1. Antoy mabetbet ya pakakatuksoan na sakey a walaan na pakapanyari?

 ONIAY imbaga na sakey ya writer nen 19th-century: “Walan-walay tukso ed sakey ya walaay pakapanyari.” Anto itan ya tukso? Say tukson usaren ed mauges so pakapanyari. Makapaermen ta dakdakel so totoon natutukson abusoen so pakayari o autoridad da. Diad nilibo lan taon, “say too et uuleyan toy kapara ton too diad pankaugsan to.” (Eclesiastes 8:9) Lapud aliwan maaro so panguusar na totoo ed pakayari da, dakel la ingen so maniirap.

2, 3. (a) Akin et duma si Jehova diad panguusar tod pakapanyari to? (b) Anton pakayari so walad sikatayo, tan panon tayon usaren itan?

² Duma balet si Jehovan Dios, ta anggano Makapanyarin-amin agton balot aabusoen so pakapanyari to. Diad inmuuna iran kapitulo, naaralan tayo ya naynay ya maaron uusaren nen Jehova so pakapanyari to​—balanglan diad pamalsa, paneral, pamprotekta tan pangipawil. No iisipen tayo so paraan na panguusar nen Jehova ed pakapanyari to, lalon labay tayoy onapit ed sikato. Tan labay tayo met ya ‘aligen so Dios’ diad panguusar tayod pakayari tayo. (Efeso 5:1) Pero anton pakayari so walad sikatayo ran aliwan perpekton totoo?

³ Tandaan ya pinalsa so too “unong ed indengan” na  Dios. (Genesis 1:26, 27) Kanian anggan panon et wala met so pakayari tayo. Sarag tayon sumpalen so trabaho tayo; walay autoridad tayod arum, sarag tayo ran impluensyaan lalo la ray mangaaro ed sikatayo; walay biskeg odino materyal a kaykayarian tayo. Oniay imbaga na salmista tungkol ed si Jehova: “Walad sika so subol na bilay.” (Salmo 36:9) On, walay pakayari tayo ta inikdan odino inyabuloy itan na Dios. Usaren tayo sirin itan diad paraan ya makapaliket ed sikato. Panon?

4, 5. (a) Antoy kailangan pian dugay pangusar tayo ed pakayari tayo, tan akin ya maong ya alimbawa ed saya si Jehova? (b) Panon ya makatulong so panangaro pian nausar tayoy pakayari tayo diad dugan paraan?

⁴ Pian duga so pangusar tayo ed pakayari tayo, kailangan so aro. Maong ya alimbawa si Jehova ed saya. Nanonotan mo ni may inaral tayo ed Kapitulo 1 ya apatiran manunan kualidad na Dios, say pakapanyari, hustisya, karunongan, tan aro? Diad sarayan apat, dinan so sankaimportantian? Say aro. Ibabaga na 1 Juan 4:8: “Say Dios et aro.” Si Jehova so mismon aro. Amin ya gagawaen to et akabase ed aro tan parad pankaabigan na saray mangaaro ed sikato.

⁵ Makatulong met so panangaro pian nausar tayoy pakayari tayo diad dugan paraan. Singa bilang, ibabaga na Biblia ya say aro et “maomaong” tan “agto aanapey dilin pankaabigan to.” (1 Corinto 13:4, 5) Kanian lapud aro, agtayo uusaren so pakayari o autoridad tayo diad maruksan paraan. Imbes, rerespetoen tayoy arum, iyuuna tayoy pankaukolan da, tan ikokonsidera tayoy liknaan da.​—Filipos 2:3, 4.

6, 7. (a) Anto so takot ed Dios, tan panon itan ya makatulong pian naiwasan tayon usaren so pakayari tayo ed aliwa? (b) Akin et mankonektaan so takot ya manggawa na mamaermen ed Dios tan say panangaro ed Dios? Mangiter na alimbawa.

