Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Sunsum Nwuanzanwuanza Ne Maa Yɛdi Sɔnea Nee Bɛsanudolɛ Zo Konim

Sunsum Nwuanzanwuanza Ne Maa Yɛdi Sɔnea Nee Bɛsanudolɛ Zo Konim

Sunsum Nwuanzanwuanza Ne Maa Yɛdi Sɔnea Nee Bɛsanudolɛ Zo Konim

‘Saa sunsum nwuanzanwuanza ne ba bɛ nwo zo a bɛbanyia tumi.’—GYI. 1:8.

1, 2. Moalɛ boni a Gyisɛse bɔle ye ɛdoavolɛ ne mɔ ɛwɔkɛ kɛ bɛbanyia a, na duzu ati a ɛnee bɛhyia nwo a?

ƐNEE Gyisɛse ze kɛ saa ye ɛdoavolɛ ne mɔ annyia moalɛ a, bɛnrɛhola bɛnrɛli ninyɛne kɔsɔɔti mɔɔ yeha yehile bɛ la azo. Bɛ gyima ne kpole, anwosesebɛ mɔɔ bɛ agbɔvolɛ lɛ, nee kɛzi bɛle bɛtɛɛ wɔ nwonane nu la da ye ali kɛ bɛhyia tumi mɔɔ vi anwuma. Ɛhye ati, ɔka ekyii ɔkɔ anwuma la, ɔbɔle ye ɛdoavolɛ ne mɔ ɛwɔkɛ kɛ: “Saa Sunsum Nwuanzanwuanza ne ba bɛ nwo zo a bɛbanyia tumi, na bɛali me nwo daselɛ wɔ Gyɛlusalɛm, nee Dwudiya amuala nee Samɛlea bɛahɔdwu aleɛabo ɛleka biala.”—Gyi. 1:8.

2 Zɔhane ɛwɔkɛ ne bɔle ɔ bo rale nu wɔ Pɛntekɔso 33 Y.M., mekɛ mɔɔ sunsum nwuanzanwuanza ne manle Gyisɛse Kelaese ɛdoavolɛ ne mɔ tumi manle bɛhanle edwɛkɛ ne wɔ Gyɛlusalɛm la. Dwazotia biala angola anzi bɛ adenle. (Gyi. 4:20) Ɛnee Gyisɛse nɔhalɛ ɛdoavolɛma mɔɔ yɛdayɛ noko yɛboka nwo la, bahyia zɔhane tumi ne mɔɔ vi Nyamenle ɛkɛ la anwo “kɔkpula ewiade awieleɛ” ne.—Mat. 28:20.

3. (a) Kilehile ngakyile mɔɔ wɔ sunsum nwuanzanwuanza nee tumi nu la anu. (b) Duzu a tumi mɔɔ Gyihova fa maa la kola boa yɛ maa yɛyɛ a?

3 Gyisɛse bɔle ye ɛdoavolɛ ne mɔ ɛwɔkɛ kɛ ‘saa sunsum nwuanzanwuanza ne ba bɛ nwo zo a bɛbanyia tumi.’ Asolo debie mɔɔ edwɛkɛ agbɔkɛ “tumi” nee “sunsum” anu biala kile la. Nyamenle sunsum, ye gyimayɛlɛ tumi ne a le anwosesebɛ mɔɔ ka menli anzɛɛ ninyɛne ɔmaa bɛyɛ Nyamenle ɛhulolɛdeɛ la. Noko akee, yɛbahola yɛahile edwɛkɛ kpɔkɛ tumi abo kɛ “anwosesebɛ mɔɔ maa awie kola yɛ anzɛɛ nyia debie la.” Ɔbahola yeavea awie anwo anzɛɛ debie nu kɔkpula kɛ mekɛ kɛdwu kɛ ɔfa ɔyɛ debie la. Ɛhye ati, yɛbahola yɛava sunsum nwuanzanwuanza ne yɛado lateleke anwosesebɛ mɔɔ maa batile mɔɔ bɛkyagye kola yɛ gyima bieko la anwo, na yɛava tumi yɛado anwosesebɛ ne mɔɔ wɔ batile ne anu la anwo. Tumi ne mɔɔ Gyihova dua ye sunsum nwuanzanwuanza ne azo ɔfa ɔmaa ye azonvolɛ la maa yɛ nuhua ko biala anwosesebɛ ɔmaa yɛdi yɛ nwo mɔɔ yɛdu yɛmaa ye kɛ Keleseɛnema la anwo gyima, na saa nwolɛ hyia a, tumi ne boa yɛ ɔmaa yɛko yɛtia tumi ɛtane biala mɔɔ kɛra yɛ nwo zo la. —Bɛgenga Maeka 3:8; Kɔlɔsaema 1:29.

4. Duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a, na duzu ati ɔ?

4 Kɛzi tumi ne mɔɔ sunsum nwuanzanwuanza ne fa maa yɛ la da ali ɛ? Duzu a ɔbahola yeaha yɛ yeamaa yɛayɛ wɔ tɛnlabelɛ ngakyile nu a? Mekɛ mɔɔ yɛlɛsonle Nyamenle wɔ nɔhalɛ nu la, yɛyia adenzilɛ ngakyile mɔɔ bie vi Seetan, ye ewiade ne, yɛɛ yɛdayɛ mumua ne yɛ sinlidɔlɛ. Ɔhyia kɛ yɛdi adenzilɛ ɛhye mɔ azo, amaa yɛahɔ zo yɛazonle kɛ Keleseɛnema, yɛayɛ yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne dahuu, na yɛ nee Gyihova anyia agɔnwolɛvalɛ kpalɛ. Maa yɛzuzu kɛzi sunsum nwuanzanwuanza ne boa yɛ maa yɛdi sɔnea, ɛvɛlɛ, nee bɛsanudolɛ zo konim la anwo.

Ɔmaa Yɛdi Sɔnea Zo Konim

5. Kɛzi asɔneyɛlɛ bahola amaa yɛanyia tumi ɛ?

5 Gyisɛse hilele ye ɛdoavolɛ ne mɔ kɛ bɛzɛlɛ kɛ: “Mmamaa yɛkɔ ngyegyelɛ nu, Ye yɛ fi munzule nu.” (Mat. 6:13) Gyihova ɛnrɛkpo ye nɔhalɛ azonvolɛ mɔɔ yɛ nzɛlɛlɛ ɛhye la. Wɔ mekɛ gyɛne noko Gyisɛse hanle kɛ ‘Selɛ ne mɔɔ wɔ anwuma la bava sunsum nwuanzanwuanza amaa bɛdabɛ mɔɔ bɛkɛbiza ye la.’ (Luku 11:13) Asoo ɛwɔkɛ ɛhye mɔɔ Gyihova ɛbɔ kɛ ɔbava ye sunsum ne yeaboa yɛ yeamaa yɛayɛ mɔɔ tenrɛ la ɛnkyekye yɛ rɛle ɔ? Noko, ɛhye ɛngile kɛ Gyihova bazi sɔnea biala mɔɔ bado yɛ la adenle. (1 Kɔl. 10:13) Saa yɛyia sɔnea a, ɔwɔ kɛ yɛyɛ asɔne anyebolo zo.—Mat. 26:42.

6. Duzu a Gyisɛse gyinlanle zo buale Seetan sɔnea ne mɔ a?

6 Mekɛ mɔɔ Abɔnsam sɔ Gyisɛse anlea la, Gyisɛse gyinlanle ngɛlɛlera ne azo a buale ye a. Ɛnee Nyamenle Edwɛkɛ ne wɔ Gyisɛse adwenle nu yemɔti ɔhanle kɛ: “Bɛhɛlɛ ye kɛ . . . Eza bɛhɛlɛ kɛ . . . Seetan, dwazo ɛkɛ ne kɔ! Ɔluakɛ bɛhɛlɛ kɛ, ‘Yeyɛ Awulae wɔ Nyamenle ne na sonle ɔdaye ɔ ngome ala!’” Ɛlɔlɛ mɔɔ ɛnee Gyisɛse lɛ maa Gyihova nee Ye Edwɛkɛ ne la manle ɔkpole ninyɛne mɔɔ Seetan vale zɔle ye nleanle la. (Mat. 4:1-10) Gyisɛse ammaa Seetan adenle yemɔti ɔgyakyile Gyisɛse ɔhɔle.

