Kapitulo 13

Gobierno na Dios ed Kareenan

1. Anto so ag-agawaan na saray gobierno na totoo?

 KASIN naimanom a saray gobierno na too, anggan saraman so walaan na maabig a getma, so sinmaew a mamenek ed saray peteg a nakakaukolan na too? Anggapo so akaresolbe ed problema na krimen tan diad panggugulaan na rasa odino akapangitarya na manepeg a tagano odino panabungan a para ed amin a totoo. Agda nibulos a nagnap so mibabaley ed sakit. Nisay ayarian na anggan anton gobierno a patundaen so itatatken odino ipapatey odino mamaoli ed inaatey diad bilay lamet. Anggapo so anggan sakey ya akapangitarok na magnayon a kareenan tan kaligenan ed saray mibabaley to. Saray gobierno na totoo so basta agmakayarin manresolbe ed baleg iran probleman akaarap ed totoo.

2. Anto so manunan mensahe na Biblia?

² Kabat na amalsa tayo so abalbaleg a pankaukolan tayo ed sakey a gobiernon matunong a manggawan posibli ed amin a totoon manggayaga na nagnap tan maliket a bilay. Kanian sikato no akin ya ibabaga na Biblia so sakey a gobierno ed leksab na panangiwanwan na Dios. Diad tua, sayan insipan na Dios a gobierno so manunan mensahe na Biblia.

3. Antoy ibabaga na Isaias 9:6, 7 nipaakar ed gobierno na Dios?

³ Balet nayarin itepet mo: ‘Iner so pansasalitaan na Biblia ed gobierno na Dios?’ Sasalitaen to, alimbawa, ed Isaias 9:6, 7. Unong ed King James Version, kuan na sarayan bersikulo: “Ta diad sikatayo nianak so sakey ya ugaw, diad sikatayo sakey ya anak a laki so niiter: tan say gobierno so walad tapew na abala to: tan say ngaran to so natawag na Makapakelaw, Mananimbawa, Say makapanyari a Dios, Say andi-anggaan  ya Ama, Say Prinsipe na Kareenan. Diad idaak na gobierno to tan kareenan anggapo so anggaan.’’

4. Siopa so ugaw a magmaliw a manuley ed gobierno na Dios?

⁴ Ibabaga dia na Biblia so nipaakar ed kianak na sakey ya ugaw, sakey a prinsipe. Nasabi panaon sayan ‘anak na sakey ya ari’ so magmaliw a baleg a manuley, “Say Prinsipe na Kareenan.’’ Nipaabala ed sikato so tuan makapakelaw a gobierno. Sayan gobierno so mangitarok na kareenan ed sankadalinan tan say kareenan so magnayon lawas. Say ugaw, a say inkianak to so nipasakbay ed Isaias 9:6, 7, et si Jesus. Sanen niyabawag so kianak to ed sakey a birhen a si Maria, inkuan na anghel Gabriel nipaakar ed si Jesus: “Sikato so manuley a bilang ari . . . tan anggapo so anggaan na panarian to.’’​—Lucas 1:30-33.

PANANGIDANET ED KAIMPORTANTIAN NA PANARIAN

5. (a) Panoy inkipanengneng ed Biblia na kaimportantian na Panarian? (b) Anto so panarian na Dios, tan anto so gawaen to?

⁵ Legan a sikara so wadia ed dalin, say manunan kimey nen Jesus tan saray patumbok to et say pangipulong tan pangibangat ed isabi  na panarian na Dios. (Lucas 4:43; 8:1) Tinugyop da so ngalgalin 140 reperensya ed satan a panarian diad Biblia. Imbangat ni ingen nen Jesus iray patumbok to a mangipikasi’d Dios: “Onsabi komon so panarian mo. Nagawa komon so linawam ed dalin, a singa diad tawen.’’ (Mateo 6:10, King James Version) Kasin sayan panarian ya ipipikasi na saray Kristiano so peteg a gobierno? Nayarin agmo inisip ya ontan, balet satan so peteg. Say Anak na Dios, si Jesu-Kristo, so Ari na Panarian. Tan say sankadalinan so magmaliw a teritoryan uleyan. Agaylan makapaliket ed satan sano saray totoo so agla naapag-apag ed dakerakel iran mansusumpaan a nasyones, noagta amin a totoo so napankakasakey ed kareenan ed silong na gobiernon Panarian na Dios!