 ⁶ Say aro et mikonektaan ed sakey nin kualidad ya makatulong ed sikatayo pian dugay pangusar tayo ed pakayari tayo: say takot ed Dios. Ibabaga na Proverbio 16:6: “Lapud takot ed si Jehova, say sakey et onaarawid kaugsan.” Seguradon say panangabuso ed pakayari so sakey ed saray mauges ya kagagawa ya kailangan tayon arawian. No walay takot tayo ed Dios, agtayo maltratoen so arum. Akin ey? On ta amta tayo ya walay eebatan tayo ed Dios diad pantratrato tayo ed arum. (Nehemias 5:1-7, 15) Pero wala ni mas importantin rason no akin ya kailangan tayon takotan so Dios. Say orihinal a salita ya inusar parad “takot” et mabetbet ya ontutukoy ed aralem a respeto tan pandinayew ed Dios. Kanian, ipapanengneng na Biblia ya mankonektaan so takot tan panangaro ed Dios. (Deuteronomio 10:12, 13) No walay aralem a respeto tayo ed Dios, antakot tayoy manggawa na mamaermen ed sikato, aliwa labat ya lapud natatakot tayon nadusa, noagta sikatoy inaro tayo.

⁷ Bilang alimbawa: Isip mo pay balibalin ulopan na sakey ya ugaw tan say ama to. Seguradon sankalikna na samay ugaw so panangaro tan panangasikaso na ama to. Pero amta met na ugaw ya labay na ama to ya sikatoy manggawa na duga, ta no andi et nadisiplina. Siempre, amay ugaw et agmanggiwgiw ed takot ed samay ama to. Imbes, lapud inar-aro to so ama to, labalabay ton gawaen so makapaliket ed ama to. Ontan  so dugan takot ed Dios. Lapud inaro tayo si Jehova, say Ama tayo ed tawen, agtayo manggawa na anggan anton mamaermen ed sikato. (Genesis 6:6) Imbes, labalabay tayon paliketen so puso to. (Proverbio 27:11) Atan so rason no akin ya labay tayon dugay pangusar tayo ed pakayari tayo. Aralen tayo nin maong no panon tayon nagawaan itan.

8. (a) Anto so autoridad na asawan laki ed loob na pamilya, tan panoy pangusar to ed satan? (b) Panon ya nipanengneng na asawan laki ya papagalangan toy asawa to?

⁸ Unona, diad pamilya. Ibabaga na Efeso 5:23: “Say asawan laki et ulo na asawa to.” Panoy nepeg ya pangusar na asawan laki ed autoridad ya inter ed sikato na Dios? Bibilinen na Biblia iray asawan lalaki a manayam ya kaibay asawa da “unong ed kakabatan” tan “pagalangan” da ra lapud “mas makapuy [ira] a singa ed mibebetag a pananginan.” (1 Pedro 3:7) Say labay ya ibaga na Griegon salita ya impatalos ya “pagalangan” et “presyo, bili, . . . respeto.” Ipapatalos met iyan salita bilang “regalo” tan “mabmabli.” (Gawa 28:10; 1 Pedro 2:7) Papagalangan na asawan laki so asawa to no agton balot mamaltratoen; agto papabaingan odino memelmelagen tan ipaliknan anggapoy kana to. Imbes, papablien tan rerespetoen to. Ipapanengneng to ed salita tan gawa ya papablien toy asawa to​—balanglan no walay arum ya too odino no siksikaran dua labat. (Proverbio 31:28) No ontan so gawaen na asawan laki, mainomay parad si asawa to ya sikatoy aroen tan respetoen, tan say sankaimportantian et naawat toy pabor na Dios.

9. (a) Antoy autoridad na asawan bii ed loob na pamilya? (b) Antoy makatulong ed asawan bii ya nausar so abilidad to pian suportaan so asawa to, tan antoy resulta?