7. Kɛzi Baebolo ne boa yɛ maa yɛdi sɔnea zo konim ɛ?

7 Saa Gyisɛse gyinlanle Ngɛlɛlera ne azo a lile Abɔnsam sɔnea ne mɔ azo konim a, asoo ɔnle kɛ yɛdayɛ noko yɛyɛ zɔ ɔ? Nɔhalɛ nu, amaa yɛahola yɛaho yɛatia Abɔnsam nee ɔ sa zo ne mɔ la, ɔwɔ kɛ yɛdumua yɛkpondɛ Nyamenle ngyinlazo ne mɔ na yɛdi zo kpalɛ. Menli dɔɔnwo mɔɔ Ngɛlɛlera ne ɛzukoalɛ ɛmaa bɛranwu kɛ Nyamenle nrɛlɛbɛ nee ye tenleneyɛlɛ sonle bolɛ la, ɛlɛfa Baebolo nu ngyinlazo ali gyima. Nɔhalɛ nu, “Nyamenle Edwɛkɛ ne” lɛ tumi na ɔkola ɔfede “adwenle nee ahonle nu ɔnwu bɛ nzuzulɛ muala.” (Hib. 4:12) Saa yɛkɔ zo yɛkenga Ngɛlɛlera ne na yɛdwenledwenle nwo a, ‘yɛbanwu Gyihova nɔhalɛ adenle ne.’ (Dan. 9:13) Ɛhye ati, ɔwɔ kɛ yɛdwenledwenle ngɛlɛlera bie mɔ mɔɔ fane sinlidɔlɛ titile bie mɔɔ yɛlɛ anwo la anwo kpalɛ.

8. Duzu a yɛyɛ a yɛbanyia sunsum nwuanzanwuanza a?

8 Gyisɛse holale gyinlanle sɔnea nloa ɔluakɛ saa ɛye Ngɛlɛlera ne mɔɔ ɛnee ɔze ye la ɛsie ahane a, ɛnee “Sunsum Nwuanzanwuanza ne ɛyi ye tɛkɛɛ.” (Luku 4:1) Amaa yɛdayɛ noko yɛanyia anwosesebɛ mɔɔ ɔnyianle ye la bie la, ɔwɔ kɛ yɛtwe yɛbikye Gyihova na yɛfa nziezielɛ mɔɔ yeyɛ kɛ ɔdua zo yeamaa yɛanyia sunsum nwuanzanwuanza la yɛdi gyima kpalɛ. (Gye. 4:7, 8) Nziezielɛ ɛhye bie mɔ a le, Baebolo ne ɛzukoalɛ, asɔneyɛlɛ, nee diedima mɔɔ yɛ nee bɛ tu la. Menli dɔɔnwo noko ɛnwu kɛ saa bɛfa mekɛ dɔɔnwo bɛyɛ Keleseɛnema ɛzonlenlɛ gyima ne mɔɔ maa bɛfa bɛ adwenle bɛsie sunsum nu ninyɛne zo la a bɛnyia nvasoɛ.

9, 10. (a) Sɔnea boni a ta to menli mɔɔ wɔ bɛ ɛkɛ ne la ɛ? (b) Kɛzi ninyɛne nwo ɛdwenledwenlenlɛ nee asɔneyɛlɛ bahola aboa wɔ yeamaa wɔali sɔnea zo konim bɔbɔ wɔ mekɛ mɔɔ ɛte nganeɛ kɛ wɔvɛ la ɛ?