6. Sanen si Jesus so wadiad dalin, akin a nibagan say Panarian so “asingger’’ tan “walad utel yo’’?

⁶ Inggapo nen Juan a Managbautismo so impangipulong ed sayan gobierno, a kuanto ed totoo: “Magbabawi kayo, ta say panarian na katawenan so inmasingger la.’’ (Mateo 3:1, 2) Akin a saya so imbaga nen Juan? Lapud si Jesus, say Sakey a magmaliw a manuley ed mangatatawen a gobierno na Dios, so ngalngalilan bautismoan to tan nalanaan na masanton espiritu na Dios. Kanian natalosan yo no akin a si Jesus et inkuanto ed saray Pariseos: “Nia! say panarian na Dios so wala ed utel yo.’’ (Lucas 17:21) Saman so lapud si Jesus, a tinuro na Dios ya ari, so wadman ed sikara. Legan na talora tan kapalduan taon na impanpulong tan impanbangat to, si Jesus, diad katooran to ed Dios ya anggad ipapatey, et pinaneknekan to so kanepegan ton magmaliw ya ari.

7. Antoy mangipanengneng a say Panarian so sakey ya importantin salisalan sanen si Jesus so wadiad dalin?

⁷ Diad pangipanengneng a say panarian na Dios so importantin salisalan kaleganan na ministeryo nen Kristo, imanoen tayo no anto so agawa ed unor ya agew antis na impatey to. Ibabaga na Biblia ed sikatayo a si Jesus so inakusa na totoo, a kuan da: “Sayan too so aromog a mamupuligar ed nasyon tayo tan isesebel to so panagbayar na buis ed si Caesar tan ibabaga ton sikato a mismo so Kristo ya ari.’’ Diad impakadngel ed sarayan bengatla, tinepetan nen Romanon gobernador a Pontio Pilato si Jesus: “Sika ta so ari na saray Judios?’’​—Lucas 23:1-3.

8. (a) Panoy impangebat nen Jesus sanen sikatoy atepetan no sikato so sakey ya ari? (b) Anto so labay nen Jesus ya ibaga sanen inkuanto a say panarian to so “agmanlapud sayan sengegan’’?

⁸ Ag-inebatan nen Jesus a diretsa so tepet nen Pilato, noagta kuanto: “Say panarian ko so agkabiangan na sayan mundo. No say  panarian ko so kabiangan na sayan mundo, saray ariripen ko so akibakal komon pian agak niyawat ed saray Judios. Balet, a singa ontan, say panarian ko so agmanlapud sayan sengegan.’’ Onia so inyebat nen Jesus lapud say panarian to so aliwan mangaraldalin. Sikato so manuley ed tawen, aliwan bilang sakey a toon manlapud sakey a trono ed dalin. Lapud say salisalan et no kasin si Jesus so walaan na kanepegan a manuley bilang ari odino andi, tinepetan lamet nen Pilato si Jesus: “Bueno, sirin, kasin sika so ari?’’

9. (a) Anton makapakelaw a katuaan so impakabat nen Jesus? (b) Antoray baleg a tepet natan?

⁹ Malinlinew, si Jesus so nabibista ed bilay to lapud sikato so mangipupulong tan mangibabangat nipaakar ed sakey a balon gobierno. Kanian inebatan nen Jesus si Pilato: “Sika a mismo so mangibabaga a siak so sakey ya ari. Nisengeg ed saya siak so nianak, tan nisengeg ed saya siak so sinmabi ed mundo, pian tasian ko so katuaan.’’ (Juan 18:36, 37) On, inusar nen Jesus so bilay to ed dalin diad impangibaga to’d totoo na makapakelaw a katuaan nipaakar ed gobiernon Panarian na Dios. Sikato so manunan mensahe to. Tan say Panarian so siansia nin sankaimportantian a salisalan natan. Sarayan tepet, anggaman kuan, so mansiansia ni: Dinan a gobierno so sankaimportantian ed bilay na sakey a too? Kasin sikato so bengatlan gobierno na totoo, odino sikato so panarian na Dios a si Kristo so manuley?

PANANGIYUKSOY ED BALON GOBIERNO NA DALIN

10. (a) Kapigan so impakanengneng na Dios ed pankaukolan nipaakar ed sakey a balon gobierno? (b) Diad Biblia, iner so inmunan akatukoyan ed sayan gobierno? (c) Siopa so inrepresenta na uleg?

¹⁰ Sanen atagaan la nen Satanas si Adan tan Eva a mikasakey ed sikato diad impanrebelde ya anengneng nen Jehova so pankaukolan na sakey a balon gobierno ed katooan. Kanian imbaga na Dios a tampol so gagala to diad pangiletneg na ontan a gobierno. Sayan gobierno so tinukoy to sanen imbalikas to so sentensya ed uleg, ya ibabaga ton peteg ed si Satanas a Diablo: “Mangyan ak na gulaan ed baetan mo tan ed bii tan ed baetan na binim tan bini to. Mekmeken to ka ed ulo tan sikato so sugaten mo ed mukor.”​—Genesis 3:14, 15.

