabeng e tee ka seripagare sa iri goba go feta moo? Ke palo e kae ya barutwana bao ba ratago go ntšhetša kgakanego ya bona le lehloyo go barutiši ba bona? Akanya o na le mošomo wa go ruta dithaka tša gago tše e ka bago tše 20 goba tše 30 goba go feta moo gomme seo o ba rutago sona e le thuto yeo ba sego kae ba bona ba nyakago go ithuta yona. Na o be o ka se sekamele go neeng tlhokomelo e oketšegilego go bao ba bonagalago ba na le kgahlego?

Ke therešo gore o ka galefišwa ke go bona seo se bonagalago e le go beba sefahlego mo go lego molaleng. Ge a bolela ka yo mongwe wa barutiši ba gagwe, Natasha o re: “O re beela nako ya gore o nyaka mešomo ya rena ya sekolo neng, eupša ka mehla o be a swara sehlopa sa dibapadi ka tsela e fapanego, a dira seo go tšona feela. Seo e be e le ka gobane o be a bile e le mothuši wa mohlahli wa sehlopha seo sa dibapadi.” Ge e ba o diragalelwa ke selo se se swanago, ipotšiše gore: ‘Na dinyakwa tša ka tša thuto di a hlokomologwa?’ Ge e ba go se bjalo, ke ka baka la’ng o galefa goba o eba le lehufa?

Ngwala ka mo tlase seo o ka se dirago go bontšha morutiši wa gago gabotse gore o kgahlegela seo a se rutago.

․․․․․

 Barutiši ga ba kwešiše barutwana. Ka dinako tše dingwe, go se swane ga dimelo goba go se kwešišane ka tsela e itšego go dira gore morutiši wa gago a se ke a go rata. Go botšiša dipotšišo tše dintši go ka lebelelwa e le borabele, goba go bolela selo seo se segišago go ka lebelelwa e le go se hlomphe goba e le bošilo.

O ka dira’ng ge e ba o sa kwešišwe? Beibele e re: “Le se ke la bušetša bobe ka bobe go motho. . . . Ge e ba go kgonega, go fihla moo go ithekgilego ka lena, ebang le khutšo le batho bohle.” (Baroma 12:17, 18) Ka go re’alo, leka go se galefiše morutiši wa gago. Phema dintwa tšeo di sa nyakegego. O se ke wa nea morutiši wa gago mabaka ao a kwagalago a go ngongorega ka wena. Ge e le gabotse, leka go ba le bogwera. O ipotšiša gore: ‘Ke bontšhe bogwera go yena?’ Ee, bontšha mekgwa e mebotse ka gore ka tlhompho o dumediše morutiši wa gago ge o tsena ka klaseng. Go tšwela pele o bontšha botho—gaešita le go myemyela nako le nako—go ka fetoša tsela yeo a go lebelelago ka yona.—Baroma 12:20, 21.

Ka mohlala, Ken o be a na le barutiši bao gantši ba bego ba mo ahlola ka mo go fošagetšego. O re: “Ke na le dihlong kudu le gona ke be ke sa kgone go bolela le barutiši ba ka.” O ile a lebeletšana bjang le bothata bjo? O re: “Mafelelong ke ile ka lemoga gore dinakong tše dintši barutiši ba ka ba be ba nyaka go nthuša. Ka gona ke ile ka ipeela pakane ya go tseba barutiši ba ka ka  moka. Ka morago ga go ba tseba, mošomo wa ka wa sekolo o ile wa kaonefala kudu.”

Ke therešo gore mekgwa e mebotse le go bolela ka tsela ya bogwera ga se ka mehla di dirago gore o ratwe ke morutiši. Eupša se fele pelo. Kgoši Solomone o ngwadile gore: “Go se fele pelo le go bolela ka boleta di ka kgodiša mmuši [goba morutiši] gomme tša fenya bothata le ge e le bofe.” (Diema 25:15, Contemporary English Version) Dula o išitše maswafo fase gomme o bolele ka tsela e bonolo ge o swerwe ka go hloka toka. Morutiši wa gago a ka lebeledišiša lefsa tsela yeo a go lebelelago ka yona.—Diema 15:1.