9 Ninyɛne boni mɔ a kola sɔ wɔ nea maa ɛyɛ ɛtane a? Asoo wɔva ɛ nwo wɔwulowula awie mɔɔ ɛnle wɔ agyalɛ nu bokavolɛ la ɛlɛ ɔ? Asoo wɔnyia ɛhulolɛ ɛlɛ kɛ ɛfa awie mɔɔ ɛnle diedinli la agɔnwolɛ na kenlebie wɔagya ye ɔ? Mekɛ mɔɔ Keleseɛnenli bie ɛlɛnea tɛlevihyɛne anzɛɛ ɛlɛfa Intanɛte ali gyima la, ninyɛne bie bahola azɔ ye anlea arɛlevilɛ nu yeamaa yeanlea debie mɔɔ ɛnle kpalɛ la. Bie ɛdo wɔ ɛlɛ ɔ, saa bie ɛdo wɔ ɛlɛ a duzu a ɛyɛle a? Ɔbayɛ kpalɛ kɛ ɛbadwenledwenle kɛzi nvonleɛ ko bahola amaa wɔayɛ bieko wɔadoa zo na bɔbɔ wɔayɛ ɛtane kpole la anwo. (Gye. 1:14, 15) Dwenle nyane mɔɔ saa ɛyɛ ɛtane a Gyihova, asafo ne, nee wɔ abusua ne bali la anwo. Noko, saa ɛdi Nyamenle ngyinlazo ne mɔ azo a, ɛbanyia adwenle mɔɔ anu te. (Bɛgenga Edwɛndolɛ 119:37; Mrɛlɛbulɛ 22:3.) Saa ɛyia sɔnea zɛhae bie a, yɛ nzɛlɛlɛ kpondɛ anwosesebɛ di zolɛ konim.

10 Abɔnsam sɔnea ne anwo debie bieko wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛkakye a. Seetan hɔle Gyisɛse anwo ɛkɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee Yehye ɛhɔne kenle 40 wɔ fienemgbole ne anu la. Ɔda ali kɛ Abɔnsam nwunle kɛ mekɛ ɛhye anu a ɔbanyia “adenle kpalɛ” yeazɔ Gyisɛse nɔhalɛlilɛ yeanlea a. (Luku 4:13) Seetan kpondɛ ndenle dua zo sɔ yɛdayɛ noko yɛ nɔhalɛlilɛ nea. Ɛhye ati, ɔwɔ kɛ yɛkɔ zo yɛmaa yɛ nwo yɛ se sunsum nu. Seetan ta fa sɔnea ba yɛ nwo zo wɔ mekɛ mɔɔ yɛkɛyɛ bɛtɛɛ la. Yemɔti mekɛ biala mɔɔ yɛkɛde nganeɛ kɛ yɛvɛ anzɛɛ yɛ sa nu ɛdo la, ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle kpalɛ yɛsɛlɛ Gyihova banebɔlɛ nee sunsum nwuanzanwuanza.—2 Kɔl. 12:8-10.

Ɔmaa Yɛdi Ɛvɛlɛ Nee Bɛsanudolɛ Zo Konim

11, 12. (a) Duzu ati a menli dɔɔnwo asa nu ɛdo ɛnɛ a? (b) Duzu a bahola amaa yɛanyia tumi yɛagyinla bɛsanudolɛ nloa a?

11 Kɛmɔ yɛnli munli la ati, ɔyɛ a yɛ sa nu to. Ɛhye ta si ɛnɛ ɔluakɛ yɛde mekɛ mɔɔ anu yɛ se kpalɛ la anu. Yɛwɔ mekɛ mɔɔ anu yɛ se tɛla mekɛ biala mɔɔ alesama ɛyia ye ɛlɛ la anu. (2 Tem. 3:1-5) Mekɛ mɔɔ yɛlɛbikye Amagɛdɔn la, ɛnee ezukoa, nganeɛdelɛ, nee ninyɛne gyɛne nwo ngyegyelɛ ɛlɛkɔ ɔ nyunlu. Ɔnyɛ yɛ nwanwane kɛ ɔyɛ se ɔmaa bie mɔ kɛ bɛkɛnlea bɛ abusua boɛ la. Bɛte nganeɛ kɛ adesoa ne le kpole, bɛvɛ, bɛtuto, anzɛɛ bɛwie debie yɛ. Saa zɔhane a ɔde wɔ wɔ afoa nu a, ɛnee kɛ ɔkɛyɛ na wɔahola wɔagyinla ngyegyelɛ ne anloa ɛ?