11. Diad baetan na siopa a wala so panggulaan?

¹¹ Ingen nayarin itepet yo: ‘Iner dia so imbaga ton gobierno?’ Imanoen tayon maalwar ed sayan balikas tan nengnengen tayo. Ibabaga na kasulatan a wala so panggulaan odino pambusolan ed baetan nen Satanas tan “say bii.” Niarum ni, wala so panggulaan ed  baetan na “bini” nen Satanas, odino ananak, tan say “bini” na bii, odino ananak. Ununa ed amin, nakaukolan tayon anapen no siopa “so bii.”

12. Anto so nibaga nipaakar ed “bii” diad Apocalipsis kapitulo 12?

¹² Sikato so aliwan sakey a biin mangaraldalin. Si Satanas so andian na nikaduman panggula ed anggan siopan toon bii. Noag ingen, saya so sakey a simbolikon bii. Salanti, tatalindegan to so sakey a bengatla. Saya so nipanengneng ed unor a libro na Biblia, Apocalipsis, a niiter so malaem ya impormasyon nipaakar ed sikato. Ditan et “say bii” so adeskriben “aparakpan na agew, a manalalagey ed bulan, tan saray labinduan bibitewen so wala ed ulo to.” Pian natulongan itayon makaamta ed no siopa so irerepresenta na sayan “bii,” imanoen so ibaga na Apocalipsis nipaakar ed anak to: “Say bii so angiyanak na sakey ya ugaw a laki ed mundo, say anak a lakin manuley ed amin a nasyones ed tayukor a balatyang, tan say ugaw so tampol a niyakar ed Dios tan ed trono to.”​—Apocalipsis 12:1-5, The Jerusalem Bible.

13. Siopa odino anto so irepresenta na “ugaw a laki” tan “say bii”?

¹³ Say pakaamta ed no siopa odino no anto so irerepresenta na “ugaw a laki” so ontulong ed sikatayon makaamta ed no siopa odino ed no anto so irerepresenta “na bii.” Say ugaw so aliwan sakey a literal a too, a singa say bii so aliwan sakey a peteg a toon bii. Ipapanengneng na kasulatan a sayan “ugaw a laki” so “manuley ed amin a nasyones.” Kanian say “ugaw” so mangirerepresenta ed gobierno na Dios a si Jesu-Kristo so manuley bilang Ari. “Say bii,” sirin, so mangirepresenta ed muyongan na Dios na matoor iran mangatatawen a pinalsa. Unong a singa say “ugaw a laki” so nanlapud “bii,” ontan met ed Ari, si Jesu-Kristo, so nanlapud mangatatawen a muyongan, say ulop na matoor iran maespiritun pinalsa ed tawen a mankikimey a mankakasakey diad panumpal ed gagala na Dios. Sayan muyongan so tinawag na Galacia 4:26 a “say Jerusalem ed tagey.” Kanian, sirin, sanen si Adan tan Eva so inmunan nanrebelde a sumpad pananguley na Dios, ginawa nen Jehova iray oksuyan a para ed gobiernon Panarian a manserbin ilalo na saray maaro ed inkatunong.

NONOTEN NEN JEHOVA SO SIPIN TO

14. (a) Panoy impangipanengneng nen Jehova ya anonotan to so sipan to nipaakar ed “bini” a manmekmek ed si Satanas? (b) Siopa iyan insipan a “bini”?

¹⁴ Agnilingwanan nen Jehova so sipan to a mangibaki na sakey a “binin” magmaliw a manuley ed gobierno na Dios. Sayan manuley so  maneral ed si Satanas diad kamekmek to ed ulo. (Roma 16:20; Hebreos 2:14) Saginonor, inkuan nen Jehova a say nisipan a bini so onsabi ed panamegley na matoor a toon si Abraham. Imbaga nen Jehova ed si Abraham: “Diad panamegley na binim amin a nasyones ed dalin so peteg a napapalar.” (Genesis 22:18) Siopa so sayan “bini” a nisipan ya onsabi ed panamegley na linya nen Abraham? Iter na Biblia ed saginonor so ebat, a kuanto: “Natan saray sipan so asalita ed si Abraham tan ed bini to. Inkuanto, aliwan: ‘Tan diad saray binim,’ a singa ed kipapasen na dakel, noagta a singa ed kipapasen na sakey: ‘Tan ed binim,’ salanti si Kristo.” (Galacia 3:16) Imbaga met nen Jehova ed si Isaac ya ilalak nen Abraham tan si apo ton Jacob a say “bini” na “biin-pinagkaasawa” na Dios so onsabi ed panamegley na linya na kapolian da.​—Genesis 26:1-5; 28:10-14.