Ge e ba morutiši wa gago a sa go kwešiše goba a go swara ka go hloka toka, gantši karabelo ya gago ya mathomo ke efe?

․․․․․

Karabelo e kaone e ka ba efe?

․․․․․

Go Rarolla Mathata ao o Lebanego le Ona

Go kwešiša mafokodi a morutiši wa gago e fo ba e le mathomomayo. O ka dira’ng go rarolla bothata bjo o nago le bjona? Ka mohlala, o ka lebeletšana bjang le dingongorego tše di latelago?

Ke swanelwa ke go hwetša dimaraka tše kaone. Katrina o re: “Ka mehla ke be ke hwetša dimaraka tša godimo kudu. Eupša ka ngwaga o mongwe morutiši wa ka wa thutamahlale o ile a nnea dimaraka tša fase kudu. Ke swanelwa ke dimaraka tše kaone. Batswadi ba ka ba ile ba bolela le hlogo ya sekolo. Eupša morutiši wa ka o ile a fo oketša dimaraka tšeo ganyenyane feela, ka gona ke be ke sa dutše ke galefile.” Ge e ba o lebeletšana le boemo bjo bo swanago, o se ke wa latofatša morutiši wa gago kudu. Go e na le moo, ithute go tšwa go moanegwa wa ka Beibeleng e lego Nathane. O be a na le kabelo e thata ya go utolla phošo e kgolo ya Kgoši Dafida.  Nathane ga se a ka a fo itahlela ka mošate a goeletša ditatofatšo, eupša o ile a ya go Dafida ka bohlale.—2 Samuele 12:1-7.

Ka tsela e swanago, o ka ya go morutiši wa gago ka boikokobetšo le ka moya wa fase. Ge e ba o ka ferekana goba wa latofatša morutiši wa gago ka gore ga se a dira mošomo wa gagwe gabotse goba wa mo latofatša ka selo se se fetago seo, go ka se tsoge go bile le khutšo. Leka go mmatamela ka tsela yeo e bontšhago gore o godile. Thoma ka go kgopela morutiši wa gago gore a go thuše go kwešiša tsela yeo a neago dimaraka ka yona. Solomone o ngwadile gore: “Theetša pele o araba. Ge e ba o sa dire bjalo, o fetoga setlaela le go se be le mekgwa.” (Diema 18:13, Today’s English Version) Ge o šetše o kwele morutiši wa gago, o ka kgona go mmontšha moo wena o naganago gore yena o dirile phošo. Gaešita le ge a ka se go okeletše dimaraka, go gola ga gago monaganong go tla dira gore morutiši wa gago a go lebelele ka tsela e nepagetšego.

Ke nagana gore morutiši wa ka o na le kgethollo. Ela hloko phihlelo ya Rachel. O be a dutše a hwetša dimaraka tša godimo kudu sekolong. Ke moka ge a fihla mphatong wa bohlano, dilo di ile tša fetoga. Rachel o re: “Morutiši wa ka o ile a leka go dira selo le ge e le sefe go dira gore ke palelwe ka klaseng.” Bothata e be e le eng?  Morutiši yo o ile a bontšha Rachel le mmagwe gore o be a sa rate bodumedi bja bona.

Go ile gwa direga’ng? Rachel o re: “Nako le nako ge go bonagala gore morutiši yoo o be a dumelela kgethollo e kgoma tsela yeo a swayago mošomo wa ka wa sekolo, mma o be a tla sepela le nna gomme re boledišane le yena ka taba ye. Mafelelong o ile a kgaotša go ntlaiša.” Ge e ba o lebeletšane le boemo bjo bo swanago, eba le sebete sa go boledišana le batswadi ba gago ka bjona. Ga go na pelaelo gore ba tla thabela go boledišana le morutiši wa gago gomme ge e ba go kgonega le hlogo ya sekolo go rarolla bothata.