12 Kakye kɛ, Gyisɛse bɔle ye ɛdoavolɛ ne mɔ ɛwɔkɛ kɛ ɔbamaa bɛ boavolɛ bie—Nyamenle sunsum nwuanzanwuanza ne. (Bɛgenga Dwɔn 14:16, 17.) Tumi biala ɛndɛla ɛhye wɔ anwuma nee aze. Gyihova dua tumi ɛhye azo ɔmaa yɛ anwosesebɛ mɔɔ ‘ɔbo mɔɔ yɛbiza la azo’ na yɛkola yɛgyinla ngyegyelɛ biala anloa. (Ɛfɛ. 3:20) Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hanle kɛ ɔnva nwo kɛ “ndenle dɔɔnwo anu bɛgyegye yɛ” la, saa yɛfa yɛ nwo yɛto zo a yɛnyia “tumi bedevinli.” (2 Kɔl. 4:7, 8) Gyihova ɛtɛbɔle ɛwɔkɛ kɛ ɔbaye adwenleadwenle yeavi ɛkɛ wɔ ɛnɛ mekɛ ye, emomu, yebɔ ɛwɔkɛ kɛ ɔbalua ye sunsum ne azo yeamaa yɛanyia anwosesebɛ yɛagyinla ɔ nloa.—Fel. 4:13.

13. (a) Kɛzi kakula bɛlɛra bie ɛnyia tumi ɛgyinla tɛnlabelɛ mɔɔ anu yɛ se la anloa ɛ? (b) Ɛze neazo fofolɛ bie ɔ?

13 Suzu Stephanie, dahuu adekpakyelɛnli bie mɔɔ ɛli ɛvolɛ 19 neazo ne anwo nea. Ɔlile ɛvolɛ 12 la yɛɛ ye foa ko dwole a, eza bɛnwunle kɛ debie ɛnwu ɔ ti anu. Ɔvi zɔhane mekɛ ne bɛyɛ ye apelehyɛne fane nwiɔ, bɛva ye bɛva milahyinli nu, na ye foa ko ne mɔɔ ɛdwo la bie ɛraboka nwolɛ. Ɛhye ati, ye bɛne zo ɛnyɛ gyima kpalɛ yɛɛ ɔnnwu debie kpalɛ. Stephanie bɔ mɔdenle kɛ ɔbava anwosesebɛ ekyi mɔɔ ɔlɛ la yeayɛ ninyɛne mɔɔ ɔbu bɛ kɛ nwolɛ hyia kpalɛ mɔɔ le kɛ Debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ. Noko, ɔte nganeɛ kɛ Gyihova sunsum ne ɛlɛboa ye wɔ ndenle dɔɔnwo anu yeamaa yeagyinla nu. Saa ɔ rɛle bɔ a, ɔkenga Keleseɛnema anwubielɛ mɔɔ wɔ buluku mɔɔ gyi Baebolo ne azo anu la na ɔnyia anwosesebɛ. Mediema mrenya nee mraalɛ ɛboa ye ɔlua ngɛlata mɔɔ bɛkɛlɛ ye anzɛɛ edwɛkɛ mɔɔ maa anwosesebɛ mɔɔ bɛka bɛkile ye wɔ debiezukoalɛ bo la azo. Menli mɔɔ Stephanie nee bɛ sukoa debie la noko ɛhile ɔ nwo anyezɔlɛ yemɔti bɛkɔ ye sua nu na ɔ nee bɛ sukoa debie. Wɔ ɛhye mɔ amuala anu, Stephanie te nganeɛ kɛ Gyihova ɛyɛ dɔɔnwo ɛmaa ye. Ngɛlɛlera mɔɔ ɔ nye die nwo kpalɛ na ɔte nganeɛ kɛ yera nu wɔ ye afoa nu la a le Edwɛndolɛ 41:3.