 ⁹ Wala met so autoridad na asawan bii ed pamilya. Nabasa ed Biblia iray maespiritual ya bibii ya nampasakop ed asawa da, pero tinulongan da met iray kaasawaan da ya makapanggawa na dugan desisyon. (Genesis 21:9-12; 27:46–28:2) Nayarin mas matalino odino maabilidad so asawan bii nen say asawa to. Pero siansia nin walay “aralem a respeto” tod asawa to tan “manpasakop” ed sikato a singa pampapasakop to ed “Katawan.” (Efeso 5:22, 33) No lanang ya sankanonot na asawan bii so pamaliket ed Dios, usaren toy abilidad to pian suportaan so asawa to, imbes ya melmelagen odino kontrolen to. “Say biin peteg a marunong” et tutulongan toy asawa to ya pabiskegen so pamilya da. Diad ontan et napansiansia toy maong ya relasyon tod Dios.​—Proverbio 14:1.

10. (a) Anton autoridad so inter na Dios ed saray atateng? (b) Antoy labay ya ibaga na salitan “disiplina,” tan panon itan ya gawaen na atateng? (Nengnengen met so paimanod leksab.)

¹⁰ Inikdan met na Dios na autoridad iray atateng. Ibabaga na Biblia: “Sikayo ran kaamaan, agyo papasyodoten iray ananak yo, noagta itultuloy yo ran pabalegen diad disiplina tan panamilin nen Jehova.” (Efeso 6:4) Diad Biblia, say labay ya ibaga na salitan “disiplina” et “pamabaleg, pangipasal, pangibangat.” Kailangan na ugugaw so disiplina; onkalakal ira no malinew iray instruksion, no amta day nepeg tan agda nepeg a gawaen, tan no anto ray limitasyon. Ibabaga na Biblia ya say disiplina odino panangibangat et panangaro. (Proverbio 13:24) Kanian say “lewet na disiplina” et agnepeg ya alablabas, balanglan diad  emosyonal odino pisikal ya paraan. a (Proverbio 22:15; 29:15) No is-istrikto odino maruksa so panagdisiplina na atateng ed ananak, aabusoen day autoridad da tan ompan nadismayan maong so ugaw. (Colosas 3:21) Pero no balanse so panagdisiplina na atateng, nalikna na ananak da ya inar-aro da ra tan labay da ya maong so pansumpalan da.

11. Panon ya nausar na ananak so pakayari da diad dugan paraan?

¹¹ Saray anak balet ey? Panon dan nausar so pakayari da diad dugan paraan? Ibabaga na Proverbio 20:29: “Say kagalangan na saray kalangweran et say biskeg da.” Say sankaabigan ya napangusaran na saray kabataan ed biskeg da et say panlingkor ed ‘Makapadinayew a Manamalsa’ da. (Eclesiastes 12:1) Marakep no tandaan na saray kabataan ya walay epekto na saray gagawaen da ed liknaan na atateng da. (Proverbio 23:24, 25) No unoren na ananak so atateng da tan gawaen day duga, napaliket da ra. (Efeso 6:1) No gawaen da ’tan, “makapaliket [itan] ed Katawan.”​—Colosas 3:20.

12, 13. (a) Antoy pangipapasen na saray elder ed autoridad da ed kongregasyon? (b) Mangiter na ilustrasyon no akin ya maaron tratratoen na saray elder so pulok na Dios.

¹² Inter nen Jehova iray manangasikaso pian idaulo so Kristianon kongregasyon. (Hebreo 13:17) Uusaren na sarayan kualipikadon lalaki so autoridad ya inter  ed sikara na Dios pian tulongan so pulok To. Kasin pakatawan ira ed saray agagi lapud pribilehyo da? Siempre andi! Kailangan ya balanse tan mapaabeba so pangituring na saray elder ed papel dad kongregasyon. (1 Pedro 5:2, 3) Oniay imbilin na Biblia ed saray manangasikaso: “Pastolan yo so kongregasyon na Dios, a sinaliw tod panamegley na dala na mismon Anak to.” (Gawa 20:28) Atan so mabisbiskeg a rason no akin ya maaro dan tratratoen so kada sakey ed kongregasyon.