Eba le Ponelopele

Ka ntle le pelaelo, ga se mathata ka moka ao a bago le mafelelo a mabotse. Ka dinako tše dingwe, o swanetše go fo kgotlelela. Tanya o re: “Yo mongwe wa barutiši ba ka o be a na le pono e fošagetšego ka barutwana ba gagwe. Gantši o be a re roga, a re re ditlaela. Mathomong o be a dira gore ke lle, eupša ke ithutile go se iše maroga a gagwe hlogong. Ke ile ka lebiša tlhokomelo modirong wa ka wa sekolo gomme ka dula ke swaregile ka klaseng ya gagwe. Ka baka leo, ga se a ka a ntshwenya kudu gomme ke ile ka ba yo mongwe wa ba sego kae bao ba ilego ba hwetša dimaraka tša godimo. Ka morago ga nywaga e mebedi morutiši yoo o ile a rakwa.”

Ithute kamoo o ka lebeletšanago le morutiši yo thata gomme o tla hwetša thuto ya bohlokwa kudu bophelong, e lego yeo e tlago go go thuša ge o lebeletšane le mongmošomo yo thata. Le gona o tla ithuta go tšeela godimo barutiši ba babotse ge o ka ba le bona.

KGAOLONG YA RENA YEO E LATELAGO

Na o bonagala o se na nako e lekanego ka letšatši? Ithute kamoo a ka dirago gore nako e be mogwera wa gago, e sego lenaba.

LENGWALO LA BOHLOKWA

“Ka baka leo, dilo tšohle tše le nyakago batho ba le dira tšona, le lena le ba dire tšona.”—Mateo 7:12.

KELETŠO

Ge e ba o nagana gore morutiši wa gago o a tšwafiša, lebiša tlhokomelo go seo a se rutago e sego go yena. Ngwala dintlha, ka tlhompho o kgopele go hwetša tsebišo e oketše-gilego gomme o fišegele go ithuta thuto yeo. Phišego ya gago e ka fetela ba bangwe.

NA O BE O TSEBA . . . ?

Go ka direga gore morutiši wa gago o rutile dithuto tše di swanago ka makga a mantšintši ka diklaseng tše dingwe. Ka gona, e ka ba tlhohlo go yena gore a dule a na le phišego yeo a bego a na le yona ge a be a thoma go ruta thuto yeo.

KGATO YEO KE TLAGO GO E TŠEA!

E le go nthuša go dira gore klase yeo e tšwafišago e kgahliše, ke tla ․․․․․

Ge e ba ke nagana gore morutiši wa ka ga a ntshware gabotse, ke tla ․․․․․

Seo ke tlago go botšiša motswadi wa ka goba batswadi ba ka ka taba ye ke gore ․․․․․

O NAGANA ENG?

● Ke ka baka la’ng e le gabohlokwa gore o lebiše tlhokomelo kudu go seo se rutwago go e na le go e lebiša go morutiši?

● Ke bjang tsela yeo o arabelago ka yona go seo o se rutwago e ka tutuetšago tsela yeo morutiši wa gago a go swarago ka yona?

[Ntlhakgolo go letlakala 146]

“Ke ile ka šoma ka thata gore ke gwerane le barutiši ba ka ka moka. Ke tseba maina a bona gomme ge ke kopana le bona setarateng, ke diriša metsotso e sego kae ke bolela le bona.”—Carmen

[Seswantšho go letlakala 145]

Barutiši ba swana le maswika ao o a gatago ge o tshela noka, ba go thuša gore o tsebe dilo tšeo o sa di tsebego, eupša ke wena o swanetšego go dira maiteko