14. Duzu a saa yɛ sa nu to a ɔnle kɛ yɛyɛ a, na duzu ati ɔ?

14 Saa yɛfɛ anzɛɛ yɛlɛyia ngyegyelɛ a, ɔnle kɛ yɛte sunsum nu ninyɛne mɔɔ yɛyɛ la azo kɛ yɛfa yɛali ɛvɛlɛ ne azo. Zɔhane ɛyɛlɛ ɛnle kpalɛ fee. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ yɛdua bɛtianwo nee abusua Baebolo ɛzukoalɛ, daselɛlilɛ yɛɛ debiezukoalɛ ɛhɔlɛ zo a yɛnyia sunsum nwuanzanwuanza a. Gyima ɛhye mɔ mɔɔ Keleseɛnema yɛ la, maa yɛ nwo tɔ yɛ. (Bɛgenga Mateyu 11:28, 29.) Nea kɛzi yɛ mediema mrenya nee mraalɛ bie mɔ ba debiezukoalɛ a ɛkola ɛnwu kɛ bɛ rɛle ɛbɔ noko toonwo mɔɔ bɛkakpɔne bɛahɔ sua nu la ɛnee bɛnyia anwosesebɛ bieko a!

15. (a) Asoo Gyihova ɛbɔ ɛwɔkɛ kɛ ɔnrɛmaa ɛbɛlabɔlɛ ne ɛnrɛyɛ se ɛnrɛmaa Keleseɛnema ɔ? Fa Ngɛlɛlera ne kilehile nu. (b) Duzu a Nyamenle ɛva ɛbɔ yɛ ɛwɔkɛ a, na kpuyia boni a ɔwɔ kɛ yɛbiza yɛ nwo a?

15 Noko, ɛhye ɛngile kɛ Keleseɛnema ɛdoavolɛyɛlɛ gyima ne ɛnyɛ se. Ɔhyia mɔdenlebɔlɛ kpalɛ na awie ayɛ nɔhalɛ Keleseɛnenli. (Mat. 16:24-26; Luku 13:24) Noko akee, Gyihova dua ye sunsum nwuanzanwuanza ne azo maa mɔɔ ɛvɛ la anwosesebɛ. Ngapezonli Ayezaya hɛlɛle kɛ: ‘Bɛdabɛ mɔɔ bɛ rɛle wɔ Gyihova anu la, bɛbanyia anwosesebɛ fofolɛ; bɛbanyia ndɛbalɛ mɔ le kɛ kɔleɛ ɛdeɛ ne. Bɛbanriandi na bɛnrɛvɛ, bɛbadia na bɛ nye zo ɛnrɛbulu.’ (Aye. 40:29-31) Ɔwɔ kɛ yɛbiza yɛ nwo kɛ, duzu a maa yɛte nganeɛ kɛ ɛzonlenlɛ gyima ne maa yɛ fɛ a?

16. Duzu a yɛbahola yɛayɛ yɛaye ninyɛne mɔɔ ɔmaa yɛfɛ anzɛɛ ɔto yɛ sa nu la yɛavi ɛkɛ a?

16 Gyihova Edwɛkɛ ne tu yɛ folɛ kɛ yɛyɛ “ninyɛne mɔɔ nwolɛ hyia kpalɛ kpalɛ la.” (Fel. 1:10, NW) Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo vale Keleseɛnema ɛzonlenlɛ gyima ne dole ɛnriandilɛ nwo na ɔhanle kɛ: “Bɛmaa yɛye debie biala mɔɔ si yɛ aze . . . , na yɛmia yɛ nwo kpalɛ yɛnlea ɛnriandilɛ ne mɔɔ gyi yɛ nyunlu la.” (Hib. 12:1) Mɔɔ ɛnee ɔlɛkile la a le kɛ, ɔwɔ kɛ yɛgyakyi ninyɛne mɔɔ nvasoɛ ɛnle zo mɔɔ yɛ ɛnlomboɛ na ɔmaa yɛfɛ la anzililɛ. Ɔbahola yeara ye kɛ yɛnlɛ alagye noko yɛlɛbɔ mɔdenle yɛayɛ ninyɛne gyɛne yɛaboka nwo. Yemɔti saa ɛta ɛte nganeɛ kɛ wɔvɛ a, ɔwɔ kɛ ɛneɛnlea mekɛ mɔɔ ɛfa ɛyɛ gyima, ɛfa ɛtu adenle ɛkɔdielie ɛ nye, nwɔhoa mɔɔ ɛdi nee ninyɛne gyɛne mɔɔ ɛyɛ la anu. Ɔwɔ kɛ nrɛlɛbɛ nee mɛlɛbɛnwoaze maa yɛ kɔsɔɔti yɛnwu yɛ sinlidɔlɛ na yɛte ninyɛne mɔɔ anwo ɛngyia mɔɔ yɛyɛ la azo bɔkɔɔ.