¹³ Bilang ilustrasyon, walay maapit a kaarom ya impaisinop tod sika so mabmablin gamit to. Antam ya mabmabli so impangaliw tod satan. Seguradon alwaran mon maong itan. Mipadpara, inmatalek na Dios ed saray elder so responsabilidad ya asikasoen so mabmablin kayarian to: saray agagi ed kongregasyon, ya inkompara na Biblia ed saray karnero. (Juan 21:16, 17) Inar-aro nen Jehova iray karnero to. Lapud panangaro to, imbayar toy mabmablin dala na alenleneg ya Anak to, si Jesu-Kristo. Anggapo lay mas ombili ni ed imbayar nen Jehova parad saray karnero to. Atan so sankanonot na saray mapaabeban elder kanian maaro dan tratratoen iray karnero nen Jehova.

14. Antoy sarag ya gawaen na dila?

¹⁴ Ibabaga na Biblia: “Say patey tan bilay et walad pakayari na dila.” (Proverbio 18:21) On, walay pakayari na dila ya maneral. Seguradon asali ti lay asakitan lapud makapainsulton imbaga tan impanbalaw na arum. Balet sarag met na dila so mamaabig. Ibabaga na Proverbio 12:18: “Say dila na marunong et mamaabig.”  On, say positibo tan makapabiskeg iran salita et singa puyok ya mamaabig tan manpakalma na puso. Nia ray pigaran alimbawa.

15, 16. Panon tayon usaren so dila tayo pian pabiskegen so arum?

¹⁵ “Ligliwa yo iramay maer-ermen,” so imbaga na 1 Tesalonica 5:14. On, anggan saray matoor ya lingkor nen Jehova et nadi-depress met no maminsan. Panon tayo ran natulongan? Maar-aro tan espisipiko tayo ran komendaan tan ipalikna ya importante ira ed si Jehova. Sarag tayoy mangibasa na makapabiskeg ya teksto ed Biblia ya mangipapanengneng ya aasikasoen tan inar-aro nen Jehova iramay “asugatay puso” tan “nadidismaya.” (Salmo 34:18, paimanod leksab) No usaren tayoy pakayari na dila tayo pian ligliwaen so arum, nipanengneng tayo ya aaligen tayo so mapangasin Dios ya “manliligliwa ed saramay naaandiay ilalo.”​—2 Corinto 7:6.

 ¹⁶ Sarag ti met ya usaren so pakayari na dila tayo pian pasesegen so arum. Kasin walay agi ya naandian na inad-aro ed bilay? Naligliwa tayo ra no miambegya tayo ed sikara, tan ibalikas tayoy malasakit tan panangaro ed sikara. Kasin walay maedad lan agi ya pakalikna to et anggapo lay kana to? No maar-aro tan inapipiger so panagsalita tayo, nalikna ran importante tan papablien ira. Kasin walay agi ya grabe sakit to? Baleg so nitulong na itawag, pansulat, odino ibisita ed sikara pian onligsa ra. Seguradon naliketan so Amalsa tayo no usaren tayoy dila tayo pian mangibaga na “maabig a salita . . . a makapabiskeg”!​—Efeso 4:29.

17. Antoy importantin napangusaran tayod dila tayo pian nagunggonaan so arum, tan akin et gawaen tayo itan?

¹⁷ Anggapo lay mas importantin napangusaran tayo ed pakayari tayon mansalita noag say pangipulong ed maong a balita na Panarian na Dios. Ibabaga na Proverbio 3:27: “Agmo isisiblet so kamaongan ed saramay nepeg mon pangiteran no walay pakayarim ya ontulong.” Obligasyon tayo ya ipaamta ed arum so manangiliktar na bilay ya maong a balita. Kanian aliwan duga ya sarilien tayo labat iyan importantin mensahe ya mabulbulos ya inter nen Jehova ed sikatayo. (1 Corinto 9:16, 22) Pero antoy iilaloan nen Jehova ed sikatayo diad ministeryo tayo?

