No Antoy Naaralan Tayod Saray Mabilay a Bengatla
Saray mabilay a bengatla ed kaliberliber tayo et ombabaleg, onggagalaw, tan manpaparakel. Pagmamaliwen da met ya marakdakep so planetan Dalin. Tan saray totoo natan et mas dakel lay amta ra tungkol ed saray mabilay a bengatla no ikompara nensaman. Panon kasi ya ginmapo so bilay? Imanoen iray onsublay ya punto.
Mapatnag ya denisinyo so bilay. Saray amin ya mabilay a bengatla et abuo manlapud angkekelag iran selula. Tan diad kada selula et nilibon komplikadon proseso so nagagawa pian tuloytuloy a manbilay so sakey a mabilay a pinalsa tan manparakel. Ontan so nagagawa anggan diad saray sankasimplian labat ya mabilay iran pinalsa. Singa bilang, imanoen pa imay uusaren na saray panadero ya pampaalsa—samay yeast. Melmelag ya maong so kada selula na satan kanian singa simple labat itan no ikompara ed selula na too. Pero makapakelaw so proseson nagagawa ed kada selula na satan. Diad pegley et walay DNA ya mangididikta no antoy gawaen na selula. Walaan itan na microscopic machine ya mangiproseso ed saray molecules pian walay kanen da tan tuloytuloy iran manbilay. No say selula na yeast et anggapo lay naakan to, ontantan so kilos to tan singa naugip. Atan so rason no akin ya anggano isinop na panadero so yeast ya mabayag, singa labat nabangon iratan sano usaren to lan panggaway tinapay.
Abaybayag lan aaralen na saray scientist so tungkol ed selula na yeast pian mas natalosan da so selula na totoo. Balet siansia nin dakdakel so agda natalosan ed satan. “Kulang iray biologist ya manggawa ed amin ya eksperimenton kaukolan ya gawaen pian mas natalosan so proseson nagagawa ed selula na yeast,” so imbaga nen Ross King ya professor na machine intelligence diad Chalmers University of Technology ed Sweden.
No isipen moy inkakomplikadoy selula na yeast, kasin napapaisip ka no walay nandesinyo ed satan? Kasin manisia ka ya nanlapu itan ed anggapo?
Saray mabilay a bengatla labat so nayarin panlapuan na arum a bilay. Say DNA et kombinasyon na saray kemikal ya tatawagen a nucleotides. Say sakey a selula na too et walaan na 3.2 billion ya nucleotides tan mamapawala iratan na blueprint ya mangididikta no panon ya manggawa na enzyme tan proteins iray selula.
Ibabaga na saray scientist ya say posibilidad pian makabuoy sakey a DNA manlapud saray nucleotides et maminsan ed 10150 (odino 1 ya tinumbokan na 150 ya zero). Imposible itan ya nagawa.
Diad saray eksperimento na saray scientist, anggapo nin balot so agawaan dan mabilay a bengatla manlapud saray agmabilay a bengatla.
Nikadkaduma so bilay na too. Sikatayo ran totoo et walay abilidad tayon enjoyen so bilay pero anggapo itan ed arum ya mabilay. Sarag tayoy mandesinyo, mikaaro, tan ibalikas iray nalilikna tayo. Panliliketan tayo met iray taway, angob, tanol, kolor, tan saray nanenengneng tayo. Sarag tayo met ya iplano so bilay tayo tan amtaen so rason no akin ya manbibilay tayo.
Antoy nibagam? Kasin basta nan-evolve labat iratan ya abilidad lapud kaukolan tayo iratan pian manbilay tayo tan manparakel? Odino ipapanengneng na saratan ya say bilay et regalo na sakey ya maar-aron Amalsa?