17. Duzu a ɛmaa bie mɔ asa nu ɛdo a, na ɛwɔkɛ boni a Gyihova ɛbɔ wɔ ɛhye anwo a?

17 Ɔbahola yeara ye kɛ yɛ nuhua bie mɔ asa nu ɛdo ɔluakɛ ewiade ɛhye awieleɛ ne amba mekɛ mɔɔ ɛnee yɛ nye la ye ade la. (Mrɛ. 13:12) Awie biala mɔɔ te nganeɛ zɛhae la bahola anyia anwosesebɛ avi edwɛkɛ mɔɔ wɔ Habakɛke 2:3 ne la anu: “Mekɛ ɛtɛdwule mɔɔ ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ ne yɛ zɔhane a, noko mekɛ ne ɛlɛbikye, ɔnrɛyɛ adalɛ edwɛkɛ. Saa ɔkyɛ a kendɛ, ɔluakɛ nɔhalɛ nu, ɔbara, ɔnrɛhyɛ fee.” Gyihova ɛbɔ yɛ ɛwɔkɛ kɛ ewiade awieleɛ ne bara wɔ mekɛ mɔɔ yehile la!

18. (a) Ɛwɔkɛ boni mɔ a maa wɔ anwosesebɛ a? (b) Kɛzi edwɛkɛ mɔɔ doa zo la baboa yɛ ɛ?

18 Nɔhalɛ nu, Gyihova azonvolɛ mɔɔ di nɔhalɛ la amuala akunlu a anrɛɛ mekɛ mɔɔ bɛbaye ɛvɛlɛ nee bɛsanudolɛ na awie biala mɔɔ de aze la anyia “ye mgbavolɛ nu anwosesebɛ ne bieko” la ɛra. (Dwo. 33:25) Ɛnɛ bɔbɔ, saa yɛfa yɛ nwo yɛwula Keleseɛnema ɛzonlenlɛ gyima ne anu a, sunsum nwuanzanwuanza ne bamaa yɛanyia anwosesebɛ wɔ sunsum nu. (2 Kɔl. 4:16; Ɛfɛ. 3:16) Mmamaa ɛvɛlɛ si dahuu nyilalɛ mɔɔ ɛbanyia ye la adenle. Ngyegyelɛ biala—sɔnea, ɛvɛlɛ, anzɛɛ bɛsanudolɛ bapɛ nu aze, saa tɛ kɛkala bɔbɔ a, ɔbavi ɛkɛ wɔ Nyamenle ewiade fofolɛ ne anu. Wɔ edwɛkɛ mɔɔ doa zo la anu, yɛbazuzu kɛzi sunsum nwuanzanwuanza ne maa Keleseɛnema tumi maa bɛdi ɛkpɔlɛ, atipɛnema ngyegyelɛ, yɛɛ amaneɛnwunlɛ gyɛne zo konim la anwo.

Kɛzi Ɛbaye Ɔ Nloa Ɛ?

• Kɛzi Baebolo ɛgengalɛ maa yɛ anwosesebɛ ɛ?

• Kɛzi asɔneyɛlɛ nee ninyɛne nwo ɛdwenledwenlenlɛ maa yɛ anwosesebɛ ɛ?

• Kɛ ɔkɛyɛ na wɔaye ninyɛne mɔɔ to bɛ sa nu la wɔavi ɛkɛ ɛ?

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Nvoninli wɔ mukelɛ 26]

Keleseɛnema debiezukoalɛ maa yɛnyia anwosesebɛ