15, 16. Antoy mamaneknek a say “bini” so magmaliw a manuley ya ari?

¹⁵ Diad impangipalinew to a sayan “bini” so magmaliw a manuley ya ari, sayan balikas so imbaga nen Jacob ed si ilalak ton Juda: “Say setro [odino, autoridad na panuley] so ag-onarawi ed Juda, nisay say tayukor na managganggan a manlapud leet na saray sali to, ya anggad isabi na Shiloh; tan kayarian to so katutulok na totoo.” (Genesis 49:10) Si Jesu-Kristo so nanlapud tribu na Juda. Pinaneknekan to a sikato so “Shiloh” a “makankayarian ed katutulok na totoo.”​—Hebreos 7:14.

¹⁶ Ngalngalin 700 taon kayari na saman a balikas ed si Juda, inkuan nen Jehova nipaakar ed si David ed tribu na Juda: “Aromog ko si David ya aripen mo . . . Tan peteg a siak so mangiletneg ed bini to diad ando lan ando tan ed trono to a singa saray agew na tawen.” (Salmo 89:20, 29) Sanen inkuan na Dios a say “bini” nen David so niletneg ed “ando lan ando” tan say “trono” to so mantultuloy a “singa saray agew na tawen,” anto so labay ton ibaga? Tutukoyen nen Jehova a Dios so katuaan a say gobiernon Panarian ed lima na tinuro ton manuley, si Jesu-Kristo, so maando lawas. Panoy pikabat tayo?

17. Panoy pakaamta tayo a say nisipan a manuley et si Jesu-Kristo?

¹⁷ Bueno, nonoten so imbaga na anghel nen Jehova a si Gabriel ed si Maria nipaakar ed ugaw ya iyanak to. Inkuanto: “Tawagen mo so ngaran to a Jesus.” Balet si Jesus so agmansiansia lambengat a sakey ya ugaw, odino anggan sakey a too, ed dalin. Intuloy nen Gabriel ya ibaga: “Sayan sakey so magmaliw a baleg tan natawag na Anak na Sankatageyan; tan iter nen Jehova a Dios ed sikato so trono nen David ya ama to, tan sikato so manuley ya ari ed abung nen Jacob lawas, tan anggapo so anggaan na panarian to.” (Lucas 1:31-33) Agta  tuan makapakelkelaw a ginawa nen Jehova iray oksuyan diad pangiletneg ed matunong a gobierno a para ed andi-anggaan a pankaabigan na saraman so mangaro tan manmatalek ed sikato?

18. (a) Panoy paneskribe na Biblia ed anggaan na mangaraldalin iran gobierno? (b) Anto so gawaen na gobierno na Dios ed totoo?

¹⁸ Say panaon so asingger la natan sano say gobiernon Panarian na Dios so onkiwas lan maneral ed amin na saray gobierno ed mundo. Insan si Jesu-Kristo so onkiwas a bilang mananalon Ari. Dedeskribien to ‘yan bakal, kuan na Biblia: “Diad saray agew na saratan ya arari say Dios na tawen so mangiletneg na sakey a panarian ya aglan balot naderal. . . . Mekmeken tan panganggaen to so amin na sarayan panarian, tan sikaton dili so mansiansia lawas.” (Daniel 2:44; Apocalipsis 19:11-16) Diad kaandi na amin nin arum a gobierno, say gobierno na Dios so mamenek ed peteg a pankaukolan na saray totoo. Say manuley, si Jesu-Kristo, so mangimano ya anggapo so matoor ya uuleyan to a mansakit, ontatken odino ompatey. Say krimen, problema ed abung, eras tan amin nin arum a problema so naresolbe la. Wala la so tuan kareenan tan kaligenan ed sankadalinan. (2 Pedro 3:13; Apocalipsis 21:3-5) Anggaman kuan, nakaukolan tayon aralen ni so nipaakar ed saramay magmaliw a manuley ed sayan gobiernon Panarian na Dios.

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Litrato ed pahina 112, 113]

Imbaki nen Jesus iray patumbok to a manggawa ed importantin kimey na panagpulong nipaakar panarian na Dios

 [Litrato ed pahina 114]

Sanen nabibista ed bilay to, intultuloy nen Jesus ya impulong so panarian na Dios

[Litrato ed pahina 119]

Panon so panmoriam ed si Jesus ​—sakey a mananalon ari odino sakey ya agmakayarin ugaw?