18. Antoy iilaloan nen Jehova ed sikatayo?

¹⁸ Lapud inaro tayo si Jehova, gawaen tayoy anggaay nayarian tayo diad ministeryo. Antoy iilaloan nen Jehova  ed sikatayo? Labay to ya iter tayoy nasarag tayo depende ed situasyon tayo. “Antokaman so gagawaen yo, gawa yo itan ed interon kamarerwa a singa parad si Jehova, tan aliwan parad totoo.” (Colosas 3:23) Oniay imbaga nen Jesus ya sankaimportantian a ganggan: “Arom si Jehova a Dios mo ed interon pusom tan interon kamarerwam tan interon nonot mo tan interon biskeg mo.” (Marcos 12:30) On, iilaloan nen Jehova ya sikatoy aroen tan panlingkoran na kada sakey ed sikatayo diad interon kamarerwa.

19, 20. (a) Lapud kaiba ed kamarerwa so puso, nonot, tan biskeg, akin et binitla ni iraya diad Marcos 12:30? (b) Antoy labay ya ibaga na panlingkor ed si Jehova diad interon kamarerwa?

¹⁹ Antoy labay ya ibaga na panlingkor ed Dios ed interon kamarerwa? Say kamarerwa et ontutukoy ed interon inkatoo na sakey, kaiba lay amin ya pisikal tan mental ya abilidad to. Lapud kaiba ed kamarerwa so puso, nonot, tan biskeg, akin et abitla ni iraya diad Marcos 12:30? Imanoen tayo iyan alimbawa. Nensaman diad panaon na Biblia, sarag na sakey ya ilako so sarili (odino kamarerwa) to pian magmaliw ya aripen. Pero ompan agto panlingkoran so katawan to ed interon puso, nonot, tan biskeg to. (Colosas 3:22) Kanian mapatnag ya sansakey ya binitla iraya nen Jesus pian idanet ya agtayo dapat isiblet so anggan anto diad panaglingkor tayod Dios. Malinew sirin ya say panlingkor ed Dios ed interon kamarerwa et say pangiter ed sarili tayo, ya iter tayoy biskeg tan “the best” tayo diad panlingkor ed sikato.

²⁰ Pero labay kasin ibaga na satan ya pareparehoy karakel na iter tayon oras tan biskeg diad ministeryo? Singa imposible itan, ta nanduruma so situasyon tan  abilidad na too. Singa bilang, saray kabataan et makmaksil ni kanian sarasarag day mansanagew ed panagpulong, balet saray maedad la et andi. Say sakey ya single et mas dakel ni so nagawaan tan panaon to ta daiset ni obligasyon to nen say sakey ya wala lay pamilya to. Talagan misatsalamat tayo no mabiskeg ti ni tan dakel ni nagawaan tayod ministeryo! Siempre, agtayo ikokomparay sarili tayo ed arum tan ipasen ya dakel ni nagagawaan tayo nen say sikara. (Roma 14:10-12) Imbes, uusaren tayoy biskeg tayo pian pasesegen so arum.

21. Antoy sankaabigan tan sankaimportantian ya napangusaran tid pakayari tayo?

 ²¹ Si Jehova so perpekton alimbawa na dugan panangusar ed pakapanyari. Sikatoy labay tayon aligen diad anggaay nayarian tayo anggano aliwa tayon perpekto. Dugay pangusar tid pakayari tayo no respetoen tan maaro tayon tratoen iray walaan na autoridad. Sakey ni, labay tayo ya interon kamarerwan gawaen so manangiliktar na bilay a panagpulong a kimey ya inter ed sikatayo nen Jehova. (Roma 10:13, 14) Tandaan, naliliketan si Jehova no iiter moy “the best” mo​—say interon kamarerwam. Seguradon labay mon gawaey anggaay nayarian mo ya panlingkoran so makatalos tan maar-aron Dios tayo. Atan lay sankaabigan tan sankaimportantian ya napangusaran mod pakayarim.